Morgunblaðið - 10.07.1980, Side 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 10. JÚLÍ1980
íhugun
að lokinni
listahátíð
Er höfundur þessa pistils settist
niður í þeim tilgangi að rita
nokkrar hugleiðingar í tilefni ný-
afstaðinnar listahátíðar, var helli-
rigning og loft þungbúið. Þetta
var í harla litlu samræmi við þá
veðurblíðu, er einkenndi listahá-
tíðardagana og um leið dálítill
urgur í sálartetrinu. Ég forðast
aliar skriftir í slíku ástandi og var
því sá kosturinn tekinn að slá
framkvæmdum á frest, þar til
aftur birti í öllum skilningi. Enn-
þá lætur að vísu góða veðrið á sér
standa, en ávinningur er að því að
hafa lesið nokkra fróðlega pistla í
helgarblöðunum skrifaða af leik-
um og lærðum í svipuðu augna-
miði. Ég læt árvisst niðurrifs-
nöldrið lönd og leið og afgreiði þá
um leið það fólk, er vill gera
listrýni ábyrga fyrir sinni tíman-
legu vegsemd og jafnvel gangi
himintungla. — Til umhugsunar
er þó, að vandlætararnir koma
yfirleitt úr hópi fólks, er nýtur
þess hvað best og fyrirhafnarlaus-
ast, er aðra hefur kostað „blóð, tár
og svita“, ásamt dálitlu af hug-
vitssemi og snilld í bland. Stund-
um les maður jafnvel ávirðingar
frá hálfu sjómanna til handa
vísindamönnum, en þeir menn
hafa nú einmitt hannað fararkosti
þeirra og fundið upp töfratækin er
leita fiskinn uppi og eru þó fyrir
fiskstofninn líkust skæðustu nú-
tímavopnum í mannheimi.
Ég er nýbúinn að lesa ágætar
hugleiðingar þeirra Gísla Sigurðs-
sonar, Maríu Skagan og Sigurðar
Hauks Guðjónssonar, sem allar
eru hátt hafnar yfir venjuleg
dægurskrif, því að hjá þeim kemur
fram rík viðleitni til að kryfja
hlutina, — fjalla um þá, sem
einmitt er kjarninn í skrifum
okkar, er fjöllum um listir, — við
höldum það a.m.k. — Mér þykir
það afar merkilegt, sem er þó satt,
að ég var búinn að steingleyma
hlut Japanans „er vafði liminn
með snotru trafi“, eins og prestur-
inn S.H.G. orðar það, — merki-
legra hefur mér víst ekki þótt það
þrátt fyrir viðamikinn uppslátt í
fjölmiðlum og fjörugar umræður.
Mér kemur það annars lítið við,
Pavarotti i Laugardal.shöll. Mesti viðburður Listahátiðar var „að ekki
skyldi slegist um miðana á þessum gríðarlega listviðburði?“
hvort trafið hafi verið snoturt
eður ei og dæmi ekki heldur um
listgildið, sem þó er hér óumdeil-
anlegt aðalatriði, því að ég sá ekki
uppákomur mannsins. Las að vísu
allt um þetta, en það eina, sem olli
mér heilabrotum, var hið um-
rædda „traf“, eða sjúkrabindi, eins
og sumir nefndu það, — ég hef
nefnilega ekki vitað um slíkar
umbúðir áður við almennar né
listrænar athafnir og aldrei nema
í sambandi við slys eða sjúkdóma.
Ég hugleiddi nefnilega, hvort
aumingja manninum hafi verið
þetta uppálagt af yfirvöldunum
hér heima, svo frumlegt sem þetta
var, eða hvort hann hafi fundið
sem svo að „að baki listnafnbótar
sé braut náms og vinnu, þrotlausr-
ar vinnu“, því að það er einmitt
lóðið og verður alltaf. Menn láti
ekki glepja sér sýn hve auðvelt er
að blekkja fjöldann, og hann vill
láta blekkjast líkast konu lausri á
kostum á skjalli og hégóma, um
það er öll mannkynssagan órækt
vitni. Mundus vult decipi, ergo
decipiatur. Heimurinn vill blekkj-
ast, látum hann því blekkjast, er
forn framsláttur og því ferskur,
kristaltær og nýr. Heimsfrægar
popphljómsveitir er fært hafa
meðlimum ómældan auð leysast
jafnvel upp, vegna þess að ein-
hverjum í hópnum dettur í hug að
fara að læra að spila á hljóðfæri
eða einfaldlega að mennta sig.
Slíkum liggur engin leið til baka,
er þeir hafa kynnst dýpri verð-
mætum mannlífsins. En þótt jafn-
an beri mest á hávaðanum og
skruminu, þá verður sá hópur
stöðugt stærri, er metur árangur
þrotlausrar elju og vinnu. Þannig
er gífurleg aðsókn um allan heim
að sýningum á verkum snillinga
aldarinnar á myndlistarvettvangi
og því meiri þar sem upplýs-
ingastreymið er frjálsara og full-
komnara, einkennist ekki af
fáfræði, einhæfni og þröngsýni
útkjálkabúans. Sama er upp á
teningnum um flestar listgreinar,
— mér var eitt sinn gengið fram
hjá Tivoli í Kaupmannahöfn og sá
þar múg og margmenni, þetta
vakti athygli mína enda snemma
dags, hélt ég að hér væri eitthvað
merkilegt á seiði. En mannfjöld-
inn var einfaldlega að festa sér
miða á söngskemmtun sænsku
söngkonunnar Birgit Nilsson! —
Þannig var það vísast ekki athygl-
isverðast við Listahátíð, að hún
var öðrum þræði fjölleikahús göt-
unnar, að frábærir trúðar sýndu
listir sínar, að einn austurálfubúi
kenndi nýja aðferð við notkun
sjúkrabinda, né ð umhverfisvernd
voru gerð góð skil ásamt því að
leikhópur frá Alþýðuleikhúsinu
Austurlenskur dansari kenndi islenskum „nýja aðferð i notkun
sárabinda“.
upp á þessu sjálfur og dansaði
þannig að jafnaði. Það vill svo til,
að milljónir manna prýða nekt-
arstrendur álfunnar og þar á
meðal ýmsar frægustu persónur
hennar í stjórnmálum og listum,
ófáir fara reglulega í gufuböð, er
opin eru báðum kynjum, fólk,
spókar sig jafnvel svo til allsnakið
í Kongend Have í Kaupmanna-
höfn, og vissulega yrði sá hér fyrst
frægur og vekti undrun og kátínu,
er „vefði liminn með snotru trafi".
— Þannig eru tvær hliðar á hverju
máli og eru að jafnaði listinni
fullkomlega óviðkomandi...
Það er engin íhaldssemi að álíta
lífgaði þar, fyrir framan Breið-
firðingabúð, upp á götulífið, —
heldur að ekki skyldi slegizt um
miðana á tónleika Luciano Pavar-
otti, nafntogaðasta söngvara sem
nú er uppi.
En er þetta ekki einmitt í
samræmi við þá stefnu að leggja
höfuðáherzluna á jafngóð dag-
skráratriði fremur en á heims-
stjörnurnar, — hylia meðal-
mennskuna fremur en snilldina?
Nú er það svo, að hvergi í Evrópu,
þar sem ég hef komið, og hef ég þó
víða farið, komast menn með
tæmar, þar sem íslendingar hafa
hælana, í hvers konar múgsnobbi