Morgunblaðið - 31.12.1980, Blaðsíða 7

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 31. DESEMBER 1980
39
Einar
Gunnlaugsson,
Höfn, Hornafirði
• Jarðskjálftarnir á Ítalíu og í
Alsír koma fljótlega upp í hugann
þegar atburðir ársins eru skoðað-
ir. Vestraen ríki hafa látið til sín
taka við að aðstoða hið sárþjáða
fólk, sem varð fyrir barðinu á
þessum náttúruhamförum. Hörm-
ungar og hamfarir hafa einnig
gengið yfir fleiri þjóðir, en gagn-
vart þeim getum við, sem búum í
vestrænum lýðræðisþjóðfélögum,
lítið gert annað en lýst óbeit okkar
á því, sem þar hefur gerst. Eru
þær hörmungar því á sinn hátt
alvarlegri en hinar fyrrnefndu.
Með þessu á ég við innrásar- og
drottnunargirni Sovétríkjanna
gagnvart Afganistan — svo ekki
sé nú talað um þær hörmungur
sem fyrri innrásar Sovétmanna
hafa valdið öðrum þjóðum á und-
anförnum tveimur áratugum. Ef
til vill er ekki langt í það, að
Sovétmenn sýni enn einu sinni sitt
rétta, en ógeðfellda andlit í Pól-
landi. Elli og hrörnun virðist ráða
ríkjum í Kreml eins og dæmin því
miður sanna.
Gjaldmiðilsbreytingin nú um
áramót er tilraun stjórnvalda til
lítils háttar andlitslyftingar bless-
aðrar krónunnar og á að vera liður
í baráttunni gegn hinni geigvæn-
legu verðbólgu. Hún er nú helm-
ingi meiri en stjórnvöld höfðu
áætlað, en áætlunin hljóðaði upp á
hægfara hjöðnun bólgunnar. Því
má draga þá ályktun, að ef ekki
verður breytt um aðferð úr hæg-
fara hjöðnun yfir í hreina árás á
bölvaldinn, má búast við því að
andlitslyfting krónunnar verði
farin að láta verulega á sjá eftir
ár eða svo. Má reikna með, að litlu
„nýkrónu-hlunka-búddurnar",
sem nú fást í bönkum verði að
stækka verulega fyrr en seinna.
Nema þá eigi aö koma til nýr
uppskurður á krónunni.
Síldin fór illa með okkur Horn-
firðinga fram eftir síðustu vertíð,
en þó rættist úr þegar fór að líða
að lokum hennar. Má nú segja, að
hún hafi verið þokkaleg og bætti
þar um afli nótabáta, sem er
heldur óvenjulegt hjá okkur Horn-
firðingum. Ástæðurnar fyrir því,
að síldin kom ekki á okkar hefð-
bundnu mið eru vafalaust margar,
en síldin hefur sjálfsagt meiri
„sjarma" við Austfirðina því þar
var hún inni á gafli alla vertíðina.
Eg vona að síldin vitkist á næsta
ári og komi heim, því heima er
bezt. Gleðilegt ár.
Karl
Sigurgeirsson,
Hvammstanga
• Af minnisverðum atburðum
erlendum, tel ég að mest hafi
snert okkur Islendinga átök þjóða
við Miðjarðarhaf og í Austurlönd-
um nær. Þessar þjóðir má segja,
að styðji á slagæð fjölmargra
þjóða þar sem þær ráða yfir
olíuframleiðslu heimsins að stór-
um hluta. Er það verðugt verkefni
íslenzkra stjórnvalda að auka inn-
lenda orkuframleiðslu svo íslend-
ingar verði ekki eins háðir inn-
fluttum orkugjöfum og raunin er.
Aðrir erlendir atburðir, sem
koma í hugann er náttúruhamfar-
irnar á Ítalíu og þær hörmungar,
sem fylgdu í kjölfarið. Innrás
Rússa í Afganistan, átökin í Pól-
landi, forsetakosningar í Banda-
ríkjunum eru einnig minnisstæðir
atburðir.
Af innlendum atburðum er
minnisstæð kosning forseta lýð-
veldisins þar sem kona var í fyrsta
sinn valin þjóðhöfðingi íslenzka
lýðveldisins. Þá telst ríkisstjórn-
armyndun Gunnars Thoroddsen
meiri háttar atburður á pólitísk-
um vettvangi. Allar tilraunir til
stjórnarmyndunar höfðu reynzt
árangurslausar, vandamálin hlóð-
ust upp og alþjóð beið eftir að
þingmenn öxluðu þær byrðar, sem
þeir höfðu tekið að sér, þ.e.
stjórnun landsins. Stjórnarmynd-
unin varð svo með sögulegum
hætti, sérstaklega fyrir okkur
sjálfstæðismenn, braust þar upp á
yfirborðið áralangur ágreiningur
forystumanna í flokknum.
Hér i sýslu eru engir stórvið-
burðir. Minnisstæðust er hin
geysilega mikla uppbygging, sem
hefur átt sér stað á Hvammstanga
á árinu. Nýtt fiskverkunarhús var
tekið í notkun, Meleyri hf., verzl-
unar- og iðnaðarhús VSP og Drífu
hf., Sláturhús hjá KVH, allt byggt
með undraverðum hraða og þá
hefur fengizt leyfi stjórnvalda til
að hefja byggingu heilsugæzlu-
stöðvai' eftir margra ára baráttu.
Ég tel, að við Vestur-Húnvetn-
ingar þurfum ekki að kvíða kom-
andi ári, atvinnuleysi hefur ekki
herjað á okkur. Ég vil að lokum
óska öllum landsmönnum gleði-
legs nýs árs.
Séra Sverrir
Haraldsson,
Borgarfirði eystri
• Þegar Morgunblaðið mæltist til
þess við mig, að ég minntist þeirra
atburða — innlendra og erlendra
— er ég teldi merkilegasta á
árinu, sem senn er að líða, þá gerði
ég mér það ljóst, að slík greining
hlyti ávallt að verða ærið handa-
hófskennd, þar sem fréttir berast
okkur daglega um mikla atburði
og þá er erfitt að dæma um hvaða
viðburður sé merkilegri en annar.
Við slíkar vangaveltur kemur
mér óðar í hug innrás Rússa í
Afganistan — enn eitt dæmi um
óbilgirni og ofbeldi hins austræna
stórveldis, sem ekki virðir rétt
þeirra er minna mega sín, en
treður sjálfstæði þeirra undir
járnhæl sínum, þrátt fyrir fögur
slagorð um frelsi, jafnrétti og frið.
Einnig er byltingin — því að
bylting er það — í Póllandi
merkileg kaflaskipti í sögu Pól-
verja. Alþýða landsins rís upp
gegn kúgun og ófrelsi og krefst
réttar síns. Og nú bíður heimurinn
þess í ofvæni, hver viðbrögð hús-
bændanna í Kreml verða. Ráðast
þeir inn í landið til að berja niður
réttlætiskröfur hinna aðþrengdu
Pólverja og úthella blóði þeirra?
Slíkar aðgerðir gætu stofnað
heimsfriðnum í hættu. Framtíðin
geymir svör við þessari spurningu,
hver svo sem þau verða.
Enn veit enginn hverjar verða
afleiðingar hinna nýlegu afstöðnu
forsetakosninga í Bandaríkjunum.
En hætt er við að hinn nýkjörni
forseti USA stuðli ekki að bættum
friðarhorfum í heiminum, þar sem
helsta stefnumál hans virðist vera

aukinn vígbúnaður og efldur
herstyrkur.
Hér á landi hefur margt það
gerst, sem í í frásögur er færandi
á árinu 1980. Má þar nefna
stjórnarmyndun dr. Gunnars
Thoroddsens, eftir langa stjórnar-
kreppu og uppgjöf margra flokks-
leiðtoga við að mynda stjórn. Hér
skal enginn dómur kveðinn upp
yfir þessum aðgerðum dr. Gunn-
ars. Framtíðin gerir það, en grun-
ur minn er sá, að slíkt afrek muni
auka hróður hans sem stjórnmála-
manns þegar tímar líða.
I sögu Islands gerðist sá ein-
staki atburður í sumar, að kona
var kjörin forseti lýðveldisins.
Með þeim kosningum brutu ís-
lendingar algerlega blað í sögu
sinni. Með því að kjósa konu í hið
veglega forsetaembætti höfum við
kveðið niður þá fordóma, að konur
séu ekki jafn hæfar til opinberra
starfa og karlar. Þarna höfum við
stigið stórt jafnréttisspor á undan
mörgum öðrum þjóðum, enda
vöktu úrslit forsetakjörsins hér,
heimsathygli að vonum.
Og að lokum gerðist það hér á
landi ekki alls fyrir löngu, að
ungur Frakki leitaði hér hælis og
baðst landvistar. Hann hafði flúið
föðurland sitt sökum þess, að
hann vildi ekki gegna þar herþjón-
ustu og þannig lýst sig andvígan
hernaði og vopnaburði. Þótt ótrú-
legt sé, þá virðist íslenski dóms-
málaráðherrann hafa litið á þetta
athæfi Frakkans sem meiriháttar
afbrot, þar sem hann neitaði
honum um landvist. Nú fæ ég ekki
séð, að dvöl þessa unga manns geti
á nokkurn hátt ógnað menningu
íslands eða efnahagslífi þess. Hér
var aðeins leitað eftir mannúð og
skilningi hins íslenska _ valds-
manns.
Nú fara jólin í hönd og ég held
að þá verði manni oftar hugsað til
Jesú frá Nazaret en ella. Væri þá
nokkuð úr vegi, að velta því fyrir
ser, hvað hann myndi hafa sagt ef
til hans hefði komið ungur maður
og mælt eitthvað á þessa leið:
„Meistari, ég vil ekki bera vopn
eða beita þeim gegn náunga mín-
um“. Varla hefði hann sakfellt
unga manninn og rakið hann frá
sér. Þess vegna held ég, að það
væri meira í anda Jesú Krists að
sýna bágstöddum náunga mannúð
og skilning, en að leggja allt kapp
á að fá honum refsað fyrir eitt-
hvað, sem vafasamt er að kalla
sakir.
Sveinn
Guðmundsson,
Miðhúsum, A-Barð.
• Þegar ég set kertaljós ársins
1980 í mælistikuna þá koma fram
ýmsar myndir. Fjölmiðlaupp-
drættina þekkið þið og þar er ekki
viðbætandi af minni hálfu. Ég hef
engan boðskap að flytja ykkur,
sem þið hafið ekki heyrt áður frá
margfalt snjallari mönnum. í
staðinn ætla ég að segja ykkur frá
náunga sem heldur á þessum
fréttaritarapenna og þar sem þeir
reynna saman í eitt mun ég tala
um hann 11. persónu.
Áhugamálin eru mörg og mis-
jöfn og árið sem er að líða hefur
verið mér velviljað. í eðli mínu
ann ég bæði sveit og þéttbýli og
kann að meta kosti hvoru tveggja.
Ég veit að þetta hneykslar ein-
hvern, en það verður að hafa það.
Mér þykir vænt um umhverfið,
fuglana, blómin, steinana og dýrin
en er þó lítið gefinn fyrir mýs. Mér
finnst ennþá, ég vera ungur, en
það er nú bara karlagrobb.
Stundum er ég forvitin og þegar
ég heyrði svo ótal marga tala um
það hve örninn væri vondur fugl
þá langaði mig að kynnast kon-
ungi fuglanna betur. Sagt er að
hæg séu heimatökin því að hann
ríkir yfir æðavarpinu á þessum
bæ. Arnarhjónin hafa komið upp
14 prinsum og prinsessum og þar
af tveimur í ár. Æðarfuglinum
hefur fjölgað í þessu konungsríki,
en það vill oft verða, að hagnað-
arvonin ráði oft of miklu í sam-
skiptum' okkar við náttúruna.
Ég hef gaman af búskap en er
þó lélegur bóndi. Mér líður vel
innan um börn og unglinga, ef þau
eru ekki of óþæg við mig. Ég hef
allríka trúarþörf og fer oft í
kirkju. Blómin í haganum eru
vinir mínir og þegar fegurð
sumarsins er hvað mest langar
mig að geta eytt öllum tíma
mínum úti í náttúrunni. Einvera
er líka allstór þáttur í eðli mínu.
Ef ég væri skáld, þá myndi ég
yrkja ljóð um fegurð sumarsins.
Ég hef ánægju af að tala við
fólk af öllum stéttum og með
margbreytileg lífsviðhorf og finn
oft til smæðar minnar gagnvart
velmenntuðum mönnum úr skóla
lífsins. Ég á fáa vini, en þeir eru
mér mikils virði og nú er best að
hætta því að þetta átti ekki að
vera allsherjar mannlýsing heldur
persónuleg kveðja til ykkar allra.
Þeir sem þekkja þennan sérvitr-
ing verða að láta sér þetta nægja,
en þið sem þekkið hann ekki getið
málað myndir ykkar að eigin vild
og það er kosturinn við að búa í
frjálsu landi.
Gleðileg jól og farsælt komandi
ár.
Sveinn Guðmundsson.
Miðhúsum, 13. des. 1980.
Emil
Magnússon,
Grundarfirði
• Þegar ég léði máls á því við
blaðamann Morgunblaðsins, að
láta eitthvað á blað, sem mér væri
efst í huga í lok þessa árs, þá varð
mér fljótt ljóst, að sá var vandinn
mestur að velja og hafna, því að úr
svo miklu væri að moða.
Leiti hugurinn ut fyrir land-
steinana verða fljótt ofarlega í
huga manns ýmsir alvarlegir at-
burðir, svo sem í íran, afdrif
keisara þess lands og handtaka
hinna bandarísku sendiráðs-
manna. Þessi atburðir allir settu
mjög svip á allan fréttaflutning
fjölmiðla á fyrri hluta þessa árs.
Nær manni í tímanum er hin
ógnvekjandi innrás Ráðstjórnar-
ríkjanna í Afganistan og svo síðar
allt það, sem gerst hefur og er að
gerast í Póllandi. Sú er trú mín, að
þeir atburðir svo og það sem enn á
eftir að gerast í því landi, eigi eftir
að hafa afdrifarík áhrif í náinni
framtíð. Og ennþá næst manni er
hið óhugnanlega morð á hljómlist-
armanninum John Lennon.
Ekki verður sagt, að þeir at-
burðir, sem hér hafa verið upp
taldir séu af hinu góða og gera
mann satt að segja ekki mjög
bjartsýnan á mannleg samskipti
úti í hinum stóra heimi. „Friður á
jörðu, er allt, sem ég vil“, eitthvað
á þessa leið söng John heitinn
Lennon og galt fyrir með lífi sínu.
Er hann einmitt ekki hér, að
ítreka á einfaldan og eftirminni-
legan hátt, þúsund ára gamla bæn
mannkynsins og velur til þess
óvenjulega einfalda og elskulega
leið.
Velti maður fyrir sér hinum
innlenda vettvangi hafa einnig
þar gerst eftirminnilegir atburðir.
Flestum mun lengi í minni for-
setakosningar, sem lyktaði með
þeim sögulega hætti, að æðsti
höfðingi landsins er nú kona, vel
menntuð og vænleg til góðra
afreka. — Þá verður vafalítið
mörgum minnisstæðir mánuðirnir
fyrst eftir áramótin, þegar alþing-
ismenn virtust ætla að víkjast
undan þeirri skyldu sinni, að
skapa þjóðinni þingræðisstjórn.
Hver um annan þveran gengu
forystumenn flokkanna á fund
forseta og tilkynntu um árang-
ursleysi sitt í umræðum um
stjórnarmyndun. Loks gerist það,
að elsti og reyndasti maðurinn í
hópi þingmanna, dr. Gunnar
Thoroddsen, tilkynnir forseta
myndun nýs ráðuneytis og þótti
þá mörgum, sem hann hefði rétt
nokkuð við sæmd Alþingis.
Þessi stjórnarmyndun olli miklu
fjaðrafoki þegar í upphafi og
sýndist sitt hverjum. Vera má, að
undirritaður eða aðrir sýslungar
hans verði trauðla taldir mark-
tækir um afstöðu til þessarar
stjórnarmyndunar, þar eð einn
ráðherra hennar er virtur þing-
maður kjördæmisins og forsætis-
ráðherra um mörg ár þingmaður
Snæfellinga við vaxandi vinsældir
fyrr á árum. Ekki er því að neita,
að allt orkar tvímælis þá gert er.
Þetta á ekki síst við um stjórnmál
og þær ákvarðanir, sem stjórn-
málamenn verða að taka. En efst í
mínum huga í þessu samhengi, er
sú sannfæring mín, að sá tími sé
ekki langt undan, að sjálfstæðis-
stefnunni vaxi svo ásmegin, að í
annan tíma hafi ekki fleiri sam-
einast undir merkjum hennar.
Líti ég svo í lokin enn nær mér,
það er til þess byggðarlags, sem ég
lifi og hrærist í, er þar og af ýmsu
að taka. Bæði samfélagið og hinir
einstöku íbúar eru alltaf að byggja
og bæta aðstöðu sína og búa í
haginn fyrir framtíðina. — Mér
finnst stundum, að samborgarar
mínir hafi á því mikla trú, að Guð
hjálpi þeim, ef þeir hjálpa sér
sjálfir — og svo sannarlega sýnist
mér, að þeim verði að trú sinni.
Undir lok ársins var því svo
laumað í eyra mér, að áður en
liðinn væri fyrri helmingur næsta
árs, væru á því sterkar líkur að ég
yrði langafi. Þetta fundust mér
harla góðar fréttir og fátt gleður
mig meira, en viðhaldist nokkur
einkenni ættarinnar.
Björn
Erlendsson,
Skálholti
• Þegar festa skal á blað í stuttu
máli þá atburði ársins, sem er að
líða og upp úr standa í minning-
unni, gætu þeir allt eins verið þess
eðlis að vera tengdir einkalífi og
^þvi ekkert erindi eiga fyrir al-
menningssjónir. Það var nú ekki
svo með mig, en lífið gekk sinn
vanagang þetta ár og yfir því er
ekki að kvarta.
Sjá niðurlag á bls. 42