Morgunblaðið - 10.07.1980, Síða 27

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 10. JÚLÍ 1980
27
Hann lærði upplestur hjá Guð-
mundi Kamban. En fyrst og
fremst hafði hann næmt eyra og
rödd til þess. — Kjartan las kvæði
með því fegursta, sem ég hef
heyrt. Stuðlamálið hrundi fagur-
lega. Það var skaði, að Kjartaii
skyldi ekki verða þekktur upples-
ari hjá þjóðinni allri.
Kjartan var ekki harðsækinn á
framabraut listarinnar. Sennilega
of stoltur til þess að halda sjálfum
sér fram. Of hlédrægur. Aðrir
urðu, því miður, ekki til þess að
uppörva hann. Einar segir: Mælist
þér best, verða aðrir hljóðir. —
Það sama kemur fyrir um sér-
stæðan glæsileika.
Kjartan lærði á píanó hjá þýsk-
um hljómlistarkennara í Reykja-
vík. Eg hygg, ef upplestri er
sleppt, að hann hefði átt
skemmsta leið til frægðar við
píanóleik, ef hann hefði einbeitt
sér að þeirri grein.
En listin var honum fyrst og
fremst lífsfylling, tómstundaiðja
og hversdagsins krydd. Listin var
blómin, sem hann gaf. Hún var
geislarnir, sem hann stráði á
annarra veg. Hann kom inn í
hátíðisdaginn með fagra tóna og
orðsins list. — Og allt var bjart,
eins og þegar íslenskur miðnæt-
ur-vormorgunn slær gagnsærri,
gullinni birtu yfir landið og vefur
allt í einum glampa af litadýrð.
Þannig gat skáldið sameinað heilt
samkvæmi.
Oft er melankólskur tónn undir-
leikur í sál hins sangvinska
manns. Menn muna það of sjald-
an, þegar sólskinið fellur yfir þá
af ríkidæmi þess innilega, heita
hugarþels, að endurgjalda þann yl
og samhug, sem styrkir lífsaflið.
I Reykjalundi lék Kjartan oft
yndislega á píanó fyrir gesti sína.
Þar las hann okkur þau fögru
kvæði, sem ég hef áður minnst á.
Ef Kjartan hefði haft um sig
hirð, þá kynnu samtöl hans að
hafa geymst og verið gefin út.
Hann var snillingur í viðtali.
Það var upplýsandi að heyra
hann tala um bókmenntir. Enda
hafði hann aðgang að enskum og
þýskum bókmenntum á þeirra
tungu.
Um vísuna „Þó að kali heitur
hver“ sagði Kjartan, þegar búið
var að taka hana frá Skáld-Rósu
og gefa Sigurði frá Katadal með
lélegum rökum: „Það er enginn efi,
að Skáld-Rósa hefur ort þessa
visu. Það er auðheyrt, að vísan er
eftir konu. Þannig yrkir enginn
karlmaður um ást sína.“ Kjartani
sárnaði, hvernig vísur Skáld-Rósu
voru tættar af henni með ómerki-
legri fræðimennsku.
Þegar Kjartan, unglingur að
aldri, skipti um skóla-val og fór
ekki þá braut, sem ætlað var, þá
hafa mikil vonbrigði fylgt þeim
skiptum. Tækifæri hans urðu
færri þrátt fyrir mikla sjálfs-
menntun. Hvað í huga mannsins
dylst bak við allt, veit enginn.
„Einn er hann sér um sefa.“
Grafin vonbrigði og hrundar borg-
ir segja vísir menn, að valdið geti
heilsutjóni.
Það er hreinlegt verk að fást við
talnadálka. En tæpast uppörvandi
fyrir mann með fjölþættar lista-
gáfur, að eyða dýrmætum tíma til
þess. Þetta sést því betur sem
lengra líður á ævidag. •
Kjartan missti heilsuna rúm-
lega fimmtugur að aldri. Honum
var lögð sú líkn með þraut, að
hann naut stöðugrar umhyggju
systra sinna. Heimili þeirra Elín-
borgar og Ingibjargar, að Ránar-
götu 4, var heimili hans þau ár.
Þar kom hann á sunnudögum og
hátíðum, þegar heilsa leyfði. Þær
og sonur hans höfðu mjög fastar
heimsóknir til hans öll þau löngu
ár, sem lífið var að þegja hann í
hel.
A sjúkrahúsi lauk þeim verkum,
sem skáldið hafði í huga, á sama
hátt eins og „óloknum brögum,
sem gleymskan lét deyja" (E.B.).
Það hryggir mig þó mest, jafn-
vel meira en önnur sorgleg örlög
hans, að bestu kvæðin hans öll,
sem hann hafði að fullu lokið við,
— að þeim skyldi vera búin hin
sama gleymskunnar gröf.
En í gegnum vonbrigði hans og
stríð, lýsti alltaf ljós þeirrar
trúar, sem innrætt var í frum-
bernsku. Bjargsigs-festin átti
vígðan þátt, sem aldrei skarst í
sundur.
Kjartan J. Gíslason, skáld frá
Mosfelli, dó 1. júní að kvöldi dags.
Hann var jarðsettur að Mosfelli,
þeim stað, sem hann unni mest.
Þá var 6. júní. — Það var eins og
himinn og jörð væru sameinuð í
hljóðri kyrrð við gröf hans. Þá var
heitt sólskin. Laufin á trjánum
breiddu sig út, fagurgræn og ný.
Kjartan hlaut legstað við höfðalag
föður og móður. Næsti morgunn
var afmælisdagurinn hennar.
Gröf hans er fast við suðurhlið
kirkjunnar í fögru útsýni Mos-
fellskirkjugarðs, þar sem vorbirt-
an skín yfir henni fyrst um sinn,
eins og hún geislaði í kring um
vöggu hans á Mosfellsstað á fyrstu
vordögum lífsins.
Hjarta tímans er hætt að slá.
Eilífðin er tekin við.
Og ég mun þerra hvert tár af
augum þeirra, segir Drottinn.
Kveðja frá "Stosfelli.
Rósa B. Blöndals.
Fyrir fjöldamörgum árum kom
til mín ungur maður, fríður sýn-
um og vel gefinn. Auðséð var að
þessi ungi maður bar einhverja
þunga andlega byrgði. Hann tjáði
mér á skilmerkilegan hátt frá
sinni andlegu baráttu, andlegu
þjáningu. Ég hlustaði á orð hans
og fékk samúð með þessum unga
vansæla manni. Að lokinni þján-
ingarsögu hans, spurði hann mig
hvort ég gæti nokkuð fyrir hann
gert. Ég tók nærri mér að segja
þessum unga vansæla manni að
því miður væri það ekki á mínu
valdi. Ég hefði ekki heimild til
þess. Hann yrði að leita til hinna
sérmenntuðu lækna í þessu fagi,
og þá væri von til þess að hann
fengi bata með tímanum.
Það var hrjáð sál, sem gekk frá
húsi mínu þennan dag. Svo leið
langur tími. Og þá bar það við að
mér barst í hendur eintak af
dagblaði, sem ég var akki áskrif-
andi að. í blaði þessu var ljóð efti1*
hinn unga mann, er til mín hafði
leitað í nauðum sínum. Ég varð
mjög snortinn af ljóði þessu, ekki
aðeins hversu dapurlegt það var,
heldur og hversu meistaralega það
var ort. Ég sá sál skáldsins í þessu
kvæði. Og mér fannst ég yrði að
geyma það. Ég klippti það úr
blaðinu og lét það í bók. Svo liðu
árin og aldrei heyrði ég hans getið.
Og ljóðið hans gleymdist og týnd-
ist í amstri daganna. En svo bar
það við einn af seinustu dögum
maímánaðar, síðast liðinn, að ég
tók gamla bók úr bókahillu til að
glugga í. Og sem ég var að fletta
bókinni, dettur úr henni saman-
brotið blað. Það var ljóðið hans
Kjartans Gíslasonar frá Mosfelli,
sem ég geymdi og gleymdi. Ég las
það aftur, og það snart mig dýpra
en fyrst, er ég las það. Ég komst í
nánara tilfjnningatengsl við anda
skáldsins. Ég fór að undrast hvar
þessi maður væri niður kominn.
Var hann lifandi eða horfinn inn í
hina eilífu þögn? Fáum dögum
síðar las ég tilkynningu í blaði um
andlát hans. Þjáningum hans var
lokið og sál hans fengið lausn úr
fjötrum.
Og er ég nú sendi hinu látna
skáldi hinztu kveðju, stenzt ég
ekki þá freistni að taka mér það
bessaleyfi að láta snilldarljóð
skáldsins fylgja þessum fátæklegu
kveðjuorðum mínum. Ljóð hans
heitir „í kirkjugarði" og hljóðar
þannig:
Hér á þöKnin hoima.
Hér or kyrrð ok friftur.
Hér or ljctt að huttsa.
Ilvild að sitjast niður.
Hér or ha'irt að finna
Hoiminn KÍoðisnauðan.
Ha'Kt á hvorju loiði.
Horfa’ á sjáifan dauðann.
Hér or holjarströndin.
Hafhrim timans foytir
HinKað öllum — öllum
IJndanþáKU voitir
onKum. Særinn alda
EnKar mútur þyKKUr.
EnKÍnn öðrum hærra
I hans straumi lÍKKur.
Eru það þá okki
Ráð jarðarKOsta
Sálir roira í soðla
Sinna foÍKðarhosta.
Klæðast dýrum dúkum.
Dansa um völd ok orður
I.áta lif sitt fjötra
Láxar stundarskorður?
Sundurlcitar sökut
SoKja jiossi leiði.
Eitt með ýlustráum.
Eitt með stórum stoltum
Steindum minnisvarða.
Eitt moð hvitri hvolfinK
HáborK kirkjuKarða.
Er oi þúsundþa'ttur
Þoku alhoimsvefur.
I>að hvo misjafnt monnum
Mælir sá or Kofur?
Það er best að þaKna.
Þreyja’ í vunarmóði —
Trúa að raun sje ronta
Rétt úr himnasjóði.
Lokaö í dag kl. 1—4
vegna jarðarfarar.
Barónsstíg 27 — Sími 14519
Hjer hjá lágu leiði
Lýk jeK minu kvædi
Friðlaus flökkumaAur
Fúnar þar í næöi.
HúsKanKsbeöin hækka
Huldar skÓKarKreinar
Standa á læ^stu leióum
Leyndir minnissteinar.
Lífsferli og lífsbaráttu skálds-
ins er lokið og sál hans búin að
finna eilífan frið. Megi minning
skáldsins lifa.
S. Sörenson
+
Faöir okkar, tengdafaöir, afi og langafi,
EINAR EINARSSON,
tréamiöur,
Hótúni 45,
veröur jarösettur frá Fríkirkjunni, föstudaginn 11. júlí kl. 10.30.
Fyrir hönd vandamanna,
Einar H. Einarsson,
Fjóla Día Einarsdóttir.
Sumarjakkar nýkomnir
frá Austurríki og Finnlandi.
Einnig íslenzkar GAZELLA-kápur frá MAX.
Sendum
í póstkröfu
LAUGAVEGI66 " SIMI25980
Legsteinn
er varaniegt minnismerki
Steinsmiöja okkar hefur áratuga reynslu viö gerö
allskonar legsteina og minnismerkja.
Við bjóöum legsteina í miklu úrvali.
Stærðir, tegundir og verö eftir vali hvers og eins.
Efnið er margskonar. íslenskt sem innflutt.
Grásteinn, blágrýti, gabbró, líparít, marmari, granitog
fleiri gerðir.
Vönduö vinnubrögð.
Veitum fúslega upplýsingar og ráðgjöf um gerö og val
legsteina.
________________Pantið tímanlega. __________
Ífi S.HELGASON HF §
ISTEINSMIÐJA
■ SKEMMUVEGI 48 SÍMI 76677 E