Morgunblaðið - 11.04.1980, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 11. APRÍL 1980
Magnús Kjartansson
15
Frá hinum fjölsótta bændafundi á
eftir aðstæðum og menn vona að hér sé
um tímabundinn vanda að ræða. Hér er
ekki um langvarandi spennitreyju að
ræða og öll framkvæmd skerðingar á
framleiðslu er háð samþykki landbún-
aðarráðherra og Stéttarsambands
bænda.“
Ýmsar lagagreinar og
breytingar vantar
Næstur tók til máls Böðvar Pálsson
bóndi, en hann er einn af fulltrúum
heimamanna í framkvæmd máisins.
Kvað hann engan ánægðan með það að
hiýta skerðingu í starfi sínu, en minnti
á að verið væri að framkvæma lög sem
Alþingi hefði afgreitt sl. vor og þau
hafi ekki verið samkvæmt því sem þeir
vildu. Reglugerðin var staðfest 28.
ágúst og síðan hefur verið unnið að
frumvinnu til þess að menn gætu fengð
Borg i Grímsnesi.
vegar gera það sem þeir vilja í
svínarækt og hænsnarækt. Hjá vax-
andi þjóð er það helvíti hart að þurfa
að draga saman. Hér er um fáar
skjátur að ræða og beljur, en það er
ekki hægt að selja afurðirnar vegna
vitlausrar stjórnunar. Annars er til
miklu betra ráð en Hákon kom með hér
áðan þar sem hann sagði að drepa ætti
verstu kýrnar. Það er auðvitað miklu
fljótvirkara í skerðingu á mjólkur-
framleiðslu að drepa beztu kýrnar fyrst
í stað þeirra verstu. Annars dettur mér
nú í hug úr því að við höfum nú orðið
allt of mikið af öllu hvort ekki væri ráð
að segja upp ölium ráðunautunum
okkar."
Hannes á Kringlu kvað verðbólguna
vonda, en iíklega væri tæknin enn verri
bændum. „Ég gæti lifað af 50 rollum
með orfi og ljá, ef til vill betur en nú af
Ein aí þeim nythærri.
Ljósmynd: Árni Johnscn.
Fækka þarf búpening landsmanna um 150 þús. ærgildi miðað við
búmarkið á framleiðsluna.
að vita sitt búmark. Þó kvað Böðvar
ýmsar lagagreinar vanta varðandi
framleiðslulagabreytingar og t.d. jöfn-
un útflutningsbóta á mjólk og kjöt.
Fjallaði Böðvar nokkuð um mögulega
hagræðingu í búrekstri t.d. varðandi
það að bóndinn gæti ráðið hvenær allar
kýr hans bera og nefndi hann dæmi um
norskan bónda sem hefði 29 kýr og lét
þær allar bera í október. Hafði sá bóndi
gefið gripum sínum melaxa, sýróp úr
sykurreyr og kvaðst Böðvar hugsa gott
til glóðarinnar varðandi sykurverk-
smiðju í Þorlákshöfn. Þá taldi Böðvar
að meðal margs sem þyrfti að breyta í
lögum þessum og framkvæmd væri
staða frumbýlinga.
„Hjá vaxandi þjóð er helviti hart
að þurfa að draga saman“
Hannes bóndi á Kringlu Hannesson
sagði að úr því að hann væri búinn að
ná í hnakkadrambið á þessum ágætu
mönnum þeirra þá skyldu þeir fá að
heyra sinn tón. „Það er gott að vita
hvað þeir vita,“ sagði Hannes, „en það
er bara svo ósköp lítið sem þeir vita
þessir menn og þar með um okkar
framtíð. Þetta bölvaða kvótakerfi eða
búmarkskerfi er bölvuð vitleysa, nær
hefði verið að setja fóðurbætisskatt,
jafnan á allt, í stað þessarar ómyndar.
Þegar sagt er við okkur sem lifum á
grasi uppi í sveitum að við skulum
hætta að framleiða þá mega menn hins
þeim 500 rollum sem ég er með og
öllum tækjum í gangi. Það er hrikalegt
fyrir unga bændur að ganga til móts
við þessa þróun."
Þá stóð upp Þorfinnur Þórarinsson á
Skógarstöðum og spurði um félagsbúin,
hvort tveir í félagsbúi hefðu 600
ærgildi, hvort kvótinn geymdist ef
annar hætti og ýmis fieiri atriði þar að
lútandi nefndi Þorfinnur.
Hákon Sigurgrímsson svaraði nokkr-
um fyrirspurnum og fjallaði fyrst um
ræðu Hannesar á Kringlu. Kvað Hákon
ekki hægt að koma kvóta eða búmarki
á alifuglarækt vegna ónógra upplýs-
inga um þann rekstur, en ef til vill væri
unnt að ná takmörkun fram með því að
takmarka kjarnfóður til búanna.
Þá taldi Hákon að alls ekki ætti að
segja ráðunautunum upp, ráðunautarn-
ir væru vannýttur starfskraftur sem
væru að vinna alls kyns aukaverk í stað
þess að vera með leiðbeiningar og
hagnýta vinnu fyrir bændur, til dæmis
hagfræðilegar leiðbeiningar.
varðandi spurningu Þorfinns um
félagsbúin sagði Hákon að ef þrír væru
í félagsbúi fengju þeir þrjá kvóta, en ef
einn hætti sagðist hann telja að hans
kvóti ætti að leggjast niður.
Var þá að því spurt hvort búmarkið
væri ákveðið á jörð eða framleiðendur
því nýta þyrfti möguleika jarðarinnar
eins eðlilega og unnt væri. Kom þarna
upp eitt af mörgum atriðum sem ekki
var hægt að svara með skotheldum
rökum, en Hákon benti á það að minni
framleiðsla þýddi hærra verðlag, en
grundvallarbúið er áætlað 440 ærgildi.
Kristján Jónsson ráðunautur fjallaði
nokkuð um hagræðingu í búrekstri og
nefndi sem dæmi að þeir sem ekki
skiluðu skýrslum um mjólkurkýr gætu
tapað hundruðum þúsunda króna og
jafnvel nokkuð á aðra milljón króna
vegna þess í tekjum. Sýndi ráðunautur-
inn dæmi máli sínu til sönnunar.
„Býsna flókið og erfitt kerfi“
Þá talaði Björn Sigurðsson í Úthlíð
og kvaðst hann álíta að bændum þætti
kerfi þetta býsna flókið og erfitt í
notkun.
Benti Björn á það að þessi vandi í
búrekstri hefði blasað við ailt frá 1971
og ríkisvaldið hefði skotið sér undan að
taka á vandanum með bændum. Nefndi
Björn sem dæmi að ef til vill kæmi til
greina með minnkandi styrkjum til
kálræktar mætti hins vegar greiða
niður hið dýra rafmagn sem bændur
byggju við. Kvað Björn aðlögunartím-
ann allt of stuttan og væri hætta á að
margur bóndinn lenti út á kaldan
klakann. „Við settum á fullan bústofn í
haust, ærnar okkar bera í vor og allt
þetta kjöt kemur á markað í haust.
Okkur er illa við að drepa kýrnar nú
þegar allt er í rauninni óklárt í þessum
málum.“
Þá spurði Björn hvort opinberir
starfsmenn á lögbýlum fengju búmark
og samkvæmt lögum Alþingis er svo.
Böðvar Pálsson sagði hins vegar að
Stéttarsambandsmenn hefðu á sínum
tíma talið að opinberir starfsmenn
ættu ekki að hafa búmark og einnig að
ríkisbú ættu ekki að hafa búmark.
„Að axla byrðar með
skynsemi í fararbroddi“
í fundarlok ávarpaði Hermann Guð-
mundsson stjórnarmaður í Stéttarsam-
bandi bænda fundarmenn, kvað hann
fundinn hafa verið skemmtilegan og
fróðlegan og kvað hann gagnrýni eitt
það nauðsynlegasta sem leggja þyrfti
til mála. Sagði Hermann að hann tryði
því ekki að menn töluðu í alvöru þegar
þeir segðust vilja leggja ráðunauta-
þjónustuna niður, því enginn landbún-
aður hefði efni á slíku. Kvað hann
ráðunautaþjónustuna kosta eins og
hálft rannsóknarskip, en engan kvað
hann vilja hætta þeim störfum á
fiskimiðunum. Sagði Hermann að það
áraði illa hjá ýmsum bæði til sjós og
lands, en menn yrðu að gera sér grein
fyrir því að landbúnaður væri ekki
síður mikilvægur hlekkur en sjávarút-
vegur og þegar um vanda væri að ræða
þyrftu menn að sætta sig við ýmsa
hluti til þess að leysa vandann. „Við
verðum að vera íslendingar til þess að
axla byrðar af kjarki, skynsemi og
þeim manndómi sem bændafólki sæm-
ir. Oft hefur árað verr hjá íslenzkum
landbúnaði en nú þegar við verðum
aðeins að minnka skriðinn á skútunni
um sinn og fara okkur eilítið hægar
með skynsemi í fararbroddi."
„Allt of stuttur aðlogunartími"
I fundarlok bar fundarstjóri, Ás-
mundur Eiríksson í Ásgarði upp til
atkvæða tillögu sem var samþykkt með
þorra atkvæða. Fundarritari var Árni
Guðmundsson. Tillagan var svohljóð-
andi: „Fundur um kvótakerfi í landbún-
aði, haldinn að Borg í Grímsnesi í apríl
1980, telur að aðlögunartími sá sem
Framleiðsluráð hefur ákveðið, sé allt of
stuttur og eigi alls ekki að taka gildi
fyrr en um áramótin 1981—1982. Enda
beri ríkisvaldinu skylda til að greiða
bændum fullt verð þangað til.
Jafnframt skorar fundurinn á bænd-
ur að draga úr notkun á erlendu
kjarnfóðri."
Grein: Árni Johnsen
Myndir: Ragnar Axelsson
Auðmjúk
ósk
til útvarpsráðs, útvarpsstjóra
og menntamálaráðherra
Vilmundur Gylfason er sá sagn-
fræðingur íslenskur um þessar
mundir sem minnst er fyrir þdð
gefinn að vinna störf sín í kyrr-
þey, og raunar virðist honum
meira í mun að hafa áhrif á
sögulega þróun en rita um hana.
Svipar honum til Snorra Sturlu-
sonar að því er íhlutunarsemi
varðar, en því miður ekki á
nokkurn hátt annan; þó hafna þeir
báðir hinni marklausu kenningu
Ara fróða, að hafa það heldur er
sannara reynist.
Ekki þekki ég afrek Viimundar
Gylfasonar á sviði sagnfræði-
rannsókna um fyrri tíð, en fyrsta
opinbera framlag hans í nútíma-
vísindum mun hafa verið ræða
sem hann flutti í útvarp á upp-
risudegi Jesúsar Jósefssonar og
fjallaði um föður Vilmundar og
ýmsa langfeðga aðra að því er mér
er tjáð. Ég missti því miður af
þessu sagnfræðinýmæli, því að ég
er meira fyrir það gefinn að
úðrast við sitthvaðeing en hlusta á
útvarp, jafnvel þótt hinir mestu
snillingar láti til sín heyra.
Eftirá var mér sagt að ég væri
orðinn sagnfræðileg persóna í
vísindum Vilmundar; fylltist ég
auðvitað stærilæti og bað ríkis-
útvarpið að senda mér þann kafla
sem um mig hefði fjallað. Kom þá
í ljós að Vilmundur vildi leggja
orð í belg sem faðir hans opnaði
1963 í margfrægri ræðu í Þjóð-
minjasafni en þar ræddi Gylfi um
Efnahagsbandalag Evrópu og
taldi að smáríkið ísland ætti að
tengjast „hafskipi stórveldis eða
bandalags“, gagnstætt því sem
t.a.m. Bjarni heitinn Benediktsson
hélt fram, eins og Matthías Jo-
hannessen hefur rakið á eftir-
minnilegan hátt.
Svo var að sjá af útvarpsvísind-
unum að Vilmundur teldi föður
sinn ennþá eiga um sárt að binda
eftir umræður við mig um þetta
efni, og má virðast einkar hugljúft
að kynnast svo hlýrri ræktarsemi
sonar við föður, enda velur hann
föður sínum tvívegis lýsingarorðið
„upplýstur". En er þetta raun-
veruleg föðurást? Við Gylfi deild-
um oft og lengi um Þjóðminja-
safnsræðuna; hann átti þess mun
hægari kost en ég að koma
viðhorfum sínúm á framfæri, al-
þingismaður, ráðherra og aufúsu-
Magnús Kjartansson
gestur í meiriháttar fjölmiðlum;
ég hins vegar ritstjóri mismun-
andi þokkaðs dagblaðs sem allt of
fáir lásu. Samt telur Vilmundur
föður sinn liggja óbættan hjá
garði.
Mér er þetta öldungis óskiljan-
legt. Seinast þegar ég vissi var
Gylfi Þ. Gíslason í svo fullu fjöri
að hann kvaðst ekki mega vera að
því að taka að sér forsetastörf á
Bessastöðum; hann væri önnum
kafinn við að efla hagfræðivísindi
alheimsins. Færi ég að ræða við
son um slíkan föður fyndist mér
ég vera farinn að kássast upp á
vísindi sem ég veit allt of lítið um,
kenningar Freuds. Því er mál að
þessu tilskrifi linni.
Eitt er þó eftir. Svo er að sjá
sem dómgreind Vilmundar hafi
eitthvað brenglast meðan hann
dvaldist með möppudýrum. Hann
virðist halda að kenningar kirkju-
málaráðuneytisins um upprisu
Jesúsar og kenningar dómsmáía-
ráðuneytisins um uppreisn æru
séu sama eðlis. Vilji hann halda
þeim tengslum hefði uppstigning-
ardagur verið nær sanni og er það
enn. Með tilvísan til grundvallar-
laga ríkisútvarpsins um óhlut-
drægni fer ég þess auðmjúklegast
á leit við hið háa útvarpsráð,
mjögvirtan útvarpsstjóra og
hæstvirtan menntamálaráðherra
að vísindaræða Vilmundar verði
endurtekin á uppstigningardag,
svo að ég fái að heyra hvort hún
var eins snjallmælt í flutningi og
orðavali.
Stúdentafélag jafnaðarmanna:
„Gagnstætt réttlætinu að ein-
staklingar græði
STÚDENTAFÉLAG jafnaðar-
manna var endurreist 19. febrúar
sl. og er opið öllum stuðnings-
mönnum Alþýðuflokksins sem
innritaðir eru í Háskóla íslands.
Á fundi í félaginu 18. mars sl.
var tillaga vegna umræðu um
nýtingu og kaup Kópavogskaup-
staðar á Fífuhvammslandi. Segir í
á alþjóðarþörf4
ályktuninni m.a.: „Vill Stúdenta-
félag jafnaðarmanna minna á að
„það er gagnstætt öllu réttlæti að
einstakir landeigendur geti hirt
stórgróða vegna þess eins, að
alþjóðarþörf hafi gert lönd þeirra
verðmæt án nokkurs tilverknaðar
þeirra sjálfra,“ eins og stendur í
stefnuskrá Alþýðuflokksins."
EF ÞAÐ ER FRÉTT-
NÆMTÞÁERÞAÐÍ
MORGUNBLAÐINU
Al GLYSINGA-
SÍMINN ER:
22480