Morgunblaðið - 06.11.1980, Blaðsíða 16

16 MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 6. NÓVEMBER 1980
Ragnar
Björnsson —
Óperan og
Þjóðleikhúsiö:
Tillögur að fyrirkomulagi á
óperuflutningi í Þjóðleikhúsinu
Eftirfarandi tillöKur eru nánari skýringar á tillöKum sem
PjoAleikhússtjóri og þjóðleikhúsráð höfðu undir höndum. SkýrinKar
þessar voru gerðar á sl. vetri að beiðni þáverandi formanns
Þjóðleikhússráðs Þórhalls Sigurðssonar. Þótt hér sé um sjálfsagða
hluti og einfalda uppröðun að ræða, leyfi ég mér að birta hér þessar
skýringar. Hér er um fátæklegasta form uppbyggingar að ræða en cr
þó vísir að einhverri uppbyggingu og ætti að geta orðið til þess að
einhverjar framfarir yrðu i óperu- og óperettuflutningi á landi voru.
Þeir múrar sem fjárveitingavaldið hefur byggt utan um sig með
þögn og aðgerðaleysi verða að falla. Ekkert vit er lengur í því að taka
brauðið frá leikurum og öðrum starfsmönnum Þjóðleikhússins svo
unnt sé að flytja eina óperu eða eina óperettu á ári. Slíkt byggir
ekkert upp hvorki söngvara ná áheyrendur og væri raunar miklu
þjóðhollara að sleppa þessari einu sýndarmennsku á ári og láta
leikarana hafa allt sitt. Eftirfarandi tillögur eða skýringar eru
miðaðar við tvær uppfærslur á hverju leiktímabili auk þess falla
sýningar dansflokksins (ballettsins) inn í þennan ramma.
Skýringar við tillögur mínar um
fyrirkomulag á óperuflutningi í
Þjóðleikhúsinu. Gert vegna til-
mæla form'anns þjóðleikhússráðs
Þórhalls Sigurðssonar.
1. Til flutnings söngleikja (óper-
ur, óperettur) og ballettsýn-
inga skulu valin tvö tímabil á
hverju leikári, tveir og hálfur
til þrír mánuðir hvort tímabil.
2. Fyrra tímabilið verði að
haustinu frá 1. okt. til 10. des.
Á þessu tímabili verði tvær
sýningar í viku hverri og
alltaf sömu vikudagana, t.d.
þriðjudaga og föstudaga, eða
jafnvel mánudaga og föstu-
daga, samtals 21 sýningar-
kvöíd.
3. Til sýningar á þessu fyrra
tímabili verði valin óperan nr.
1 og ballettsýning nr. 1. Sýn-
ingarkvöld óperunnar verði 16
talsins og sýningarkvöld ball-
ettsins 5 talsins.
4. Nauðsynlegt er að hafa sýn-
ingar alltaf sömu vikudaga.
Þeir sem þátt taka í sýningun-
um eru flestir bundnir öðrum
störfum fyrst og fremst, svo
sem kennslustörfum sem að
mestu leyti fara fram síðari
hluta dags og fram á kvöld,
hjá tónlistarfólki a.m.k.
5. Síðara tímahilið verði frá 1.
marz til 30. maí. Á þessu
tímabili verði — eins og fyrra
tímabilinu — tvær sýningar í
viku hverri og sömu vikudaga
og valdir voru fyrra tímabilið,
samtals 26 sýningarkvöld.
6. Til sýningar síðara tímabilið
verði valin óperettan (eða
„létt" ópera) nr. 2 og ballett-
sýning nr. 2. Sýningarkvöld
óperunnar verði 20 talsins og
ballettsýningarkvöld 6. (Ath. í
flestum söngleikunum yrði
ballettflokkurinn þátttak-
andi).
7. Æfingahúsnæði fyrir söng-
leikaflutning þarf að taka á
leigu. Húsnæði þyrfti að hafa
gólfflöt á stærð við leiksvið
Þjóðleikhússins og gætu þá
allar æfingar farið þar fram
utan þær síðustu á nýjum
verkefnum. Æskilegt væri að
á sama stað væri hægt að
geyma leiktjöld og búninga
sem tilheyrðu söngleikunum.
8. Annað leikár — Fyrra tíma-
bilið. Fyrirkomulag verði það
sama og var á fyrsta leikári og
til flutnings verði valin ópera
nr. 3, og ballettsýning nr. 3.
9. Síðara tímabil. Fyrirkomulag
verði það sama og var árið
áður og til flutnings verði
valin óperetta nr. 4 og ballett
nr. 1. iiér mætti taka nokkur
kvöld af þeim 26 sýningar-
kvöldum sem áætluð eru til
þess að endursýna eitthvað af
því sem búið er að æfa upp og
sýna á fyrra ári.
10. Þriðja leikár — Fyrra tíma-
bilið. Fyrirkomulag það sama
varðandi sýningarfjölda og
fasta vikudaga til sýninga.
Hér má byrja að spara stofn-
kostnað og í stað þess að taka
ný verkefni til flutnings yrðu
nú sýnd þau verkefni sem
besta aðsókn fengu árið áður.
11. Mjög óverulegar æfingar
þarf til þess að taka upp óperu
eftir tveggja eða þriggja ára
hlé og yrði því á fyrra tímabili
þriðja leikárs um lítið annað
en kvöldkostnað að ræða. At-
hugandi er það að við að hafa
nokkur verkefni í gangi í einu
eru margir söngvarar komnir
í starf og þjálfun.
12. Ekki hafa neinir söngvarar
verið fastráðnir til starfa og
tíminn og reynslan verður að
sýna hvort slíkar fastráðn-
ingar eru æskilegar.
13. Síðara timabil (þriðja leik-
árs). Fyrirkomulag það sama
og áður, sýningarkvöld 26 sem
skiptast niður á söngleika- og
ballettsýningar. Til flutnings
verði valin óperetta nr. 5 og
ballet nr. 5. Ásamt þessum
verkefuuni verði einnig sýnd
fyrri verkefni.
14. Fjórða leikár. Þetta leikár
mætti mjög líklega spara
stoínkostnað við nýtt verkefni
og Flytja eingongu þau 'verk-
efni sem hingað til hafa verið
æfð upp og flutt. Vel heppnað-
ar óperu- og óperettusýningar
hafa oft náð 50 sýningar-
kvöldum í Þjóðleikhúsinu og
því er alls ekki óraunhæft að
spara megi allan stofnkostnað
þetta árið sem fyrr segir.
15. Varðandi kostnað við hljóm-
sveitina vísa ég til fyrra álits
míns. En um leið og fram-
fylgja á gerðum lögum um
söngleika- og ballettflutning í
Þjóðleikhúsinu hlýtur að vera
eðlilegast að taka upp þá
erlendu fyrirmynd að starfs-
vettvangur Sinfóníuhljóm-
sveitarinnar sé að hluta bund-
inn flutningi söngleika- og
ballettsýninga í Þjóðleikhús-
inu, annað væri siðlaust gagn-
vart íslenskum skattgreiðend-
um.
Lengra ná þessar skýringar
ekki. En augljóst ætti að vera að
framanskráðu að eftir því sem
árin líða má æ meira og oftar
spara í sambandi við stofnkostnað
og yrði þetta fyrirkomulag því
hagkvæmast hvað kostnað snertir.
Þetta fyrirkomulag mun einnig
veita þeim söngvurum sem fyrir
hendi eru þjálfun og einhverja
atvinnu.
Reykjavík 11.3. 1980.
Ragnar Björnsson.
Sinfóníuhljóm-
sveit íslands
og leikhúsið
Kostnaðarsömustu liðir hverrar
óperusýningar eru hvarvetna tald-
ir hljómsveitin, kórinn (þar sem
kórinn er á mánaðarlaunum) og
ballettinn. Hljómsveit og ballett
verða að verða skipuð atvinnu-
mönnum. Við Þjóðleikhúsið starf-
ar dansflokkur á sérstakri fjár-
veitingu frá ríkinu. Þær borgir í
V-Evrópu sem hafa vilja óperu-
starfsemi innan sinna marka og
ekki hafa fjárhagslega möguleika
á sérstöku óperuhúsi fullnægja
þessari þörf með samvinnu við
leikhúsið. Hljómsveitarspursmál-
ið á þessum stöðum er þannig leist
að vinnuskylda hljómsveitarinnar
á staðnum er bæði, á hijómsveit-
arpalli og í leikhúsinu. Við viljum
fjármagna sinfóníuhljómsveit og
hljómsveitina höfum við. Aðal-
hlutverk hljómsveitarinnar er að
halda 16 ákriftartónleika á ári, á
hálfsmánaðar fresti. Hljómsveit-
aræfingar flestra hljómsveita fara
fram á morgninum og standa í
þrjá klukkutíma, svo er einnig
háttað til með okkar hljómsveit.
Æfingafjöldi fyrir hverja venju-
lega sinfóníutónleika er frá tveim
upp í fimm, fer það eftir ágæti
hljómsveitarinnar svo og verk-
efnavali. Vinnustundafjöldi er
eðlilega ákveðinn í vikuhverri og
inn í hann fellt tónleikahald og sú
vinna og tími sem fer í leikhúsið
(óperuflutning), bar sem þetta
tvennt er sameinað. Eðlilega er
svo hljómsveitinni ætlaður tími til
heimavinnu (æfinga). Þá morgna
sem hljómsveitin okkar æfir ekki
fyrir áskrifendatónleikana en þeir
morgnar eru a.m.k. fimm í hverj-
um hálfum mánuði, séu laugar-
dagar ekki taldir með, en laugar-
daginn vinnur hljómsveitin af sér
með sérstökum eftirmiðdagsæf-
Tvö skák-
mót sendibif-
reiðastjóra
TRAUSTI, félag sendibifreiða
stjóra hefur nú nýverið gengist
fyrir tveimur skákmótum. móti
einstaklinga og þá keppni milli
stöðva. Sigurvegari í skákmóti
einstaklinga varð Sigurður
Jónsson, en þar var keppt eftir
monrad kerfi. í stöðvakeppninni
sigraði Nýja sendihílastöðin.
Tveir menn urðu efstir og jafnir
á móti einstaklinga, þ.e. Sigurður
Jónsson Sendibílastöðinni Þresti
og Helgi Halldórsson Nýju sendi-
bílastöðinni, en Sigurður vann á
stigum. I stöðvakeppninni var
keppt um nýjan farandbikar, sem
Nýja sendibílastöðin vann, eins og
áður segir í þessari fyrstu keppni.
sjáið nýja
FURUELDHLISIÐ
okkar
HEIMILISINNRÉTTINGAR
Eldhús - Baðinnréttingar - Fataskápar
Úrval innréttinga i rúmgóðum sýningarsal, þar sem gefst gott
tækifæri til að skoða þær.
Vönduð íslensk framleiðsla í öllum verðflokkum
Ráðgjafaþjónusta á staðnum.
Gefum þér tillögu að gæða eldhúsi, með þínum séróskum
og verðtilboð að auki.
LUKKUHLJSIÐ
HEIMILISINNRÉTTINGAR Smiöjuvegi 44. 200 Kópavogi, simi 71100