Morgunblaðið - 12.02.1980, Side 32

32
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 12. FEBRÚAR 1980
Mikill dráttur á samþykkt endurskoðaðs aðalskipulags:
Getum enn komið í veg fyrir stórkostleg
vandræði og forðað illbætanlegu tjóni
— segir Ólafur B. Thors
Á horgarstjórnarfundi scm
haldinn var í fyrri viku kvaddi
Ólafur B. Thors (S) sér hljóðs o«
Kcrði aó umtalscfni umsógn
Þróunarstofnunar Rcykjavíkur-
horjjar um staófcstintíu á aðal-
skipulasi Rcykjavikurhorjíar
1975 - '95.
„TilKannur minn cr sá að vckja
athyn'li háttvirtra horjíarfulltrúa
á því scm nú er að gcrast, að því
cr varóar cndurskoóun aóalskipu-
laKsins. cins o»{ þaö var samþykkt
í horxarstjórn þann 25. apríl
1977." saKÖi Ólafur.
„Sá furðule(íi dráttur sem orðið
hefur á framvindu þessa máls 0«
þar með á því að framf.vlfíja
ákvörðunum borjíarstjórnar hefur
æði oft orðið mér tilefni til
athujiasemda úr þessum ræðustól
ok fyrir rúmu ári fluttum við
borfjarfuIItrúar Sjálfstæðisflokks-
ins svohljóðandi tillöfíu:
„Borfíarstjórn Reykjavíkur sam-
þykkir, að allt verði (icrt scm unnt
cr til að flýta staðfcstin(;u aðal-
skipulajís Reykjavíkur, scm sam-
þykkt var í borfiarstjórn 25. apríl
1977. I því sambandi beinir borfjar-
stjórn því til skipulafjsncfndar of;
Þróunarstofnunar að láta [ircnta
landnotkunarkort aðalskipulafis-
ins, en skipulaKSStjórn ríkisins
hefur gert prentun þeirra að skil-
yrði fvrir því, að aðalskipulagið
verði auglýst til staðfcstingar.
Jafnframt beinir borgarstjórn
þVí til skipulagsstjórnar ríkisins,
að hún hraði eins og mögulegt er
staðfestingu aðalskipulagsins".
Ekki var meirihluti borgar-
stjórnar ánægður með tillöguna
eins og hún hljóðaði og flutti því
og samþykkti svohljóðandi breyt-
ingartillögur:
„Borgarstjórn Reykjavíkur sam-
þykkir, að flýtt verði sem unnt er
staðfestingu endurskoðaðs aðal-
skipulags Reykjavíkur.
Borgarstjórn álítur ekki tíma-
bært að hefja prentun landnotkun-
arkorta, þar sem ýmsum undir-
búningi til staðfestingar skipu-
lagsíns er ekki lokið. Enn fremur
telur borgarstjórn rétt, að beðið sé
ráðningar nýs forstöðumanns
Þróunarstofnunar og honum gef-
inn kostur á að kynna sér
aðalskipulagið og hafa umsjón
með því, að endanlegum frágangi
þess verði lokið með staðfcstingu í
huga.“
Breytingartillaga þessi var að
því le.vti samhljóða tillögu okkar
sjálfstæðismanna að hún lcggur
áherslu á að flýtt skuli scm unnt er
staðfestingu hins endurskoðaða
aðalskipulags, og samþykkt henn-
ar að þcssu leyti lýsir þar með
ákvörðun borgarstjórnar í því cfni.
Að öðru lcyti hafði þessi -amþykkt
tvíþætt áhrif. í fyrsta lagi var
vinnu við nýtt landnotkunarkort
hætt, sem þó er nauðsynlcgt gagn
til þess að staðfesting fáist, og í
öðru lagi skyldi væntanlegum nýj-
um forstöðumanni þrounarstofn-
unar gefinn kostur á að kynna sér
aðalskipulagið og hafa umsjón
með að endanlegum frágangi þess
verði lokið með staðfestingu í
huga.
Forstöðumaðurinn
skilaði okki verkefni
sínu með staðfest-
inKU í hujía.
Síðan er liðið rúmt ár. Nýr
forstöðumaður var ráðinn í marz
1979 og hefur væntanlega fljótlega
hafist handa við að kynna sér
þetta mál. Það dróst hins vegar
fram til 28. janúar sl. að árangur
'ssarar kynningar liti dagsins
'S, — því að þá var lögð fram í
oulagsncfnd umsögn Þróun-
■ftiunar, — eða Borgarskipu-
um staðfestingu endur-
soðaðs aðalskipulags. Og þá varð
jafnframt ljóst að forstöðumaður-
inn skilaði ekki verkefni með
staðfestingu í huga. Þvert á móti
varð niðurstaðan sú að ekki væri
hinn minnsti ávinningur af því að
leita staðfestingar aðal-skipulags-
ins. Þessari niðurstöðu er slegið
fastri í upphafi umsagnarinnar, og
í því sem á eftir kemur, er leitast
við að rökstyðja þessa niðurstöðu.
Þennan rökstuðning ætla ég að
biðja borgarfulltrúa að kynna sér
vel. Hér virðist á ferðinni stóri
dómur yfir öllu því starfi sem
unnið var á Þróunarstofnun, í
skipulagsnefnd, og hjá einstökum
starfshópum á árunum 1972 til
ársloka 1976 og í borgarráði og
borgarstjórn, fram til þess tíma að
borgarstjórn samþykkti endur-
skoðunina í apríl 1977. Sannleik-
ans vegna er rétt að taka fram að
umsagnaraðilar segja af mikilli
hógværð að í umsögninni felist
ekki, „að hafnað sé í heild því
verki, sem unnið hefur verið.
Sitthvað stendur í góðu gildi,
annað virðist hins vegar vafasamt,
en ýmis atriði eru með þeim hætti
að þau virðast þurfa endurskoðun
frá rótum". Hér lýkur þessari
tilvitnun og sýnist að við sem að
þcssu vcrki unnum og stóðum að,
við samþykkt þess, föllum ckki
alveg á prófinu, — við fáum að
minnsta kosti gefið fyrir viðleitn-
ina. Þessi umsögn er þannig upp
byggð, að annars vegar hefur hún
að geyma algildar staðreyndir um
eðli og efni aðalskipulagsins og
hins vegar ályktanir, sem dregnar
eru af forsendum sem annað hvort
eru fyrir hendi eða höfundar gefa
sér. Ymislegt virðist hæpið í þeim
fræðum og annað beinlínis rangt,
en cg ætla þó ekki að gera
umsögninni efnisleg skil, vegna
þess að borgarfulltrúar hafa al-
mennt ekki þessa umsögn undir
höndum, og hafa því ekki kynnt
sér hana. Sýnist mér þó eðlilegt að
hún hefði verið send borgarfull-
trúum þegar eftir framlagningu,
þar sem um svo mikilvægt mál er
að ræða, sem best sést af því að
umsögnin er lögð fram í borgar-
ráði daginn eftir framlagninguna í
skipulagsnefnd og áður en hún
hefur nokkuð um hana fjallað. En
þar sem slíkt var ekki gert verða
efnislegar umræður að bíða, en ég
vil biðja háttvirtan borgarstjóra
að sjá til þess að borgarfulltrúar
fái þessa umsögn svo og greinar-
gerð borgarverkfræðings það tím-
anlega að þeir geti kynnt sér efni
þeirra rækilega áður en málið
kemur til umræðu í borgarstjórn á
ný. Ég legg á þetta höfuðáherslu,
þar sem mér er til efs, að borgar-
stjórn fjalli um annað mál mikil-
vægara á næstunni," sagði Ólafur
B. Thors.
Síðan sagði Ólafur: „Ég minntist
á greinargerð borgarverkfræðings.
Sú greinargerð var lögð fram í
skipulagsnefnd mánudaginn 4. fe-
brúar og i borgarráði 5. febrúar.
Ég vil vekja sérstaka athygli
borgarfulltrúa á þessari greinar-
gerð, því þar eru í skýru máli
gerðar athugasemdir við marg-
nefnda umsögn og hinum ýmsu
efnisatriðum hennar svarað. Loka-
orð borgarverkfræðings eru þessi:
„Endurskoðun aðalskipulagsins er
tímafrek. Undirritaður vill með
þessum lokaorðum beina því til
borgaryfirvalda að vænlegast sé
nú að leita eftir staðfestingu A.R.
’95 (Aðalskipulag Reykjavíkur
1975 — ’95, innsk. Mbl. — í lítt
breyttu formi. 'Allt annað mun
reynast borgaryfirvöldum fjötur
um fót og leiða til stöðvunar um
ófyrirsjáanlegan tírna.”
Hér lýkur tilvitnun í lokaorð
borgarverkfræðings og eins og
menn heyra kveður hér við annan
tón.
íbúasvæói upp-
urin árið 1981
Tilgangurinn með þessari ræðu
minni er að vekja athygli borgar-
fulltrúa á því sem nú fer fram í
skipulagsnefnd og borgarráði.
Skipulagsmál eru grundvallarmál
hvers sveitarfélags, sem geta ráðið
úrslitum um þróun byggðar, og
atvinnumál og þar með ráðið því,
hvort lífvænlegt sé að eiga þar
búsetu, eða hvort leita skuli annað.
Reykjavík býr í dag við úrelt
aðalskipulag. Mikilli vinnu og
miklum fjármunum hefur verið
eytt í að ráða þar bót á og fyrir
hartnær þremur árum samþykkti
borgarstjórn nýtt aðalskipulag,
eða öllu heldur endurskoðun og
breytingar á gildandi skipulagi.
Þetta nýja skipulag hefur þó
ekkert gildi og getur á engan hátt
þjónað þeim tilgangi sem að var
stefnt — því að það hefur ekki
hlotið staðfestingu skipulags-
stjórnar eða ráðherra. Meðan svo
er hjökkum við í sama farinu og
reyndar má segja að við séum
vitandi vits að kyrkja vöxt borgar-
innar og hefta eðlilega þróun
hennar. Ég er ekki að tala um
einhverja fjarlæga framtið, ég er
Ólafur B. Thors
að tala um það sem er að gerast
hér og nú. Astandinu verður ekki
betur lýst með öðrum orðum en
borgarverkfræðingur notar í um-
ræddri greinargerð, en þar segir
hann:
„Við Reykjavíkurborg blasir nú
að hún á svo til engar lóðir undir
iðnað eða aðra atvinnustarfsemi,
og íbúðarsvæði innan ramma aðal-
skipulagsins verða uppurin árið
1981. Það er því ekki seinna vænna
að borgarstjórn marki sér þann
vilja sem birta má í aðalskipulagi
og leiti staðfestingar á honum. í
þessu sambandi er rétt að minna á
að endurskoðun aðalskipulagsins
tók í meðförum Þróunarstofnunar
og skipulagsnefndar 3—4 ár og eigi
nú að fara að leita einhverra
annarra leiða en þar voru fundnar
mun tíminn hlaupa frá okkur og
vöxtur borgarinnar stöðvast um
ófyrirsjáanlegan tíma.“
Núverandi meirihluti
ber alla ábyrgð
Það er vegna þessa sem ég tel að
borgarstjórn hafi ekki annað mál
mikilvægara um að fjalla en örlög
þessa aðalskipulags. Núverandi
meirihluti borgarstjórnar ber alla
ábyrgð á því hvernig nú er komið
málum. Þar hafa úrtölumenn feng-
ið að ráða, þrátt fyrir víðtæka
samstöðu sjálfstæðismanna, fram-
sóknarmanna og alþýðuflokks-
manna, þegar hið endurskoðaða
aðalskipulag var samþykkt. Úr-
tölumönnum virðist nú hafa bæst
liðsauki — og það úr óvæntri átt.
Ekki veit ég hvaða hvatir búa þar
að baki, en ég læt borgarfulltrúum
eftir að dæma, hvort sá rökstuðn-
ingur sem fylgir umsögn Þróun-
arstofnunar eða Borgarskipulags,
réttlæti þá niðurstöðu, sem þar er
að finna. Mér finnst þar ekki
faglega að verki staðið og þessi
umsögn er ekki til þess fallin að
vekja traust á vönduðum vinnu-
brögðum Borgarskipulagsins. Sem
dæmi má nefna, að það er furðu
ósvífin ályktun, a.m.k. í hugum
þeirra, sem best þekkja til, að
halda því fram að borgarstjórn
hafi í raun alls ekki samþykkt hið
endurskoðaða aðalskipulag — en
slíka staðhæfingu er að finna í
umsögninni.
Það alvarlegasta við umsögnina
er þó e.t.v. það, að þar er hvergi
tekið mið af því, hvernig ástatt er í
skipulagsmálum borgarinnar —
heldur virðast höfundar halda að
tíminn skipti engu máli og enn sé
hægt að velta aftur upp til mats og
endurmats, atriðum sem búið er að
taka ákvörðun um og eyða í
ærnum tíma og fyrirhöfn. Sem
dæmi um slíkt má nefna flugvöll-
inn.
Ugglaust má lengi velta fyrir sér
kostum og göllum skipulagsákv-
arðana, en ef slíkar vangaveltur
koma í veg fyrir framkvæmd
þeirra ár eftir ár, er skipulagið
einskis virði og þjónar engum
tilgangi.
Ég efa hins vegar ekki, að sá
tími sem liðinn er frá samþykkt-
inni réttlæti einhverjar minni-
háttar breytingar á aðalskipulag-
inu. Slíkum breytingum er auðvelt
að koma við, ef nauðsynlegt er
talið, jafnhliða því sem unnið er að
öflun staðfestingarinnar. En það
sem nú skiptir höfuð máli er að
tryggja framgang skipulagsins og
koma í veg fyrir frekari drátt
þessa máls. Við getum ekki unnið
upp þann tíma sem þegar hefur
glatast og efalaust mun þessi töf
baka okkur eitthvert tjón, en við
getum enn komið í veg fyrir
stórkostleg vandræði og forðað
illbætanlegu tjóni.
Við borgarfulltrúar Sjálfstæðis-
flokksins munum fylgjast náið
með framvindu þessa máls og
berjast af alefli gegn því að þróun
borgarinnar sé stefnt í fullkomna
óvissu. I því efni munum við
treysta á fulltingi fyrri samherja
við samþykkt aðalskipulagsins hér
í borgarstjórn, því að við trúum
því ekki að þeir hafi glatað vilja
sínum og sannfæringu í sambúð-
inni við þá, sem í raun og veru
hafa alltaf viljað þetta aðalskipu-
lag feigt.
Skemmdarverk á eignum borgarinnar:
Kostuðu 80 milljón-
ir síðastliðið ár
Á borgarstjornarfundi sem
haldinn var síðastliðinn fimmtu-
dag var nokkuð rætt um fyrir-
spurn frá Guðrúnu Ilclgadóttur
(Ábl). Fyrirspurnin cr svohljúð-
andi: í daghlöðum má sífellt lesa
fréttir af skcmmdarstarfscmi á
mannvirkjum borgarinnar.
trjágróðri. götuljósum, almenn-
ingsbckkjum og öðru því. sem
borgarbúar njóta samciginlcga.
Ég tcl því nauðsynlcgt að upplýst
verði. hvcrsu mikil vcrðmæti fara
forgörðum árlcga vegna þessa,
og leyfi mér að spyrja háttvirtan
borgarstjóra um cftirfarandi:
1. Hvcrsu mikið cr það tjón talið
vcra. sem Reykvíkingar hafa
orðið fyrir á árinu 1979 vcgna
skemmdarstarfsemi?
2. Hvað hcfur verið gert til þess
að vinna gegn slíkri starfsemi,
t.d. mcð fræðslu í grunnskól-
um og áskorunum á ahnenn-
ing um bætta umgcngni í
borginni?
Fyrstur tók til máls Egill Skúli
Ingibergsson borgarstjóri og svar-
aði hann spurningum borgar-
fulltrúans. Hann kvaðst hafa
fengið upplýsingar á nokkrum
stofnunum borgarinnar um bein-
an kostnað þeirra af skemmdar-
verkum á eigum borgarinnar.
Ekki sagði borgarstjóri aó reynt
væri að meta óbeinan kostnað
borgarinnar- af þessum sökum.
Hjá hreinsunardeild borgarinnar
kvaðst borgarstjóri hafa fengið
þær upplýsingar að kostnaður
vegna auka hreinsunar glerbrota
o.fl. hefði numið 2—5 milljónum á
hverju ári. Á fræðsluskrifstofunni
fengust þær upplýsingar að við-
gerðir á skólabyggingum vegna
rúðubrota og annarra skemmda
næmi alls um 25 milljónum, en
beinn kostnaður væri á milli 12 og
18 milljónir. Að sögn borgarstjóra
var kostnaður Strætisvagna
Reykjavíkur vegna skemmda á
síðasta ári um 10.9 milljónir. Á
sviði garðyrkjumála var kostn-
aðurinn 30—35 milljónir króna.
Borgarstjóri sagði að þetta næmi
um 80 milljónum króna í heild,
þ.e. beinn kostnaður borgarinnar
vegna skemmda á hennar eigum.
Hvað fyrirbyggjandi aðgerðir
varðaði sagði borgarstjóri að eft-
irlit hefði verið aukið og hefði oft
náðst til skemmdarvarganna, og
heföi því sú ráðstöfun borið nokk-
urn árangur. Einnig hefði verið
reynt að kynna þessi mál í skólum
og hefði Rafveitan unnið þar
merkt starf.
Borgarstjóri sagði þó að árang-
ur hefði verið nokkur í þeirri
viðleitni að reyna að draga úr
skemmdarverkum þá væri fjarri
lagi að nóg væri að gert. „Betur
Egill Skúli Ingibcrgsson.
má ef duga ska!“, sagði borgar-
stjóri.
Að máli borgarstjóra loknu
urðu nokkrar umræður um þetta
mál. Tóku til máls Guðrún Helga-
dóttir (Abl), Ólafur B. Thors (S)
og Páll Gíslason (S). Voru þau öll
á einu máli um að hér væri
alvarlegt mál á ferðinni. Hvöttu
þau til þess að átak yrði gert í
þessum málum og að rekinn yrði
áróður fyrir bættri umgengni um
eigur samfélagsins.