Morgunblaðið - 02.11.1980, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 2. NÓVEMBER 1980
19
Tómas Sæmundsson
kenna stærðfræðinemum á síðasta
námsári í Háskóla íslands á því herrans
ári 1980? Það kostar lauslega reiknað
sjö miljónir króna á hvern stúdent —
bílverð — og er þá aðeins tekið tillit til
verkalauna kennara, en ekki til hins að
íslenzkir stærðfræðingar geta ekki kennt
undir beru lofti eins og Evklíð, faðir
rúmfræðinnar, gerði í Aþenu. Auðvitað
væri miklu ódýrara að senda þessa
námsmenn til útlanda, á fullum styrkj-
um, þar sem er eins víst, ofan á allt
annað, að þeir fengju miklu betri
kennslu en hér á útskerinu. Hvers konar
oflæti er þetta eiginlega?
Þegar svona er spurt verður mér oft
hugsað til ára minna í Menntaskólanum
í Reykjavík. Dag nokkurn bar svo við að
allt í einu stóð þar inni í miðri forstofu í
frímínútum maður sem virtist lítið eitt
eldri en við hin, og var vel drukkinn.
Hann var þangað kominn til að ögra
okkur skólafólkinu, því hann var sjómað-
ur í landlegu. Og hann skoraði okkur á
hólm — í stærðfræði'Áður en lauk höfðu
beztu stærðfræðingar skólans hópazt um
sjómanninn, og látið í minni pokann
fyrir reikningslist hans. Þessi sjómaður
hefði aldrei hætt sér inn í erlendan
háskóla til að leika þar listir sínar. Það
gat hann bara heima hjá sér, bara hér.
Hann á tilkall til að í Reykjavík séu
margir hálærðir stærðfræðingar, sem
semja á íslenzku fyrirlestra sína um
grannfræði og afleiðujöfnur.
Helga Jónsdottir
Fáeinum árum eftir að þetta gerðist,
var ég staddur inni á spjaldskrá í
Landsbókasafni, þá orðinn háskólanemi í
heimspeki. Ég veitti þar athygli jafn-
aldra mínum sem ég hafði aldrei áður
séð, og reyndar aldrei síðan. Hann var að
leita fyrir sér í efnisflokki 160, rökfræði.
Svo fyllti hann út beiðni um bók, sem hét
Einftthrung in die formale Logik —
Inngangur að hreinni rökfræði — og
sat síðan lengi dags á lestrarsalnum og
las. Þegar hann skilaði bókinni og hvarf
á braut, hnýstist ég í hana, og sá þá að
hún var útgefin í Austur-Berlín árið
1959; um efni hennar talar það skýru
máli að samkvæmt nafnaskrá eru þeir
Gottlob Frege og Bertrand Russell, feður
nútímarökfræði, rétt nefndir á nafn
þrisvar sinnum, á meðan þeirra Karls
Marx og Friedrichs Engels, sem aldrei
lögðu neina stund á rökfræði svo vitað
sé, er getið tuttugu og einu sinni og
Leníns átta sinnum, þar af tvívegis í
löngu máli. Þegar ég leit í spjaldskrána
komst ég að raun um, að þessi bók var
eina „nútímarökfræðin" sem Landsbóka-
safn hafði að bjóða. Þess ber að geta, að
ég náði þegar til Finnboga landsbóka-
varðar Guðmundssonar, sem brá við
skjótt og pantaði margar nýtilegar
bækur til safnsins um stærðfræðilega
rökfræði. Vegna þessa manns sem rök-
fræðina las, hver sem hann var, byggjum
við Þjóðarbókhlöðu.
Sigurliði Kristjánsson
Og enn líða árin. Þegar óperan Orfeif-
ur og Evridis var sýnd í Þjóðleikhúsinu
sællar minningar, var einn þeirra þús-
unda sem hana sáu ungur piltur sem
þarna var að sjá óperu í fyrsta sinn.
Næsta dag kallaði hann vin sinn í
skólanum á eintal og sagði: þetta verðum
við að gera! Vinurinn mátti setjast niður
við að semja óperutexta, en leikhúsgest-
urinn ungi byrjaði strax á tónlistinni. Ég
vona að þeir félagar séu nú búnir með
óperuna sina. Vegna þeirra tveggja
reisum við óperuhús og sýnum þar
óperur.
Fyrir fáum árum réðust nokkrir menn
í það af stórhug að halda hér á íslandi
heimsmeistaramót í skák. Við sem höf-
um atvinnu af að kenna ungu fólki,
vitum öll af eldmóðnum sem sá atburður
kveikti í sálunum. Það var teflt og teflt.
Fáeinum árum síðar varð ungur Islend-
ingur heimsmeistari unglinga í skák.
Lærdómurinn af öllu þessu getur ekki
einfaldari verið. Hvers vegna spilum við
sinfóníur, hvers vegna byggjum við
Þjóðarbókhlöðu, hvers vegna höldum við
Háskóla? Af einhverjum ástæðum virð-
ist mörgum á miðjum aldri örðugt að
koma auga á svarið, sem þó blasir við.
Allt þetta gerum við fyrir börnin okkar,
fyrir ungar og opnar sálir, svo að þær
megi sjá og heyra hvað heimurinn er
stór, og hvað hann er fagur. Sem betur
fer get ég, háskólakennarinn, borið því
vitni að æskan í landinu veit þetta og
Perikles
skilur. Og hún kann líka að meta það.
Þessa grein hef ég skrifað vegna þess
að Islendingum eru nú gjafir gefnar af
látnum heiðurshjónum, þeim Helgu
Jónsdóttur og Sigurliða Kristjánssyni.
Blessuð sé minning þeirra. Tómas Sæ-
mundsson hefði viljað reisa þeim minnis-
varða á fögru torgi í Reykjavík. Fegursti
minnisvarði sem ég hef séð eru fáein orð
sem letruð eru á vegg Pálskirkju í
Lundúnum, í minningu mesta húsa-
meistara Breta fyrr og síðar sem teikn-
aði og reisti kirkjuna. Þessum orðum er
sagt að sonur hans hafi ráðið, og þau
hljóða svo: „Si monumentum requieris,
circumspice.“ Sem útleggst: „Ef þú vænt-
ir minnismerkis, þá líttu í kringum þig.“
Sú kemur tíð, þegar liðið er á aðra öld, að
dótturdóttir Jóns einhvers Hreggviðs-
sonar, sem nú les þessi orð mín, segir
sonarsyni sínum frá þeim hjónum Helgu
pg Sigurliða sem strákur hefur lesið um í
Islandssögunni sinni. Kannski rifjar hún
upp í leiðinni einhverjar minningar sínar
um þau skáld og þá leikara, þá málara og
söngvara, sem settu svip á Reykjavík á
fyrstu áratugum tuttugustu og fyrstu
aldar. Og barnið spyr ömmu sína hvar sé
minnismerki þeirra hjóna. Og hvar eru
minnismerki allra þeirra, eldri og yngri,
meiri og minni, sem byggðu þessa glæstu
borg? Þá þarf svarið ekki að verða annað
en þetta: Minnismerki? Líttu í kringum
þig, barn!
^mwar
Kynntu þér kostina
sem þjóðast
Dæmi um nokkmvalkDSti afmörgum.
SPARNAÖAR TÍMABIL OÆMI UM MANAÐARLEGA INNBORGUN SPARNAÐUR f LOK TÍMABILS IÐNAÐARBANKINN LÁNAR pér rAðstöfunar- FÉ MEÐ VÖXTUM MÁNAÐARLEG ENDURGREH3SLA ENDURGR. TÍMABIL

mán. 100.000 125.000 150.000 300.000 375.000 450.000 300.000 375.000 450.000 613.000 768.125 919.250 105.940 132.425 158.910 3 . man.
mán. 100.000 125.000 150.000 600.000 750.000 900.000 600.000 750.000 900.000 1.252.250 1.565.062 1.878.376 110.545 138.181 165.817 6 , man.
mán. 100.000 125.000 150.000 1.200.000 1.500.000 1.800.000 1.200.000 1.500.000 1.800.000 2.609.503 3.261.872 3.914.250 120.135 150.169 180.203 mán.
Hámark mánaðarlegra innborgana er
nú 150.000 kr. í öllum flokkum.
Eftir 3 mánuði geturðu þannig átt
450.000 kr. Að viðbættum vöxtum
þínum og IB-láni frá Iðnaðarbankanum
hefurðu því ráðstöfunarfé að upphæð
kr. 919.250. Með sama sparnaði (6
mánuði hefurðu 1.878.376 kr. í
ráðstöfunarfé. Og eftir tólf máuði
3.914.250 kr.
Þettaeru hámarksupphæðiren veljamá
aðrar lægri, svo að möguleikarnir eru
margir. Þá má hækka innborganirog
lengja sparnað. Einnig getur þú geymt
þér lánarétt þinn að loknum sparnaði.
Því segjum við það aftur:
Það býður enginn annar IB-lán.
Baiíkiþeiim sem hyggja aö framtíöinni
Iðnaðarbankinn
Akureyri: Glerárgata7
Hafnarfjörður: Strandgata 1
Reykjavík: Dalbraut 1, Drafnarfell 14-18
Háaleitisbraut 58-60, Lækjargata 12
Selfoss: Austurvegur38