Morgunblaðið - 11.04.1980, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGU^R 11. APRÍL 1980
31
Aðlögun-
argjald og
iðnþróun
Aðdragandi laga-
setningarinnar
Fyrri hluta árs 1979 ákváðu
stjórnvöld að beita sér fyrir því
að bætt yrði við hið svonefnda
jöfnunargjald af innfluttri vöru
á þann hátt að gjaldið hækkaði
úr 3% í 6%. Röksemdirnar fyrir
þessari hækkun voru þær að
ótímabært væri að fella niður
aðflutningsgjöld (tolla) af inn-
fluttri vöru í tengslum við
fríverslunarsáttmálann * við
EFTA, þar sem ekki hefði verið
staðið við þau fyrirheit sem
íslenskum iðnaði hefði verið
heitið til að standast harðnandi
samkeppni vegna inngöngu
íslands í EFTA.
í þessu efni áttu íslensk
stjórnvöld undir högg að sækja
þar sem fyrir lá undirritaður
samningur við EFTA um að
aðlögunartímanum lyki í árslok
1979.
Eftir ítarlega könnun við
EFTA var fullreynt að vonlaust
var að fá samtökin eða einstök
aðildarríki þeirra til að sam-
þykkja umrædda hækkun úr 3%
í 6%.
Hinsvegar var léð máls á
þeirri hugmynd að setja á annað
gjald — aðlögunargjald — sem
yrði 3%. Of langt mál er að
greina frá því í þessum línum
hvers vegna unnt var að ræða
málið á þeim grundvelli en þó er
rétt að benda á að ein megin-
ástæðan var sú að nota átti það
fé sem inn kæmi til sérstakra
iðnþróunaraðgerða til þess að
efla samkeppnisaðstöðu íslenska
iðnaðarins. Það er rétt að undir-
strika að Islendingar stóðu þá
frammi fyrir tveimur valkost-
um:
1. Að fá aðlögunargjaldið sett á
með því skilyrði að tekjum
þess yrði varið til iðnþróunar-
aðgerða.
2. Að ná engu fram.
Eðlilega tók Alþingi frekar
fyrri kostinn og með fullum
stuðningi iðnaðarins. í umræð-
um á Alþingi um þetta mál var
lögð rík áhersla á að staðið yrði
við þau fyrirheit að beina tekj-
um aðlögunargjaldsins til iðn-
þróunaraðgerða.
Framkvæmd
laganna
2.1. Það kom í hlut Braga
Sigurjónssonar þáverandi iðnað-
arráðherra að ganga frá skipt-
ingu tekna aðlögunargjaldsins
fyrir árið 1979.
í byrjun nóvember sl. lagði
hann til við ríkisstjórnina að
meginhluti þessa fjár (700 millj-
ónir) færi til að greiða svonefnt
„uppsafnað óhagræði" úti í fyrir-
tækjunum. Erfiðlega hefur
gengið að fá þetta hugtak skýrt
til hlýtar og ýmislegt komið
fram t.a.m. að verið væri að
leiðrétta gengisskráningu,
greiða útgjöld vegna aðstöðu-
gjalds og launaskatts o.s.frv.
Um þetta eru sem sé uppi
ýmsar meiningar; en um hitt
deila menn ekki, að með þessari
ráðstöfun var ekki farið eftir
lögunum um aðlögunargjald
nema þá að sáralitlu leyti. Þess-
ari ráðstöfun var fagnað af
Félagi íslenskra iðnrekenda en
hins vegar mótmælt harðlega af
Sambandi málm- og skipa-
smiðja.
2.2. Ástæður þess að Samband
málm- og skipasmiðja mótmælti
þessari málsmeðferð byggðist á
tveimur forsendum.
a) SMS teiur að standa eigi
við gerða samninga og sjálfsagt
sé að fara að lögum, sem stuðla
að aukinni iðnþróun og hagvexti
í íslensku þjóðfélagi.
b) SMS hafði m.a. á grundv-
ellf þeirra fyrirheita sem lögin
gáfu ráðist í víðtækar iðnþróun-
araðgerðir og hafið Iðnþróunar-
verkefni SMS. Slíkt átak er
kostnaðarsamt en getur ef vel
tekst til, skilað fyrirtækjum og
starfsmönnum þeirra verulegum
árangri.
í þetta verk var ráðist í
samráði og samvinnu við Iðnað-
arráðuneytið og gengið út frá því
að tekjur aðlögunargjaldsins
kæmu m.a. þessu starfi til góða.
Það er því ekki ofmælt að
ofangreind ákvörðun Braga Sig-
urjónssonar hafi komið málsvör-
um málm- og skipaiðnaðarins í
opna skjöldu og sett þá auk þess
í verulegan vanda.
2.3. Með þessari ákvörðun var
ljóst að það fé sem gert var ráð
Frá Skipasmiðastöð Akureyrar.
Greinar-
gerð frá
Sambandi
málm- og
skipasmiða
fyrir að færi til Iðnþróunarverk-
efnis SMS yrði að óbreyttu
dreift til fyrirtækjanna óháð því
hvort þau hefðu ástundað nokk-
uð í ætt við iðnþróun.
Þá ákváðu samtökin að beina
því til aðildarfyrirtækja sinna,
sem eru um 260 talsins, að þau
framseldu Iðnþróunarverkefni
SMS hugsanlegan hlut sinn af
aðlögunarfénu 1979. Er skemmst
frá því að segja að 84% þeirra —
miðað við iðnaðarveltu — fram-
seldu hlut sinn skriflega til
Iðnþróunarverkefnis SMS en
ekkert fyrirtæki lagðist gegn
framsali.
Segir það meira en mörg orð
um hug fyrirtækjanna til þessa
iðnþróunarverkefnis.
Það hefur hinsvegar verið
ákveðið að greiða þeim fyrir-
tækjum innan SMS, sem höfðu
verið í iðnþróunaraðgerðum sem
nýtast fleiri fyrirtækjum í gegn-
um Iðnþróunarverkefnið, þann
hlut sem þau annars hefðu
fengið. Þessi ákvörðun SMS er í
fullu samræmi við lögin og
stuðlar að því að fyrirtækin
sinni þeim þáttum sem horfa til
jákvæðrar þróunar.
Með þessu móti gat Iðnþróun-
arverkefni SMS farið á fullan
skrið um áramótin þrátt fyrir
ákvörðun þáverandi iðnaðarráð-
herra.
Tekjur ársins 1980
3.1. Umrætt aðlögunargjald
fellur úr gildi um næstu áramót
en nú er það Alþingis að ráð-
stafa því fé sem inn kemur á
þessu ári. Það verður að ætla að
Alþingi telji sé skylt að úthluta
þessu fé í anda laganna og
bendir fjárlagafrumvarpið til
þess.
3.2 í þessu sambandi telur
Samband málm- og skipasmiðja
hins vegar vænlegast til árang-
urs að umræddu fé verði skipt
milli iðngreinanna í svipuðum
hlutföllum og gert var og þær
ráðstafi því síðan sjálfar, í
samráði við Iðnaðarráðuneytið
til sérstakra iðnþróunarverk-
efna sinna greina, eða til ein-
stakra fyrirtækja innan sinna
vébanda.
Með þessum hætti er tryggt í
fyrsta lagi, að farið er eftir
lögunum, í öðru lagi að viðkom-
andi starfsgreinar fá sinn hlut, í
þriðja lagi að iðnþróunaraðgerð-
ir eru metnar að verðleikum og í
fjórða lagi að þeir aðilar sem
gleggst þekkja þarfir viðkom-
andi greina séu kallaðir til
sögunnar.
Framlenging að-
lögunargjaldsins
4.1. Samband málm- og skipa-
smiðja leggur áherslu á að unnið
verði markvisst að því að fram-
lengja lögin um tímabundið að-
lögunargjald þannig að þau
haldi gildi eftir næstu áramót.
Hafi verið þörf á að setja þessi
lög á miðju síðasta ári þá er
einsýnt að sú þörf verður enn til
staðar um næstu áramót. Fátt
hefur gerst — eða sýnist ætla að
gerast — sem stuðlar að því að
íslenskur iðnaður verði þá betur
í stakk búinn að mæta óheftri
samkeppni.
4.2. Sambandi málm- og
skipasmiðja er ljóst að á bratt-
ann er að sækja að fá samþykki
EFTA og EBE til þessarar
framlengingar ekki síst fyrir þá
sök að íslensk yfirvöld hafa gert
sig sek um — með stuðningi
Félags íslenskra iðnrekenda —
að hundsa veigamikil ákvæði
þeirra aðlögunargjaldslaga sem
nú eru í gildi.
Af sjálfu leiðir að samnings-
staða Islendinga um þessa fram-
lengingu hlýtur að versna ef
íslensk yfirvöld fara frjálslega
með framkvæmdina; slík vinnu-
brögð hitta okkur sjálfa fyrir
þótt síðar verði og valda ómældu
tjóni þegar til lengri tíma er
litið.
SMS telur einsýnt að sá mál-
flutningur Félags íslenskra iðn-
rekenda að einu gildi hvort það
fé sem fæst með aðlögunargjald-
inu fari til iðnþróunaraðgerða sé
stórháskalegur ef þeim er alvara
að lögin um aðlögunargjald verði
framlengt. Það er ljóst að ef
nokkur von á að vera að fá
samninginn, sem lögin grund-
vallast á, framlengdan þarf að
nota sömu rök af okkar hálfu og
notuð voru í upphafi; annað er
ekki framkvæmanlegt.
4.3. Þessi rök liggja fyrir og
það er skoðun Sambands málm-
og skipasmiðja að það yrði áfall
fyrir íslenskan iðnað ef Félagi
íslenskra iðnrekenda, sem er þó
aðeins málsvari hluta iðnaðar-
ins, ætlar að takast með vafa-
sömum málflutningi að gera
íslendingum ókleyft að nota þau
rök, sem hér eru til umræðu,
óspjölluð.
Ef okkur er alvara að fá
aðlögunargjaldi framlengt verða
öll vopn sem við getum nýtt að
vera í lagi; það er ekki góð latína
að eyðileggja beittustu vopnin
áður en haldið er til orrustu.
Þótt Samband málm- og
skipasmiðja taki undir flest af
þvi sem komið hefur frá Félagi
íslenskra iðnrekenda varðandi
hagsmunamál iðnaðarins þá
frábiður sambandið sér forystu
þeirra í því máli sém hér hefur
verið gert að umræðuefni.
Vegamál í Garðabæ
BLAÐINU hefur borist eftirfar-
andi athugasemd:
Á baksíðu Mbl. föstudaginn 28.
mars sl. mátti lesa frétt með
fyririsögninni „Hafnarfjarðar-
vegur lagður". Okkur undirritaða
bæjarfulltrúa í Garðabæ rak í
rogastans vegna þessarar fréttar,
þar sem daginn áður hafði m.a.
verið samþykktur í bæjarstjórn
Garðabæjar I. áfangi svokallaðr-
ar „sjávarbrautar" en ekki lagn-
ing Hafnarfjarðarvegar, eins og
reyndar kemur fram í samþykkt
bæjarstjórnar, sem birt er í heild
á innsíðu í sama blaði. í fréttinni
stendur, að lagfæra eigi Hafnar-
fjarðarveg frá Vífilstaðavegi í
Engidal. Þetta er rangt. í sam-
þykkt bæjarstjórnar Garðabæjar
er aðeins kveðið á um minnihátt-
ar lagfæringar á veginum sunnan
Vífilstaðavegar að gatnamótun-
um Lyngás-Lækjarfit.
Nokkra furðu vekur það ósam-
ræmi, sem er á milli þessarar
baksíðufréttar og annars þokka-
legrar frásagnar um málið á
innsíðum sama blaðs. Ekki verð-
ur séð að villandi málflutningur
eins og fram kemur í áðurnefndri
baksíðufrétt sé Mbl. né viðkom-
andi blaðamanni til sóma. Frétt-
in hefur orsakað ónauðsynlegan
misskilning og leiðindi. Því vilj-
um við undirstrika að megin
atriðin í samþykkt bæjarstjórnar
Garðabæjar um vegamál frá 27.
mars sl. er ákvörðunin um lagn-
ingu fyrsta áfanga sjávarbrautar
ásamt gatnamótamannvirkjum á
Arnarneshæð og gerð Vífilstaða-
vegar frá Stekkjarflöt niður á
sjávarbraut.
Samkomulag hefur náðst í bæj-
arstjórn Garðabæjar í þessu mik-
ilvæga máli og er nú tryggt að
framkvæmdir geta hafist við
vegabætur um Garðabæ strax á
þessu ári. Framkvæmdir þessar
eru samkvæmt skipulagi bæjar-
ins. Hafnað var fjórföldun Hafn-
arfjarðarvegarins frá Vífilstaða-
vegi í Engidal, en aðeins leyfðar
endurbætur á vegamótum Vífil-
staðavegar og Hafnarfjarðarveg-
ar til að greiða fyrir umferð
vegna uppsetningar umferðaljósa
á þessum gatnamótum.
Garðabæ 2. apríl 1980.
Einar Geir Þorsteinsson,
Hilmar Ingólfsson,
Örn Eiðsson.
Frétt Mbl„ sem vitnað er
til. — Lesendur eru beðnir
um að bera saman fréttina
og athugasemdina, sem
hlýtur að vekja „nokkra
furðu“, svo ekki sé meira
sagt.
Hafnarfjarðar-
vegurlagður
” I ba-iar íram á i bókun sinm
k FVJNDI bæjarstjórnar Daröa-
hæiar i K*'r náftist samkomulaK
um^lausn svonetnds Hatnrt.aró-
arvegarmáls. Samkomulattió náft-
is« á itrundvelli titlaKna vega
*
Arnarneshæó. tteró Þrsta átantta
sjávarbrautar. þ.e. tvær akre.nar
með bráftahirttóatenttinttu við
V ifilsstaðavett. ‘’Wtjngu
Vifilsstaðavett. við H*'"*!/'"
arvetf ott fer bæ)arst)6m t.arða
DG-8 þota Flug-
lpifta í skoðun:
$tar 6—800
\a
tnú
bæjar tram á I bókun stnni að þar
verði sett umferðarljos.
Þá fela úllötturnar í sér laífær'
inear á veginum frá Vifilsstaða
vegi í Engidal og ítrekun a nauð-
Z þess að hraðað verð. sen.
mögulegt er lagningu Reykjanes
brautar og hún tengd Ræjarbraut
með áframhaldi Arnarnesvegar.
Einnig var samþykkt ályktun .
bæjarstjðrn Hafnarfjarðar , g*r
sem felur 1 sér samþykkt á
ofangreindu, þó meö fyr.rvörum.
Reiknað er með að framkvæmd-
ir á Arnarneshæð geti haf'St
fljótlega Þá lagði bæjarstjórn
Garðabæjar og rika ábemlu á. að
séð yrði til þess, að fjárveitingar
vrðu nægar til að hægt yrð. að
flýta þessum þjóðvegafram-
kvæmdum sem mest má vera.
Sjá nánar „Lausn feng.n á
Hafnarfjarðarvegarmál.nu á bls
16 og 17.