Morgunblaðið - 10.07.1980, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 10. JÚLÍ1980
25
stækka fyrirtækið enn. Þeir félagar segja okkur að hjá
Ramada sé greitt hærra kaup en víðast annars staðar,
og það hefur tíðkazt um mörg undanfarin ár að
starfsfólk fái þrettánda mánuðinn borgaðan. Auk þess
eru sjúkrabætur sjálfsagður hlutur og auðvitað mötu-
neyti og barnaheimili. í töluverksmiðjunni vinna
aðailega konur, þar er greiddur bónus eftir afköstum.
Að svo búnu var okkur Fernöndu Mariu boðið til
herlegs hádegisverðar í Restaurante Areintho, sem
stendur á undurfallegum stað við stöðuvatn, skammt
frá Ovar, á stað sem heitir Torreira. Þar var ekki talað
meira um tölur né sögunarmaskínur í bili, heldur snúið
sér að eftirlætisumræðuefni mínu og margra þarlendra,
sem sé portúgölskum stjórnmálum.
RAR er samsteypa sykurhreinsunarfyrirtækja, sem
einnig starfar í samvinnu við fyrirtæki með aðra
framleiðslu, svo sem súkkulaði, plastik, niðursoðna
ávexti og meira að segja marmara. En sykurhreinsunin
er þó fyrirferðarmest á þessum bæ. Mafalda Leite,
sölustjóri, segir, að langmestur hluti af plastinu fari til
landa Efnahagsbandalagsins, marmarinn til Bandaríkj-
anna, en sykurinn að langmestu leyti til Afríkulanda,
auk þess mikla magns sem fer á innanlandsmarkað.
Töluverð aukning hefur orðið á útflutningi á sykri á
þessu ári, að hennar sögn, en erfiðleikum er bundið
vegna tolla og skatta að flytja sykur til Efnahagsbanda-
lagsríkjanna. RAR hefur aukið framleiðslu sína hægt
og sígandi síðustu ár. Þær tölur sem nýjastar voru
handbærar voru frá árinu 1978, þá voru hreinsuð 283
Jorge Guedes og Antonio Folgado Lobato.
þús. sykurtonn hjá RAR, miðað við 188 þús. tonn árið
1967. Var það aukning sem nam um 3,7 prósentum frá
árinu áður, en eftir að hafa gluggað í skýrslur RAR
virtust nokkrar framleiðslusveiflur hafa verið síðustu
árin.
Einnig kom fram að meðalmánaðarlaun árið 1978
voru um 230 þús. krónur og það þykir allgott í Portúgal.
Hjá fyrirtækjum RAR er veitt læknisþjónusta, greidd-
ur bónus, orlofshús munu rekin á vegum fyrirtækjanna
og fleira gert, starfsfólki til örvunar.
Sykurhreinsunarstöð RAR er til húsa skammt frá
Oporto, en vegna þess hve við Maria Idalena vorum
seint á ferðinni, var starfsfólkið horfið til heimila
sinna. Daginn eftir kom sending til mín á Hotel Dom
Viö Fernanda Maria meö forsvarsmönnum Ramada.
Lítið Maríualtari í Aveleda.
Henrique. Þegar ég kom úr einni ferðinni að því sinni til
Viena do Castelo, ef ég man rétt, beið mín myndarleg
gjöf frá RAR — 20 kg sykurs... Ég gaf Carvalho
bílstjóra þau í kveðjuskyni, enda dálítið fáránlegt að
fara að rogast með tuttugu sykurkíló alla leið til
íslands, enda þótt sykur sé ágætur til síns brúks.
SEPSA er eitt af stórfyrirtækjum Portúgals á sviði
málmiðnaðar og hvers konar framleiðslu til orkuvera og
hreinsunarstöðva. Það er risavaxið fyrirtæki, og
athafnasvæði þess í Leca do Bailio nær yfir 120 þús.
fermetra og það er nánast ógerningur fyrir leikmann að
setja sig morgunstund inn í umfangsmikla starfsemi
þess. í Leca do Bailio vinna um fimmtán hundruð
manns og mér var tekið þar ljúflega sem annars staðar,
og þeir Jorge Guedes, aðstoðarframkvæmdastjóri, og
Antonio Folgado Lobato sýndu okkur m.a. litskyggnur,
sem skýrðu að nokkru umfangsmikla framleiðslu
fyrirtækisins sem skipta má reyndar niður í deildir.
SEPSA framleiðir öll möguleg tæki fyrir efnaiðnað,
olíuiðnað og tréniiðnað, sömuleiðis búnað allan í
hreinsunarstöðva, til orkuvera, á sviði stálframleiðslu
eru verkin fjölþætt sem unnin eru, framleiddar eru
stórvirkar vinnuvélar og allt sem við á að éta til
bygginga o.fl. Að undanförnu hefur SEPSA ekki hvað
sízt lagt áherzlu á tækjabúnað til orkuvera og
olíuhreinsunarstöðva og fyrirtækið hefur gert töluvert
af því að bjóða í stórverkefni erlendis og hefur nýlega
lokið allviðamiklu verkefni í hluta orkuvers í Angola.
Það er of langt og flókið og sérhæft mál að útskýra
allar þá furðulegu háspennuhverfla, straumbreyta,
túrbínur, þurrkunarofna og ég veit ekki hvað, en Ijóst er
af öllu að þetta er hið athyglisverðasta fyrirtæki og þeir
félagar skýrðu mér frá því að fyrirtækið ynni að gerð
hluta í rafala fyrir Hrauneyjafossvirkjun fyrir meðal-
göngu sænska fyrirtækisins ASEA og vonast eftir
framhaldi. SEPSA var stofnað í kringum 1956 og var þá
ekki ýkja stórt í sniðum, en nú hefur allt færzt út og það
hefur tryggt sér viðbótarrými. SEPSA hefur nokkra
samvinnu við annað stórfyrirtæki í Portúgal sem heitir
Mague og hefur verið getið í grein um Portúgal og hefur
sérhæft sig í smíði krana og þungavinnuvéla hvers
konar. Þeir segja mér að þeir hafi m.a. unnið mikið
fyrir Petrogal og haft hönd í bagga með nýjustu og
Unnið viö aö tína bar til vinnslu Vinho Verde-vín-
anna.
fullkomnustu brúnni yfir Douro, sem er gríðarlegt
mannvirki.
Að lokinni langri göngu um hluta af þessu risafyrir-
tæki er maður orðinn býsna sárfættur og því er góð
hvíld í ökuferöinni til Aveiro þar sem við komum við
hjá Empresa de Pescas e Cunha og þar er líf og fjör;
verið er að verka íslenzkan saltfisk. Ekki hafði ég gert
mér grein fyrir hversu mikið væri eftir af vinnslu
saltfisksins, þegar hann kemur til Portúgal en það er nú
m.a. ein af ástæðunum fyrir því að Portúgalar kjósa
íslenzkan saltfisk öðru fremur: Þeim fellur betur
frumverkun hans en t.d. hins norska og ekki sízt það að
síðari hluti verkunarinnar skapar fjölda fólks atvinnu
þarna í Aveiro.
Séö yfir athafnasvæði SEPSA. Frá búgarðinum í Aveleda.