Morgunblaðið - 11.04.1980, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 11. APRÍL 1980
27
Sa Carneiro
forsætiaráðherra
Mario Soares formaður
Sósíalistaflokksins.
Sampaio og nokkrir skoðana-
bræður hans sem höfðu orðið
mjög uppnumdir af stúdentaóeirð-
unum í Frakklandi 1968, stofnuðu
síðan MES-Sósíalistahreyfinguna.
En áður en margir mánuðir voru
liðnir höfðu kommúnistar yfirtek-
ið samtökin, stofnendur þeirra
hættu þar störfum og Sampio
sneri sér á ný að lögmannsstörf-
unum. Hann gekk í Sósíalista-
flokkinn þegar svo virtist sem
fylgið væri að kvarnast af honum
og honum var tekið fagnandi.
Hann er sagður ráðríkur hug-
sjónamaður. Hann ber heilbrigða
virðingu fyrir valdi, vegna þess að
það má nota til að gera hugmyndir
og hugsjónir að veruleika. Hann
nýtur mikils fylgis meðal mennta-
manna, en gerir sér ljóst að ekki
þarf síður að sýna ræktarsemi
hinni fjölmennu miðstétt lands-
ins.
Hann veit hvernig hann á að
nota tímann sér til framdráttar og
er gæddur sérstæðri pólitískri
siðfágun að sögn þeirra sem til
þekkja.
Þetta og sitthvað fleira gerir
hann einn af girnilegustu leið-
togaefnum flokksins. Það gæti
orðið PS mjög til framdráttar ef
Sampaio verður leiddur fram á
völlinn sem slíkur. Þá er heldur
ekki víst að bókað sé meirihluta-
fylgi hjá Alianca Democratica.
h.k.
Stefán Finnbogason yfirskólatannlæknir:
Marteinn Skaftfells krukkar í
flúorinn í annað sinn í Alþýðu-
blaðinu þ. 26. og Tímanum þ. 27.
febrúar.
Ég hefi hann grunaðan um að
látast skilja minna en hann raun-
verulega gerir. Hann nefnir í
upphafi greinar sinnar dæmi um
flúormengun, sem varð í nágrenni
iðjuvers í Bandaríkjum
N-Ameríku 1949. Flúoreitrun kom
fram í búfé. Háskólinn í Oregon
var fenginn til að rannsaka málið.
„Skyndilega voru rannsóknirnar
stöðvaðar. Hverjir tóku í taumana
og hversvegna?
Efnið var flúor“, segir Marteinn
Skaftfells, og hér kýs hann að
enda sína frásögn og láta ímynd-
urnarafl lesandans um framhald-
ið, þannig reynir hann að vekja
tortryggni í garð þeirra er vilja
flúorbæta drykkjarvatn.
En flúormengun og flúorbæting
eru andstæður.
Flúorbæting tryggir mátulegt
og stöðugt flúorinnihald drykkj-
arvatnsins og útilokar flúormeng-
un.
Ekkert nátturuvatn er algjör-
lega flúorsnautt. En flúorinnihald
þess er mismunandi mikið eða frá
0.05 — 8 ppm. Heppilegasta flúor-
innihald drykkjarvatns er 0.9 —
1,2 ppm.
Því miður eru dæmi þess, að
stóriðjuver hafi hindrað mengun-
arrannsóknir í krafti síns pen-
ingavalds, eins og sennilega hefir
gerst í dæmi Marteins Skaftfells.
En ef drykkjarvatnið hefði verið
flúorbætt á þessum umrædda
stað, hefði jafnframt flúorinni-
hald vatnsins verið undir stöðugu
eftirliti og mengunin aldrei orðið.
Ennþá hampar Marteinn Skaft-
fells þeim Dean Burk og John
Yiamouyiannis og telur þá heims-
kunna vísindamenn enda þótt
þeirra heimsfrægð sé orðin til af
endemum einum.
„Látum svo vera, að þeir hafi
fórnað vísindaheiðri sínum,“ segir
Marteinn Skaftfells. „Það er ekki
höfuð atriði, heldur hitt hvort
samband er milli flúors og
krabbameins eins og þeir halda
fram.“
Þeir félagar söfnuðu tölum úr
heilbrigðisskýrslum um dánartöl-
ur af völdum krabbameins, og
fundu út að þær voru í beinu
hlutfalli við flúorinnihald drykkj-
arvatnsins. Þeir birtu þessar
niðurstöður sínar með miklu aug-
lýsingaskrumi. Verk þeirra voru
síðan endurskoðuð af rannsókn-
arstofnunum.
M.a. af „National Cancer Insti-
tute,“ þeirri stofnun, sem Dean
Burk hafði áður unnið við.
Niðurstöður þessarar endur-
skoðunar voru, að þeir félagar
Burk og Yiamouyiannis höfðu
sleppt tölum, sem ekki studdu
þeirra „niðurstöðu.“ Þegar þær
tölur voru teknar með, fannst ekki
lengur neitt samband milli
krabbameins og flúorinnihalds
drykkjarvatns.
Samt sem áður eru Burk og
Yiamouyiannis enn þann dag í dag
höfuð-postular þeirrar kenningar
að flúorbæting drykkjarVatns sé
„opinbert fjöldamorð" og vitnað í
þeirra niðurstöður, þar sem rætt
er um meint samband flúors og
krabbameins. Vísindaheiður
þeirra félaga og samband flúor-
bætingar við krabbamein er því
nánast eitt og hið sama.
Dean Burk er jafnframt ákafur
talsmaður hins gagnlausa krabba-
meinslyfs „Lactril."
Marteinn Skaftfells reynir að
vekja traust á lyfinu með því að
tilgreina umsögn þekktrar vís-
indastofnunar. Hann velur að
hafa þessa umsögn á ensku, en í
henni stendur að leyft sé að reyna
lyfið á krabbameinssjúklingum.
Hann nefnir síðan að lyfið hafi
verið reynt hjá fjórum stofnunum.
Hér kýs Marteinn Skaftfells aftur
að enda sína frásögn og nefnir
ekki hver árangurinn varð.
Lyfið reyndist nefnilega gjör-
samlega óvirkt.
Samt sem áður er lyfinu haldið
á lofti af National Health Feder-
ation og Dean Burk.
• Stefán Finnbogason
Þar hefir farið saman að hræða
fólk á krabbameini og auglýsingar
á undralyfi, sem lækna átti
krabbamein. Aðstandendur Na-
tional Health Federation hafa
oftsinnis fengið sektar- og jafnvel
fangelsisdóma fyrir að skreyta
sinn söluvarning með fölskum
merkingum og ósönnum fullyrð-
ingum um lækningamátt.
Marteinn Skaftfells neitar að
skilja að línuritið, sem hann birti
um dánartölu af völdum krabba-
meins, hafi verið dæmi um lélega
tölfræði. Hann segir: „Dánaraldur
tekur ekki stökk upp á við á 10
árum eins og línuritið sýnir."
Sannleikurinn er nú samt sá að
dánaraldur hækkaði verulega á
þessum árum í flestum hinum
svokölluðu menningarlöndum. Þar
áð auki eru margir aðrir þættir,
Sem hafa veruleg áhrif á dánar-
tölu af völdum krabbameins, sem
taka verður tillit til við saman-
burð.
Það er hægt að benda á marga
þætti í náttúrunni og þjóðlífinu
sem þróast samhliða án þess að
um beint samband milli þeirra sé
að ræða.
Ég nefni hér eitt dæmi eftir
minni: Náttúrufræðingur einn
taldi storkaheiður í byggðarlagi
einu í Belgíu yfir visst tímabil.
Hann fann að hreiðrunum fór
fækkandi. Þá datt þessum gaman-
sama nátturufræðingi í hug að
kynna sér tölur barnsfæðinga í
sama byggðarlagi yfir sama tíma-
bil. Og sjá. Þeim fór einnig
fækkandi.
Sú skoðun þekkist að samband
sé á milli barnsfæðinga og storka
og fylgjendur þeirrar skoðunar
hafa vafalaust talið þessa rann-
sókn sanna þeirra mál.
Flúor er nú
viðurkennd-
ur sem eitt
hinna nauð-
synlegu bæti-
efna hins líf-
ræna heims
Þetta samband er þó ekki al-
mennt viðurkennt, þó hugsanlegt
sé að um óbeint samband geti
verið að ræða. En flestir eru
sammála um að allt aðrir og
óskyldir þættir hafi úrslita þýð-
ingu í fækkun eða fjölgun barns-
fæðinga, en breytingar á lifnaðar
háttum storka.
Þetta skilur Marteinn Skaftfells
áreiðanlega.
Þá komum við að tannheilsu
ungbarna.
Það hefir komið í ljós við
margar rannsóknir að fæða móður
á meðgöngutíma hefir miklu
minni áhrif á tennur fqstursins en
áður var talið. Kölkunar-truflanir,
aðrar en arfgengar, eru líka miklu
sjaldgæfari í tönnum sem mynd-
ast á fósturskeiði (barnatönnum)
en þeim sem myndast eftir fæð-
ingu (fullorðinstönnum).
Flúorinntaka á meðgöngutíma
virtist lítil sem engin áhrif hafa á
fyrstu tennur barnsins. Þetta er
ástæðan fyrir því, að ekki er talið
svara kostnaði að gefa flúortöflur
á meðgöngutíma.
Hinsvegar myndu flúortöflur,
teknar á meðgöngutíma hafa góð
áhrif á tennur hinnar verðandi
móður.
Kalk eða fosfór geta aldrei
komið í staðinn fyrir flúor og flúor
getur aldrei komið í staðinn fyrir
kalk eða fosfór. En allt eru þetta
nauðsynleg efni mannslíkaman-
um, kalk og fosfór sem byggingar-
efni og flúor sem snefilefni og
hvati.
Margir kannast við þátt D-
vítamíns á beinabyggingu líkam-
ans. Ef ekki er nægilegt D-vítamín
í fæðu barna fá þau beinkröm. Ef
hinsvegar of mikið D-vítamín er
tekið inn, geta komið eiturverkan-
ir.
Algjörlega flúorsnauð fæða er
ekki til, heldur ekki algjörlega
flúorsnautt drykkjarvatn.
Af þeim orsökum er varla um að
ræða algjöran flúorskort hjá
neinni lífveru. En hinsvegar er
víða of lítill flúor í fæðunni til
þess að kalk- og fosfór efnaskiptin
verði eins og þau geta best orðið.
Gerðar hafa verið tilraunir á
tilraunastofum með að fóðra mýs
á flúorsnauðu fæði. Og sýndu
þessi dýr minnkaða frjósemi og
seinni þroska, en samanburðar-
hópar.
Hvorttveggja, frjósemi og
þroskahraði, breyttist við að bæta
passandi magni af flúor í fæðuna.
Ennþá vitnar Marteinn Skaft-
fells í Dannegger- dæmið, sem
gilda vísindalega rannsókn, þótt
sýnt hafi verið fram á í fyrri grein
minni, að þessi tilraun Dannegg-
ers hafi ekkert vísindalegt gildi.
Dannegger gerði tilraunir á
börnum sínum þremur og hætti
síðan við tilraunina, þegar árang-
urs var að vænta.
Hann gaf börnum flúortöflur
frá unga aldri, en hætti því um
fimm ára aldur þar sem komið
höfðu í ljós skemmdir í barna-
tönnunum.
Það er hinsvegar vitað, að
flúortöflur verka mest á þær
tennur, sem eru að myndast þegar
töflurnar eru teknar, sem sé
fullorðinstennurnar.
En Dannegger minntist ekki á
fullorðinstennurnar í sínum börn-
um.
Ég vil nú stinga því að Marteini
Skaftfells að hann reyni að grafa
upp hvernig fullorðinstennur
barna Danneggers hafi reynst.
Það gæti gefið ákveðna vísbend-
ingu, þó að tilraunin hafi auðvitað
verið allt of umfangslítil til að
hægt væri að draga af henni
ályktun.
Flúor er nú viðurkenndur, sem
eitt hinna nauðsynlegu bætiefna
hins lífræna heims.
Þótt fá megi flest bætiefni í
töfluformi, er sú inntaka alltaf
háð framtakssemi einstaklingsins
og því hætta á að þeir verði
útundan sem helst þurfa á slíkri
uppbót að halda.
Eina leiðin til að tryggja pass-
andi magn flúors til allra, er að
hafa flúorinnihald drykkjarvatns-
ins mátulegt.
Þá er flúorinnihald drykkjar-
vatnsins undir stöðugu eftirliti og
einnig tryggt gegn flúormengun.
Um öryggi flúor-bætingar
drykkjarvatns er enginn ágrein-
ingur meðal vísindamanna.
Um fjörutíu ára reynsla er nú
komin á þessa aðgerð viða um
heim og stöðugt bætast ný vatns-
ból í hóp þeirra, sem hafa flúor-
bætt vatn.
Þó verður að viðurkennast að
litlir hópar harðsnúinna og ósvíf-
inna öfgamanna hafa megnað að
spilla fyrir framgangi þessa þjóð-
þrifa máls. Hópar þessir hafa
unnið gegn fleiri heilbrigðisað-
gerðum, svo sem bólusetningum
og gerilsneyðingu mjólkur.
íslendingar hafa verið blessun-
arlega lausir við þessa öfgahópa.
Sú andstaða, sem vart hefir
orðið við hér á landi gegn flúorað-
gerðum skólatannlækninga
Reykjavíkur má frekar flokka
undir þjóðlega íhaldssemi, sem
nauðsynleg er hverri smáþjóð, en
þær trúmálaöfgar, sem hin fjár-
sterku, erlendu félög, áður nefnd,
eiga rætur sínar að rekja til.
Næstu mánuði munu í dagblöð-
unum birtast öðru hverju, greinar
á vegum Tannlæknafélags Islands
og Skólatannlækninga Reykja-
víkur, þar sem raktar verða um-
ræður, sem farið hafa fram um
þessi mál undanfarin ár úti í
heimi.
Það er deginum ljósara, að
lækningar án heilsuverndar eru
kák eitt og hægt er að koma í veg
fyrir meirihluta tannskemmda
með tækjakoSti sem kostar álíka
og ein skólatannlækningastofa og
sem jafnframt útilokar flúor-
mengun drykkjarvatnsins.
Það er því bæði heilsufarsleg,
fjárhagsleg og vistfræðileg nauð-
syn að fá flúorinnihald drykkjar-
vatns í það hlutfall sem tryggir
hámarksnýtingu hinna jákvæðu
eiginleika þessa efnis en útilokar
jafnframt hina neikvæðu.
Flúorbæting
og flúormengun eru
andstæður