Morgunblaðið - 23.04.1980, Blaðsíða 12

12 MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 23. APRÍL 1980
Gunnar Thoroddsen, forsætis-
ráðherra, hefur lagt það í vana
sinn undanfarið, að kenna ríkis-
stjórn Alþýðuflokksins um hvað-
eina, sem illa gengur í stjórnartíð
ríkisstjórnar hans sjálfs. Aðrir
ráðherrar hafa líka haft uppi
tilburði í þessa átt. Er þá sagt að
ríkisstjórn Alþýðuflokksins hafi
slegið á frest afgreiðslu ótal mik-
ilvægra mála og því sé fyrir hendi
margra mánaða „samsafnaður
vandi". Sérstaklega er tilgreint að
ríkisstjórn Alþýðuflokksins hafi
haldið of strangt á verðlagsmálum
og verðhækkanir í hennar tíð hafi
ekki verið nógu miklar. Gunnar
Thoroddsen, forsætisráðherra,
hefur t.d. haldið því fram, að
meginástæðan fyrir miklum verð-
hækkunum þessa dagana sé of
litlar verðlagshækkanir í stjórn-
artíð Alþýðuflokksins, og ef verð-
lagshækkanir á yfirstandandi árs-
fjórðungi fari í 12% eða meira
eins og horfur eru á, þá sé það
Alþýðuflokknum að kenna. Það er
auðvelt að kenna öðrum um, en
stórmannlegt er það ekki.
Þessi málflutningur gefur til-
efni til þess að líta nokkru nánar á
röksemdafærsluna og rifja upp
fáein atriði úr stjórnartíð Alþýðu-
flokksríkisstjórnarinnar.
Kenning Gunnars
Thoroddsens um
verðbólguna
Lítum fyrst á kenningu Gunn-
ars Thoroddsens, forsætisráð-
herra, um að verðbólgan um
þessar mundir sé aðhaldssemi
Alþýðuflokksstjórnarinnar að
kenna.
Samkvæmt þessari kenningu er
verðbólgan núna svona mikil, af
því að hún var of lítil í stjórnartíð
Alþýðuflokksins. En ef þetta er
skýringin, þá hefur verðbólgan
væntanlega orðið þó þetta mikil
hjá ríkisstjórn Alþýðuflokksins af
því að verðbólgan var of lítil í tíð
ríkisstjórnar Olafs Jóhannessonar
og hún varð of mikil í ríkisstjórn
Olafs Jóhannessonar af því að hún
var of lítil hjá ríkisstjórn Geirs
Hallgrímssonar. Samkvæmt þess-
ari kenningu væri líklega lítil sem
engin verðbólga hjá okkur núna,
ef vinstri stjórnin á árunum
1971—1974 hefði haft vit á því að
hafa svona eins og um 500%
verðbólgu. Það sér auðvitað hver
heilvita maður, að svona kenning
stenzt ekki. Þetta er falskenning
vegna þess að verðbólgan fæðir af
sér frekari verðbólgu.
Verðbólgan hjaðnaði
um ca. þriðjung
Núverandi ríkisstjórn hefði í
rauninni verið í lófa lagið að
notfæra sér það að ríkisstjórn
Alþýðuflokksins hafði tekist að ná
verðbólgunni verulega niður, eða
úr 10—13% á ársfjórðungi í 6—
8%, eftir því hvaða mælikvarði er
notaður. Ríkisstjórn Gunnars
Thoroddsens valdi hins vegar að
auka skrið verðbólgunnar. Hún
segir að nú þurfi „að hieypa fram
hjá“, áður en niðurtalning hefst.
Þetta er ógæfusamlegt. Þessi
verðbólguviðbót mun nefnilega
leiða til aukinnar þarfar fyrir
verðlagshækkanir og þannig geta
af sér enn frekari verðbólgu.
Sannleikurinn í þessu máli er
þannig þveröfugur við það sem
forsætisráðherra heldur fram.
Samræmdar
aögerðir
I ríkisstjórn Alþýðuflokksins
var niðurtalning verðbólgunnar
hafin og það er hreint tap og
glappaskot að hverfa nú af þeirri
braut, því að við það magnast
vandinn. Aðgerðir ríkisstjórnar
Alþýðuflokksins einkenndust af
samræmdum aðgerðum á öllum
sviðum efnahagslífsins. Fylgt var
ströngu aðhaldi í ríkisbúskapnum
og haldið fast um taumana þannig
að afkoma ríkissjóðs var skárri en
oft áður. Flutt var fjárlagafrum-
varp, sem hefði verið raunverulegt
viðnám gegn verðbólgunni og
gerði ráð fyrir verulegum skatta-
lækkunum og hóflegum umsvifum
á ríkisbúskapnum. I peningamál-
um var líka fylgt aðhaldssamri
stefnu, t.d. með því að fylgja fram
raunvaxtastefnu með vaxtabreyt-
ingunni 1. des., þegar hluti af
gróða bankanna var afhentur
sparifjáreigendum, jafnframt því
að ríkisstjórnin beitti sér fyrir því
að lánstími yrði lengdur og
greiðslubyrði af lánum þannig létt
og bönkunum var gert að kynna
fólki hverra lánskjara væri völ.
Með þessu var sparifé verndað og
stuðlað að sparnaðaraukningu.
En hjá núverandi ríkisstjórn er
öllu öfugt farið. Peningamála-
stjórn er lítil sem engin, sparn-
aður mun dragast saman. Ríkis-
búskapurinn og skattlagningin er
nú þanin upp úr öllu valdi með
tilheyrandi verðbólguáhrifum og
óþægindum fyrir fólkið í landinu á
komandi misserum.
Verðhækkunum sett
föst takmörk
í samhengi við aðhaldsaðgerðir
á öðrum sviðum voru verðlags-
hækkanir líka ákveðnar með sam-
ræmdum hætti. Þær lágu ekki
óafgreiddar eins og Gunnar
Thoroddsen gefur í skyn. Þær voru
afgreiddar, en með samræmdum
hætti innan fastákveðins ramma
samkvæmt verðhjöðnunarmark-
miðum. Um þetta tókst góð sam-
vinna við verðlagsráð. Þeir aðilar
sem sóttu um verðhækkanir fengu
að sjálfsögðu ekki eins mikið eins
og þeir óskuðu eftir, en þeir undu
því. Þetta gilti jafnt að því er
varðaði opinbera þjónustu, svo
sem eins og síma, rafmagn, hita-
veitu og aðrar gjaldskrár hins
opinbera eins og um verðákvarð-
anir, sem teknar eru á vegum
Verðlagsráðs, eða varðandi land-
búnaðarafurðir. Þar á meðal var
t.d. ætlast til þess að vinnslustöðv-
ar landbúnaðarins tækju þátt í
þessu viðnámi gegn verðbólgunni,
með því að þær fengu um 2%
minni verðhækkun heldur en gert
hafði verið ráð fyrir í tillögum frá
Verðlagsráðl landbúnaðarins.
Þetta var eðlilegur þáttur í sam-
ræmdum aðgerðum. Eitt var látið
yfir alla ganga.
Ríkisstjórn Alþýðuflokksins
skilaði af sér tiltölulega góðu búi,
þveröfugt við það sem t.d. ríkis-
stjórn Geirs Hallgrímssonar
gerði, sem skildi við efnahagslífið
þannig að atvinnuvegirnir höfðu
stöðvast eða voru að stöðvast. í
ríkisstjórn Alþýðuflokksins
hrönnuðust vandamálin alls ekki
upp. Þau voru einmitt afgreidd og
þá í samræmi við viðleitni til að
draga úr verðbólgunni.
Núverandi
ríkisstjórn
magnar vandann
Þeirri ríkisstjórn, sem nú situr,
hefur hins vegar tekist alveg
lygilega að magna upp þann
vanda, sem er í þjóðfélaginu. Eitt
fyrsta verk þessarar ríkisstjórnar
var t.d. að „skila aftur“ til vinnslu-
stöðva landbúnaðarins þeim
tveimur prósentustigum, sem
ríkisstjórn Alþýðuflokksins taldi
að þær ættu að taka á sig sem lið í
viðnámi gegn verðbólgu. Daginn
eftir var fiskverðssamningum sagt
upp og kom reyndar engum á
óvart. Og síðan sat ríkisstjórnin
við það vikum saman að reyna að
koma saman nýju fiskverði og
skriðan hafði verið sett af stað.
Þannig hefur þetta gengið koll af
kolli. Þegar einn hefur fengið
skammt, heimta allir aðrir meira í
sinn hlut, en djarftækust er
reyndar ríkisstjórnin sjálf, sem
sífellt ætlar sér stærri skammt og
er þannig öðrum til eftirbreytni!
Fiskverð, verðupp-
bót á vannýttar fisk-
tegundir, nýmæli
í fiskveiðistjórn
Það er reyndar ekki úr vegi að
rifja upp nokkur önnur mál, sem
ríkisstjórn Alþýðuflokksins stóð
að og afgreiddi. I stjórnartíð
Alþýðuflokksins var ekki einungis
ákveðið verð á landbúnaðarafurð-
um heldur einnig fiskverð og um
það tókst allsherjarsamkomulag. í
sambandi við fiskverðsákvörðun-
ina var flutt frumvarp, sem varð
að lögum frá Alþingi, um löggjöf
um verðuppbætur á vannýttar
fisktegundir. Þetta var mikið
framfaraspor sem liður í því að
hafa stjórn á fiskveiðum okkar.
Það var líka í stjórnartíð Alþýðu-
flokksins tekið upp það nýmæli að
setja heildarramma um fiskveiðar
yfir allt árið. Um það tókst gott
samstarf við alla aðila, sem - í
greininni vinna.
Frjálsari gjald-
eyrisviðskipti
Ekki er úr vegi að rekja ýmis
önnur umbótamál, sem voru af-
greidd í ríkisstjórn Alþýðuflokks-
ins eins og t.d. það að afnema
leyfaúthlutun á innflutningi á
sælgæti og kexi, sem var hin
mesta ósvinna og bauð upp á
mikið sukk en hafði viðgengist í
langan tíma. Þá var gjaldeyris-
reglugerð sett og gjaldeyrisvið-
skiptum komið í langtum frjáls-
legra form, sem fólkið í landinu
nýtur nú góðs af. Og það voru
reyndar gerðar tilraunir með að
gefa verðlag frjálst, en í þá átt
verður að fikra sig. Þannig var
verðlag á dagblöðum gefið frjálst
að ósk ríkisstjórnarinnar og til-
mælum komið til verðlagsráðs um
athugun á frjálsri verðlagningu á
vinnuvélatöxtum.
Olíuviðskiptamál,
lífeyrissjóðsmál o.fl.
Þá má minna á það, að olíu-
viðskiptum okkar var komið í
nýjan farveg með því að fá Rússa
til þess með miklum eftirgangs-
munum að sleppa okkur úr þeirri
heljargreip, að við þyrftum að
ákveða öll olíuinnkaup okkar í
einu lagi heilt ár fyrirfram, en
gangast í staðinn inn á það, að við
gætum sagt til um það með
tiltölulega skömmum fyrirvara
hvað við vildum kaupa á hverjum
ársfjórðungi. Þetta gerir mögulegt
að gera samninga eins og t.d. við
bresku aðilana um kaup á olíuvör-
um á hagstæðara kjörum. Á þess-
um tíma komst líka skriður á
samningagerðina um olíukaupin
frá Bretlandi og fleiri innkaupa-
leiðir voru kannaðar. Það var enn
fremur ákveðið í ríkisstjórn Al-
þýðuflokksins að beita sér fyrir
því að gufuhverfill yrði keyptur til
rafmagnsframleiðslu í Svartsengi,
en því máli hafði ekki verið sinnt í
fyrri ríkisstjórn.
Þótt fleiri mál verði ekki talin
hér, þá er ekki úr vegi að minna á
mikinn fjölda stjórnarfrumvarpa
um félagsmál, húsnæðismál,
lífeyrismál, réttindamál sjómanna
o.fl., sem ríkisstjórn Alþýðu-
flokksins lagði fyrir Alþingi, og er
þingið enn að vinna að afgreiðslu
margra þeirra, en mörg hafa
þegar verið samþykkt. Merkast
þeirra er vafalaust lögin um
lífeyrisréttindi til handa þeim,
sem réttlausir hafa verið með öllu.
Þetta mannréttindamál, sem hafði
þvælzt óafgreitt í tíð tveggja
fyrrverandi ríkisstjórna, varð að
lögum um seinustu áramót.
Ásakanir forsætis-
ráðherra út í hött
Þannig var fjöldi mála afgreidd-
ur í stjórnartíð Aiþýðuflokksins
en öðrum þokað áleiðis. Ríkis-
stjórn Alþýðuflokksins skilaði af
sér tiltölulega góðu búi. Allt hjal
um „samsafnaðan" vanda er þann-
ig rökleysa eins og verðbólgukenn-
ingar Gunnars Thoroddsens.
í stjórnartíð Alþýðuflokksins
var fylgt aðhaldssamri stefnu á
öllum sviðum efnahagsmála til
þess að ná árangri í verðlagsmál-
um og þannig tókst að draga úr
verðbólgunni. Núverandi ríkis-
stjórn hefði verið í lófa lagið að
notfæra sér þetta svigrúm til þess
að ná enn frekari árangri. En
þessi ríkisstjórn slappleikans og
aumingjaskaparins stefnir í þver-
öfuga átt, þannig að verðbólga
mun hér magnast á komandi
mánuðum. Ásakanir forsætisráð-
herra um að fjöldi mála hafi legið
óafgreiddur í stjórnartíð Alþýðu-
flokksins eru gersamlega út í hött.
Ríkisstjórn Alþýðuflokksins bjó
einmitt nokkuð vel í haginn fyrir
þá ríkisstjórn sem tæki við.
Kjartan Jóhannsson.
Kjartan Jóhannsson alþm:
Gunnar kennir öðrum um
en staðreyndir tala sínu máli
Borgarstjórn lætur kanna:
Hvar er hægt að gera skíða-
brekkur innan borgarinnar?
SAMÞYKKTAR voru á síðasta
borgarstjórnarfundi tvær til-
lögur sem að skíðaíþróttinni
lúta. Tillögurnar voru frá
Markúsi Erni Antonssyni,
borgarfulltrúa Sjálfstæðis-
flokksins, og frá borgarfull-
trúum Alþýðubandalagsins.
Tillaga Markúsar er svohljóð-
andi:
Á allra síðustu árum hefur
áhugi Reykvíkinga á skíða-
íþróttinni farið óðum vaxandi
eins og aðsókn að skíðaaðstöð-
unni í Bláfjöllum og öðrum
skíðalöndum borgarbúa ber
greinilega með sér. Fólk á öllum
aldri stundar þessa hollu íþrótt,
sem í raun hefur skapað mörg-
um fjölskyldum ný tækifæri til
að verja tómstundum sínum í
sameiningu.
í ljósi þeirra vinsælda, sem
skíðaíþróttin nýtur meðal
barna og fullorðinna telur borg-
arstjórn rétt að kanna sérstak-
lega með hvaða hætti sé unnt að
útbúa æfingasvæði fyrir yngsta
skíðafólkið og byrjendur í
greininni inni í sjálfri borginni,
t.d. í næsta nágrenni við íbúðar-
byggð úthverfanna eða á skipu-
lögðum leik- og útivistarsvæð-
um.
Borgarstjórn felur íþrótta-
ráði og umhverfismálaráði að
gera könnun á því, hvar lands-
lagi innan borgarinnar háttar
svo, að mynda megi þar skíða-
brekkur með því að fjarlægja
grjót eða aðrar hindranir, sem
auðvelt er að ryðja úr vegi.
Einnig verði kannað, hvort
grundvöllur sé fyrir rekstri ein-
földustu gerðar togbrauta við
slíkar æfingabrekkur.
Niðurstöður af þessari athug-
un ásamt kostnaðaráætlun
skulu lagðar fyrir borgarráð til
endanlegrar ákvörðunar.
Þá var eftirfarandi tillaga
Alþýðubandalagsins einnig
samþykkt:
Borgarstjórn felur embætti
borgarverkfræðings að sjá til
þess að komið verði upp skíða-
brekku norðaustan við Út-
varpsstöðvarveg ofan Jaðarsels
í Breiðholti.
Báðar tillögurnar voru sam-
þykktar samhljóða.
Lítil háls-,
nef- og eyma-
deild nyrðra
í GREIN í blaðinu sl. föstudag
segir, að eina háls-, nef- og
eyrnadeild landsins sé í Borg-
arspitalanum.
Athygli blaðsins hefur vakin á
því að í Fjórðungssjúkrahúsinu
á Akureyri hafi slík deild verið
starfandi síðan 1976, að vísu
lítil, þar sem framkvæmdar eru
allar almennar háls-, nef- og
eyrnaaðgerðir. Sjúklingar sem
þurfi á meiriháttar aðgerðum að
halda séu á hinn bóginn sendir
suður og góð samvinna þar á
milli.