Morgunblaðið - 21.12.1979, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 21. DESEMBER 1979 3 5
Góðmenni
eða fantur
ÆSI- og spennusögur eru að
vanda margar á jólamarkaði. Sala
þeirra mun mjög háð því hvernig
til hefur tekist með kápuskreyt-
ingu. Lofi kápan góðu eru bækurn-
ar rifnar út. Þetta vita bókaútgef-
endur. Það gerist til dæmis ekki
hjá rótgróinni æsisagnaútgáfu
eins og Iðunni að kápa sé hallær-
isleg. Meðal þeirra sem sjá um
þessa hlið mála hjá Iðunni í ár eru
Brian Pilkington (Fílaspor) og
Kristján Kristjánsson (Njósnir í
Berlín).
Líklega er æsisagan einkum við
hæfi þeirra sem ekki hafa vaxið
frá bókum æskudaganna, ungl-
ingasögum með miklum hasar,
Basil fursta og Percy hinum ósigr-
andi. Maður á góðar minningar
frá lestri þessara bóka. En ein-
hvern veginn þróaðist maður frá
þessari tegund bókmennta. Aftur
á móti rekst maður á menn sem
með æskulegri tilhlökkun bíða
nýjustu bókar Alistairs Mac-
Leans. Þeim hefur heppnast að
varðveita í sér unglinginn.
Það vantar ekki að Alistair
MacLean sé auglýstur með stórum
orðum að þessu sinni. Bók hans
nefnist Ég sprengi klukkan 10,
Anna Valdimarsdóttir þýddi, út-
gefandi Iðunn. „Alistair MacLean
hefur kannski aldrei reynt meira á
taugar lesenda sinna en í þessari
ótrúlega spennandi sögu“ stendur
á bókarkápu. Ennfremur er bent á
að gagnrýnendur noti sterkustu
orð um söguna: „MacLean aldrei
betri." Stóð ekki eitthvað svipað í
fyrra aftan á Svartagulli eða var
það í hitteðfyrra þegar Forseta-
ránið kom út?
Alistair MacLean er ekki leiðin-
legur höfundur. En hann er sjálf-
um sér líkur frá ári til árs.
Hvernig hann byggir upp spennu
er lesendum hans kunnugt. Að
þessu sinni er á ferðinni óður
maður sem ógnar Bandaríkjunum
með kjarnorkusprengjum sem
hann hefur á einhvern hátt náð
tangarhaldi á. Ryder yfirlögreglu-
þjónn er hetja sögunnar og lætur
þau orð falla á einum stað að
annað hvort sé maður góðmenni
eða fantur. Ætli þessi orð segi
ekki töluvert um höfunda eins og
Alistair MacLean?
Alistair MacLean er að fjalla í
bók sinni um stórpólitísk efni, það
sem getur í raun og veru gerst, er
ekki aðeins þanki æsisagnahöf-
undar. Sama má segja um Ham-
mond Innes í Fílasporum, þýð-
andi Álfheiður Kjartansdóttir,
útgefandi Iðunn. Það eru styrj-
aldarátök í Afríku sem eru
kveikja þessarar sögu, en hún
lýsir baráttu milli góðs og ills;
aðalpersónurnar eru góðmenni og
fantur.
Margar bóka Hammond Innes
eru ævintýrabækur þar sem ótrú-
legustu hlutir gerast. Sennilega
fullnægja þær einna best kröfum
fullorðinna lesenda sem enn hafa
ekki slitið sig frá ævintýraheimi
bóka sem þeir lásu í æsku. Fíla-
spor er hins vegar bók sem er
nokkuð jöfn frá upphafi til enda. í
henni er alltaf eitthvað að gerast,
en ris sögunnar undir lokin er vel
undirbúið og ekki eins óvænt og
oft áður hjá Innes.
Hammond Innes er hálfgerður
klaufi þegar hann lýsir ástum
karls og konu og samfaralýsingar
sem eru nauðsynlegur þáttur
hverrar spennusögu finnast varla
hjá honum. í Fílasporum er þó ein
slík. „Veistu ekki hvað þú átt að
gera þegar stúlka er hrædd?“ spyr
Mary hetjuna. En hetjan er ekki
alveg með á nótunum svo að
stúlkan spyr í hálfgerðri örvænt-
ingu: „Þú ert þó vonandi eðli-
legur?"
Framan á bók Brians Callisons:
Árás í dögun, þýðandi Andrés
Kristjánsson, útgefandi Iðunn, er
eftirfarandi einkunn Alistairs
MacLeans: „Besta stríðsbók sem
ég hef lesið." Höfundur segir sögu
sína virðingarvott við breskar
víkingasveitir. Strandhöggið í
Alvík sem sagan greinir frá gerð-
ist aldrei, en svipuð strandhögg
áttu sér stað við St. Nazaire,
Lofoten og Dieppe.
Áhersla er lögð á að báðir
stríðsaðilar, Þjóðverjar og Bretar,
hafi verið „hughraustir menn“.
Það er mikil hermannarómantík í
þessari sögu, dýrkun á mannvíg-
um, því að gera skyldu sína í
stríði. Þessi bók er í flesta staði
ógeðfelld, en „maður stendur á
öndinni" eins og gagnrýnandi New
York Times skrifar. Þetta orðalag
er að verða vinsælt hjá bókaútgef-
endum og notað í tíma og ótíma.
Njósnir í Berlín eftir Adam
Hall, þýðandi Álfheiður Kjart-
ansdóttir, útgefandi Iðunn, segir
frá Quiller nokkrum sem gat sér
gott orð í stríðinu sem bjargvætt-
ur fanga nasista, en er sendur
eftir stríð til þess að kynna sér
nasisma í Sambandslýðveldinu.
Hann hittir stúlku sem var barn
að aldri í neðanjarðarbyrginu þeg-
ar Hitler og félagar hans voru að
Bókmenntlr
eftir JÓHANN
HJÁLMARSSON
syngja sitt síðasta. Hún er girni-
leg ljóska og kann ýmislegt fyrir
sér í kynlífi, en „hefur í vitunum
óþefinn af brunnu holdi í For-
ingjabyrginu".
Höfundurinn veltir sér upp úr
flestu því sem stríð og leyniþjón-
usta bjóða upp á. Hann gerir það
að vísu kunnáttusamlega þótt
varla sé hér á ferðinni „ein af
bestu njósnasögum eftir stríð“
eins og einhver erlendur gagnrýn-
andi hefur skrifað.
Skilnaðurinn eftir Harold
Robbins í þýðingu Ásgeirs Ing-
ólfssonar, útgefandi Ingólfs-
prent, er eftirtektarverðust þeirra
sagna sem hér hefur verið drepið
á. En ég held að bókarkápan geri
sitt til að fæla fólk frá henni. Hún
er í næfum stíl og ekki líkleg til að
vekja athygli.
Harold Robbins er vinsæll og
víðkunnur höfundur. Að mínu viti
skrifar hann trúverðugar spenn-
usögur sem rista varla djúpt, en
eru bæði hvað umhverfislýsingar
og persónusköpun varðar ekki
alveg út í bláinn. Hann lýsir til
dæmis lífi stórborgarfólks með
eðlilegum hætti svo að lesandinn
hefur á tilfinningunni að ekki sé
farið með tómar ýkjur.
Hvernig bregðast menn við þeg-
ar þeir vakna af værum svefni við
það að lögreglan tilkynnir þeim að
dóttir þeirra hafi framið morð?
Þetta kemur fyrir Luke Carey.
Símhringingin veldur því að hann
heldur til móts við fortíð sína,
morðið verður honum tilefni end-
anlegs uppgjörs við fyrrverandi
konu sína. I sögunni rifjar hann
upp minningar sínar sem varpa
ljósi á hina ógnvænlegu atburði
sem leiddu til morðsins.
Harold Robbins hefur með þess-
ari sögu ritað bandaríska sam-
tíðarsögu sem er ekki bara til-
búinn æsingur heldur segir okkur
töluvert um hið yfirborðslega líf
fólks í sviðsljósi og þeirra sem
bornir eru til ríkidæmis. Hér er
mikill fláttskapur á ferð, ekki síst
af hálfu vel borgaðra lögfræðinga,
en ekkert af þessu er fjarri lagi.
Stíll höfundar er hraður og gagn-
orður.
Með útgáfu æsisagna er það
fyrst og fremst haft í huga að
græða megi á fyrirtækinu. Sumir
útgefendur nota slíkar bækur til
að borga halla á útgáfu annarra
bóka sem þeim er metnaðarmál að
koma á framfæri. Það er út af
fyrir sig gott og blessað. Verra er
þegar útgáfa beinist að gróðasjón-
armiðum og engu öðru, en þess eru
mörg dæmi eins og sjá má með því
að lesa auglýsingar í blöðum. Á
hryllinginn í sjónvarpi vil ég helst
ekki minnast.
Iðunn hefur staðið sig vel að því
leyti að velja góða þýðendur æsis-
agna. Það má heita áreiðanlegt að
þýðendur eins og Andrés Kristj-
ánsson og Álfheiður Kjartansdótt-
ir láta ekki frá sér fara hroðvirkn-
islegar þýðingar. Sama er að segja
um Önnu Valdimarsdóttur. Það
eru að vísu hnökrar á þýðingu
Ásgeirs Ingólfssonar á skáldsögu
Harolds Robbins, en í heild sinni
er sagan lipurlega þýdd. Þetta ber
að virða við forlög og þýðendur.
Ingólfsprent boðar nýja útgáfu
á bókum eftir Harold Robbins.
Þær bækur hljóta að sóma sér vel
á markaði við hlið bestu bóka á
spennusviði.

GJAFAKORTIN
eru einföld lausn
OPIÐ TIL KL. 10 I KVÖLD
OPIÐ AÐFANGADAG KL. 9—12
©
TlZKUVERZLUN UNGA FÓLKSINS
KARNABÆR
Laugavegi 66 — Sími frá skiptiboröi 85055.
NÚ FER ENGINN
í JÓLAKÖTTINN
Því það eru gleðileg jól
á Laugavegi 66.