Morgunblaðið - 27.01.1980, Page 26

Morgunblaðið - 27.01.1980, Page 26
26 MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 27. JANÚAR 1980 Það telst jafnan til tíðinda er grónir myndlistarmenn, er hafa lifað langan dag og starfað að list sinni um áratugaskeið, efna til yfirlitssýningar á æviverki sínu. Þeir, sem á annað borð hafa áhuga á þróun íslenzkrar myndlistar, eru þá yfirleitt fljót- ir á vettvang, fullir forvitni og eftirvæntingar. Einar G. Baldvinsson telst ekki með elsta árgangi starfandi íslenzkra myndlistarmanna en sýningin er einmitt haldin í tilefni sextugsafmæli hans. Al- gengt er að slíkar sýningar séu settar upp í tilefni sjötugs eða áttræðisafmælis mætra mynd- listarmanna. Og þá má bæta við, að hérlendis tíðkast það yfirleitt ekki, að menn undir fimmtugu haldi yfirlitssýningar og kemur hér til, að listamenn hafa hingað til litið á slík fyrirtæki sem úttekt sér miklu eldri lista- manna á æviverki sínu. Telja verður þetta grófan misskilning, því að víða um heim er algengt, að tiltölulega ungir myndlist- armenn, t.d. 30—40 ára, geri ítarlega úttekt á þróun listar sinnar og eru þá með framtíðina í huga. Þeir eru þá einfaldlega að stokka upp spilin og líta yfir farinn veg. Einar Guðmundur Baldvins- son, sem um þessar mundir heldur eins konar yfirlitssýn- ingu að Kjarvalsstöðum er vel þekktur meðal íslenzkra mynd- listarmanna og það af góðu sem málari. Hins vegar er hann öllu minna þekktur meðal almenn- ings, því að maðurinn er með eindæmum hógvær og síningar hans hafa yfirleitt verið af minni gerðinni og þá aðallega haldnar í Bogasal Þjóðminja- safnsins, og þeim fylgt litill hávaði. Einar er nefnilega einna sístur íslenzkra myndlistar- manna til þess að trana sér og verkum sínum fram og tala þá um leið digurbarklega um ágæti verka sinna og óumdeilanlegt mikilvægi sitt á astralplani heimslistarinnar. Þá veit ég ekki til þess, að með honum búi sá eiginleiki, sem ámælisverðastur er í fari ýmissa íslenzkra mynd- listarmanna, en það er að gera lítið úr félögum sínum og verk- um þeirra, ryðja þeim til hliðar í því augnamiði að ota sjálfum sér og verkum sínum fram í sviðs- ljósið. Það mætti jafnvel líkja þessu meinlæti Einars á sviði metnað- argirndarinnar við kreppuára- ástandið og kemur það t.d. fram í smábleðli í formi sýningar-. skrár umræddrar sýningar, því að hér vantar flest það sem nauðsynlegt og sjálfsagt telst í slíkar skrár, t.d. æviágrip lista- mannsins og námsferil, skrá yfir helstu sýningar, hvaða listsöfn eigi myndir eftir hann, nöfn eigenda myndanna, ljósmyndir af eldri og nýrri verkum o.s.frv. Ég set þetta ekki fram hér Einar G. Baldvinsson við eitt af málverkum sínum á sýningunni. eftir 1970. Skipulagi sýningar- innar og uppröðun mynda er mjög ábótavant og þannig kemst sýningin ekki til skila sem yfir- litssýning. Þetta er frekar sýn- ing tiltölulega nýrri mynda ásamt með ýmsum stikkprufum frá eldri tíð og sannarlega sakn- ar maður ýmislegs er hreif mann á fyrri sýningum. Æskuverk listamannsins ásamt með stikkprufu af því sem hann gerði í skóla og í æsku hefðu að ósekju mátt fylgja með. Það hefði prýtt sýninguna og aukið á breidd hennar og dýpt. Það er alveg ljóst, að næstu yfirlitssýningu Einars G. Bald- vinssonar verða aðrir en lista- maðurinn sjálfur að sjá um og skipuleggja, og það er trúa mín að þá fyrst munum við kynnast stærð hans og styrk sem mynd- listarmanns. — Að sjálfsögðu er margt um góðar myndir á þessari sýningu, sem sterk og einföld myndbygg- Yfir litssýning Einars G. Baldvinssonar viðkomandi til áfellis, því að álíta má að sýningarskráin ein lýsi manninum vel, er hirðir hvorki um skraut né prjál en vill þó í leiðinni gleyma ýmsum mikilvægum atriðum og skráð- um sem óskráðum reglum og hefðum á vettvangi mannlegs lífs. Ég veit lítið um Einar G. Baldvinsson þótt ég hafi verið kunnugur honum í þrjá áratugi og var m.a. samtíða honum í einn vetur í Myndlista- og hand- íðaskóla íslands. Mér hefur þó tekist að grafa það upp, að hann er fæddur í Reykjavík hinn 8. desember 1919, og voru foreldrar hans þau Baldvin Einarsson Mynöllst eftir BRAGA ÁSGEIRSSON söðla- og aktygjasmiður og ko.m hans Kristine Karoline, f. Hegg- em. Nam í Handíða og myndlist- arskólanum 1942—45 og við Listaháskólann í Kaupmanna- höfn 1946—50. Tók teikni- kennarapróf frá Handíða- og myndlistarskólanum að ég held vorið 1950. Það stendur hagleiksfólk að Einari, faðir hans Baldvin söðla- smiður er fæddist í Bergvík í Romsneshvalsnesi var sonur Einars smiðs Ingimundarsonar, en móðir hans Kristín Karólína var dóttir Johan Heggem, steinsmiðs í Molde í Noregi. Mér er enn í fersku minni verzlun og vinnustofa Baldvins Einarssonar við Laugaveginn því að ég átti stundum erindi þangað inn í gamla daga auk þess sem ég gekk ótal sinnum þar framhjá. Það þótti góður g göfugur leðurilmur þar inni og hann barst gjarnan út fyrir dyr verzlunarinnar og þótti ferskur og fínn. Baldvin söðlasmiður var ljúfur í viðmóti við mig og þótti hinn mesti heiðursmaður ásamt því að vera mjög fær í iðn sinni. — Myndlistarmenn teljast vart gamlir þótt þeir hafi fyllt sjötta áratuginn og það er naumast fyrir elliglöp, að Einar G. Baldvinsson hefur tekið sig til og safnað saman þessum mynd- um sínum á Kjarvalsstöðum, auk þess held ég að það sé óhætt að fullyrða, að það sé enginn „blessparty“-svipur yfir þessari sýningu. Vafalítið verður sýn- ingin Einari lærdómur og hvati til frekari afreka í list sinni og við skulum vona, að hann haldi lengi enn að bramla með pent- skúfinn á lofti. Einar G. Baldvinsson hefur löngum sótt myndefni til þess, sem stundum er nefnt „myndlist kreppuáranna", — þessi við- fangsefni voru þó við lýði í Evrópu löngu fyrir heimskrepp- una og því ákaflega vafasamt, að nefna stílbrögðin því nafni og kenna þau eingöngu við Þorvald Skúlason, Jón Engilberts, Snorra Arinbjarnar, Jón Þor- leifsson o.fl. hérlendra málara. Nafngiftin á þó vissan rétt á sér hérlendis og þetta var einmitt nýlist áratugarins fyrir seinni heimsstyrjöldina. — Mikilvæg- ast er, að það er íslenzkt svipmót yfir þessum myndum Einars, og í þeim sumum glittir í uppruna- lega kennd, sem við getum ein- ungis heimfært á þennan lista- mann. Mikið er um myndir frá sjávarsíðunni, skip og bátar við bryggju, — konur að hengja upp þvott, í bakgrunni sér í lágreist þorpshúsin, himin, haf, kletta og fjöll. Þetta, og margt fleira í líkum dúr, hefur verið málað mörg þúsund sinnum hér á landi, en það skiptir ekki máli, því að hér varðar mestu að gera vel og e.t.v. er mesti málari þessara viðfangsefna enn ófæddur. Við- fangsefnin, „mótívin", verða aldrei gömul í sjálfu sér, því að það koma jafnan einhverjir fram, sem endurnýja þau, blása í þau nýju og fersku lífslofti. Það eru 90 olíumálverk á sýningu Einars og auk þess þrjár samstæður, eða myndaraðir, olíukrítarmynda, ásamt einni teikningu af Gretti og Glámi. Hér er fjölbreytninni vissulega ekki fyrir að fara og margs er að sakna, t.d. eru eldri myndir sorglega fáar í hlutfalli við þær myndir er Einar hefur málað ing prýðir, og vil ég nefna hér myndir líkt og nr. 4, 5, 13,16, 20, 46, 55, 58, 62, 63, og 80, en allar þessar myndir lýsa bestu eðlis- kostum Einars sem málara, sláandi er hvernig hann nær sterkri burðargrind úr einföldun en mögnuðum formum. Einari hefur sjaldnast farist það vel úr hendi að finna réttu umgerð utan um myndir sínar, rammar geta verið skakkir og klúðurslegir en þó keyrir um þverbak er kaupendur mynd- anna láta ramma þær inn, sumir hverjir, því að hinar gylltu skrautumgerðir eru einatt í hróplegu ósamræmi við einfald- leiká og látleysi myndanna. Óheppilegir rammar skemma ekki beinlínis myndir, en þeir geta átt mikinn þátt í því að hinn rétti andblær og stemmn- ing þeirra komi ekki til skila með öllu. Ég hafði persónulega mikla ánægju af heimsóknum á þessa sýningu þrátt fyrir aug- ljósa annmarka hennar sem yf- irlitssýningar, — hinn stærsti er ennþá óupptalinn en hann er sá, að sýningin stendur alltof stutt yfir. Allt um það, Einar Baldvins- son kemur til dyra svo sem hann er klæddur og það virðir maður og metur mikils. Ég óska að lokum listamanninum margra vinnudrjúgra ára framundan, ásamt því, að menn eiga eftir að sjá fleiri stórar sýningar frá hans hendi í framtíðinni. Bragi Ásgeirsson. „Andorra á Neskaupstað A þnðjudaginn mun Leik- félag Neskaupstaðar frum- sýna leikritið Andorra í Egilsbúð klukkan 20.30. Leikstjóri er Magnús Guð- mundsson, en þetta er í fimmta sinn sem hann set- ur upp verk fyir félagið. Formaður félagsins er Anna Margrét Jónsdóttir. Andorra er eitt kunnasta verk hins þekkta höfundar Max Frisch, og í því fjallar hann um hvert fordómar geta leitt menn. Andorra á ekkert skylt við samnefnt smáríki, né nokkurt annað smáríki, heldur býr hið raunverulega í verkinu að- eins í mönnunum sjálfum. I leikritinu er maður hrakinn út í dauðann vegna þess að talið er að hann sé Gyðing- ur, og hann talinn öðruvísi en aðrir af þeim sökum. Að lokum kemur þó í ljós, að hann er alls ekki Gyðingur. Með aðalhlutverkin í leik- ritinu fara tveir ungir og upprennandi leikarar á Norðfirði, þau Þröstur Rafnsson, sem leikur Andra, og Hrefna Hjálmarsdóttir, sem leikur Barblín. Leikfé- lagið á 30 ára afmæli um þessar mundir og er And- orra 31. verkefni þess. MMSMií iíiip 1 ^■*# <mA \ Leikarar Leikfélags Neskaupsstaðar, sem taka þátt í sýningunni á Andorra.

x

Morgunblaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.