Morgunblaðið - 29.07.1980, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 29. JÚLÍ1980
35
Nútímamaður á Vesturlönd-
um telur sig frjálsan.
Hann má yfirleitt hugsa,
tala, trúa, skrifa og gera það
sem honum sýnist, svo lengi
sem hann ekki gerir öðrum
mein að áliti laganna.
Lýðfrjálsu löndin veita
þetta frelsi, að minnsta kosti á
pappírnum. Og vissulega er
það hið dýrmætasta hnoss.
Einveldin leika einnig mörg
sama leikinn. Láta sem þau
veiti frelsi. Annað má ekki
vitnast.
En sé litast um af sjónar-
hóli sannleikans eitt andar-
tak, litið ofurlítið út fyrir
þröngan hring hversdagsleik-
ans, kemur allt annað í ljós.
fegurðarsmekk gæti gert
okkur í meira lagi brosleg.
Og eins er með fleira.
Þessi lína eða fjötur nær og
spannar yfir flest, ef að er
gætt.
Klæðaburður og framkoma,
aðstaða og ástir, matarneyzla
og drykkja, skemmtanir og
nautnir, húsbúnaður og húsa-
gerð, hreyfingar og látæði —
allt er innan þessa hrings eða
þessara ósýnilegu viðja. Við
erum nefnilega frjáls í fjötr-
um tízkunnar, blind í viðjum
vanans.
Tízka og vani eru kóngur og
drottning á tróni einveldis í
lífi flestra, án þess að því sé
athygli veitt.
Tízkan segir:
Þetta er fínt. Og þá er það
framkvæmt. Þar skiptir meira
að segja heilsa og fegurð,
hamingja, ást og fjölskylda
engu máli. Allt er lagt að veði
fyrir valdi tízkunnar. Þar eru
reykingar, brennivínsdrykkja
og eiturneyzla efst á listanum.
Vaninn segir:
Þetta er úrelt. Og þá er það
ekki gert. Þar gæti sparsemi,
framsýni og heiðarleiki verið
efst sem fornar dyggðir, en
fordæmdar. Þannig geta tízka
og vani sogið allan viðnáms-
þrótt hugsunar og manngildis
úr heilli þjóð. Gjört allsnægtir
að engu, og breytt auðlindum í
auðnir.
Frelsi
fjötrar
Við erum þá ekki eins frjáls
og af er látið. Fyrst mætti
nefna alla fjötra hins daglega
starf og viðfangsefna — bönd
skyldunnar.
Allt frá skólaskyldum
barnsins til fjölskyldubanda
öldungsins getur frelsið orðið
furðu lítið miðað við einstakl-
inginn og persónu hans.
Jafnvel stórríkir forstjórar
og iðjuhöldar eru vart þess
umkomnir á stundum að taka
sér tíma til að líta inn hjá
vinum sínum eða skreppa í
leikhús með konunni sinni.
Flest kvöld — flestar stund-
ir eru fastar, helgaðar við-
skiptahringnum, ef ekki í
starfi og samningum þá til
fundarhalda og viðtals.
Og ekki þarf nein stórmenni
svonefnd til. Allt frá ferming-
arbörnum til gamalmenna er
líkast hringsveiflu í tannhjóli.
Allt verður að snúast — snú-
ast.
Ekki mmá hjólið stöðvast.
Það er aðalatriðið, hið eina
nauðsynlega.
En við getum þó hugsað
frjálst?
Nei, ekki alveg. Við eigum
að hugsa og helzt að tala eins
og foringjarnir í pólitíska
flokknum, sem við tilheyrum.
Annars verður allt í voða.
Eða hvað. Forskriftir og fyrir-
mæli gilda um flest, ekki sízt
orð og hugsanir.
Við tölum um sjónleik og
málverk eins og gagnrýnanda
flokksblaðsins kemur bezt,
hvort sem það er nú Þjóðvilj-
inn eða Morgunblaðið.
Að velja mynd eftir eigin
Og á bannlista tízku og
vana, sem einu nafni kallast
tíðarandi, gætu helztu dyggðir
eins og trúmennska, trúrækni,
ættjarðarást og ábyrgaðrtil-
finning orðið skráðar, áður en
að væri gott. Og árangur af
þessum fjötrum hins frjálsa
manns verður þrotlaust eirð-
arleysi, taugaveiklun, óá-
nægja, kröfur, lífsleiði, ör-
vænting og jafnvel sjúkleiki
og dauði löngu fyrir tímann.
Heimska og kröfur annast
svo dansinn og hljómlistina í
höll þessara hjóna eða hjúa:
Tízku og Vana.
Það verður hrunadans, þar
sem hið heilaga lífsgildi sekk-
ur áður en af veit. Sannleikur-
inn er grunnur og hornsteinar
þess húss, sem veitir sanna
vernd, sannrar heillar.
Hann einn skapar hið sanna
frelsi. Sá sannleikur, að hver
einstaklingur varðveiti sín
persónueinkenni, sitt sjálf,
sínar gáfur til vaxtar.
Stilli sínar dyggðir til sam-
hljóms og samstarfs við sam-
félag og umhverfi. Þar sé ekki
stefnt að takmarkinu eina:
Meira fyrir mig. Heldur ekki
síður unnið í fórnarlund og
sjálfgleymi.
Stefnt að takmarki, sem
helgar ritningar nefna vilja
Guðs:
Hið góða, fagra og full-
komna.
Frelsið er dýrmætt hnoss,
sem ekki má glatast í ósýni-
legum fjötrum tízku, vana og
heimsku.
Reykjavík 7. júlí 1980.
Árelíus Níelsson.
Tyrkland:
Stærstu f lokkarnir samhuga
um átök gegn skæruhernaði
Ankara 25. júli. AP.
LEIÐTOGÁR tveggja stærstu
stjórnmálaflokka i Tyrklandi,
Suleyman Demirel, forsætisráð-
herra og formaður Réttlætis-
flokksins, sem er hægrisinnaður
og Bulent Ecevit, formaður Lýð-
veldisflokksins, sem er jafnaðar-
flokkur, hafa ákveðið að taka
höndum saman um að berjast
gegn pólitiskri hryðjuverkastarf-
semi i Tyrklandi sem undanfarin
5 ár hafa kostað 4000 manns lífið.
Samkomulag var gert eftir að
leiðtogarnir höfðu setið 4 klukku-
stunda langan fund með forseta
landsins, Ihsan Sabri Caglyangil.
Skæruhernaður í Tyrklandi hef-
ur farið mjög vaxandi og segja
yfirvöld í Ankara að Demirel og
Ecevit hafi komið til fundarins
með forsetanum vegna stöðugs
þrýstings frá yfirmönnum tyrkn-
eska hersins.
Á fréttamannafundi í dag sagði
Demirel að samkomulagið næði til
óljósra ákvarðana sem þing lands-
ins hefði gert um baráttu gegn
skæruhernaði. í þvi samkomulagi
eru ákvarðanir um breytingar á
störfum dómstóla sem eru ætlaðar
til að hraða málum þeirra 30.000
manna sem nú eru fangnir í
Tyrklandi, breytingar á herdómstól
landsins, breytingar á völdum
herforingja á herstjórnartímabili
og ákveðið að stofnaður skuli
sérstakur sjóður til styrktar þeim
lögregluþjónum sem fallið hafa
fyrir hryðjuverkamönnum.
Demirel sagði að i samkomulag-
inu væri ekki minnst á stofnun
sérstaks öryggisdómstóls eða ann-
arra ráðstafana sem gefa stjórn-
inni ráðrúm til frekari aðgerða
gegn ógnaröldinni í landinu.
Síðan stjórn Demirels tók við
völdum fyrir átta mánuðum hafa
10 manns látist á dag í skæruhern-
aði.
Frá Tyrklandl.
Rafsuðu-
tæki
Rafkapals
tromlur
Verkfæra-
kassar
Þraðlaus
borvél með
hleðslutæki
Sulu-
borvélar
Malmngar-
sprautur
Loftpressur Smerglar Hleðslutæki
Emhell
vandaðar vörur
Skeljungsbuoin
Heidsölubirgör: Skeljungu hf.
Smávörudeild-Laugavegt 180
simi 81722
Suóurlandsbraut 4
simi 38125