Morgunblaðið - 31.12.1980, Blaðsíða 10

42
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 31. DESEMBER 1980
Rafeindamynt
Ekki veit ég, lesari minn
góður, hvort þú heíir gert þér
grein fyrir þvi, að um þessar
mundir eru að verða kaflaskipti
i sjálfri mannkynssögunni, ör-
tölvubyltingin.
Ég á von á þvi, að áhrifin
verði jafn mikil, eða meiri, en í
iðnbyltingunni forðum. En
hvað verður þá um myntina og
seðlana? Um það er að sjálf-
sögðu erfitt að spá, en mér
sýnist, að ekki hafi verið seinna
vænna, að Seðlabankinn skipti
um mynt nú um áramótin. Ef
myntbreytingunni hefði verið
frestað, eins og margir hafa
lagt til. hefði hugsanlega komið
upp sú staða, eftir nokkurra
ára þóf, að engin þörf væri á
mynt lengur! Þetta eru ekki
hugarórar mínir, heldur blá-
köld staðreynd.
Árlega er haldin í París sýn-
ing á hinu nýjasta í skrifstofu-
tækni. Heiti þessarar sýningar
er SICOB. Á sýningunni, sem
haldin var í september síðast-
liðnum, sýndu þrír aðilar nýja
gerð greiðsluspjalda. Með þess-
um spjöldum er ætlunin að
minnka hina gífurlegu notkun á
tékkum og seðlum. Greiðslu-
spjöldin eru álíka stór og kredit-
kortin, sem margir kannast við,
eru úr plasti en í plastið hafa
verið bræddir örsmáir rafeinda-
minnisreitir, en í þá má skrá,
með sérstökum útþúnaði, upp-
hæðir. Ekki nóg með það.
Spjaldið geymir líka upplýsingar
um allar greiðslur inn og út og
getur rakið þær langt aftur í
tímann.
Tækniundur þetta er svo vel á
veg komið, að gera á tilraun með
notkun þess og hefir borgin Lyon
í Frakklandi verið valin. Á
seinni hluta ársins 1981 verða
því teknar í notkun þar í borg-
inni 300 útstöðvar sem eigendur
150.000 greiðsluspjalda hafa að-
gang að. Utstöðvarnar verða í
bönkum, verzlunarmiðstöðvum,

eftir RAGNAR
BORG
kjörbúðum og í ýmsum þjón-
ustufyrirtækjum. Verða útstöðv-
arnar ýmist sjálfstæðar eða
tengdar beint við tölvur í bönk-
um.
Komi handhafi greiðslu-
spjalds í kjörbúð og verzli þar,
setur hann spjald sitt í sérstaka
rauf við kassann. Slær hann
síðan inn leynitölu spjaldsins,
sem hann einn veit. Síðan tæm-
ist sjálfkrafa af spjaldinu út-
tektin sem lögð var saman á
búðarkassann. Ennfremur skrá
minnisreitir spjaldsins hvar,
hvenær og hve mikið hefir verið
tekið þarna út af spjaldinu.
Útstöðin aftur á móti, ef hún er
beintengd við bankatölvu, getur
flutt greiðsluna af spjaldinu yfir
á bankareikning kjörbúðarinnar.
Þetta á sér allt stað á þúsund-
ustu pörtum ,úr sekúndu og án
þess að nokkur bankamaður
komi nærri.
Um þessi áramót höldum við
inn á níunda áratuginn. Ég er
viss um að á þessum áratug
kemur viðbót við greiðsluspjald-
ið eins og því hefur verið lýst hér
að framan. Inn í greiðsluspjaldið
verður nefnilega ásamt minnis-
reitunum komið fyrir lítilli tölvu
með rafhlöðu. Þá geta greiðslur
milli manna farið þannig fram,
að tvö greiðsluspjöld snertist,
inn séu slegnar leynitölur og
upphæðir og greiðsla hafi farið
fram. Engir tékkar, engir seðlar,
engin mynt. Stóröruggt kerfi
fyrir þjófnaði og misferli.
Hvað þá með okkur myntsafn-
ara? Ja, við höfum úr nægu að
moða i mynt og seðlum undan-
farinna 2600 ára!
Ilin nýju greiðsluspjöld, sem reynd verða í borginni
Lyon á næsta hausti.
Hvers er helzt að
minnast frá árinu
Eins og við undanfarin áramót sneri Morgunblaðið sér til nokkurra fréttaritara sinna úti um land og
bað þá að rifja upp minnisstæðustu atburði ársins. Fara svör þeirra hér á eftir, en þeir voru beðnir að taka
jafnt með í þetta uppgjör atburði úr heimabyggð sem af öðrum innlendum og erlendum vettvangi.
Þrátt fyrir margvíslegar hörm-
ungar, hungur, styrjaldir og smá-
skærur úti í hinum stóra heimi
eru mér efst í huga þær hrær-
ingar, sem nú eiga sér stað austur
í Póllandi. Þar reynir kúguð þjóð
að sækja fram til frelsis í orði og
athöfnum, en ég óttast samt, að sú
„dirfska" að sækjast eftir meiri
mannréttindum gæti orðið pólsku
þjóðinni dýrkeypt. Meðal annarra
prða, skyldi einhver frjálsborinn
íslendingur hafa samúð með kúg-
urunum og þeirra þjóðskipulagi?
Þó fádæma árgæzka hafi verið
til lands og sjávar er kjör Vigdísar
Finnbogadóttur til forseta íslands
án efa merkasti viðburðurinn á
innlendum vettvangi enda hefur
hann vakið alheimsathygli. Með
forsetakjörinu var svipt burtu
þeim viðjum vanans, að karlar
skipi fiestar áhrifastöðqr þjóðfé-
lagsins. Mér finnst að varla verði
lengur framhjá því horft, að
konum verði sköpuð aðstaða til
aukinna áhrifa í þjóðmálum og
stjórnsýslu.
Heklugosið var stóratburður,
fyrst og fremst fyrir þá náð og
miskunn, að eimyrjan, sem upp
kom skyldi að mestu leggjast yfir
óbyggt land, en tugþúsundir
landsmanna fengu að horfa á
ægifagurt en ógnþrungið sjón-
arspil, sem aldrei mun gleymast
þeim.
efst í huga hálfrar aldar afmæli
Kaupfélags Árnesinga. Þetta
merka félag hefur frá fyrstu tíð
gegnt forystuhlutverki í verzlun
og þjónustu og það ætla ég
einsýna söguskoðun ef ekki kæmi
fram hvílík lyftistöng félagið hef-
ur verið héraðsbúum í marghátt-
aðri uppbyggingu allt frá þorpun-
um við ströndina út um breiðar
byggðir sveitanna og kaupstaðar-
ins unga og vinalega í miðju
héraði þar sem félagið á heimili
sitt og varnarþing.
Ef ég svo að lokum hverf heim í
sveitina langar mig að sýna fram
á, að enn er bjástrað við það af
fullum krafti út um byggðir þessa
lands, þó ekki sé gert mikið veður
út af því í fjölmiðlum, að viðhalda
andlegum menningarverðmætum
svo að lífið verði eilítið bjartara
og brauðstritið léttara. í byrjun
aðventunnar var haldin hér
kirkjuvika þar sem um 150 manns
lögðu fram margvíslegt efni í tali,
söngvum og tónum, hundruðum
manna, sem sóttu samkomurnar
til uppþyggingar og ánægju.
Það var á vordögum á liðnu
sumri, að nokkrar ungar stúlkur
héðan úr sveit stofnuðu félag sem
ætlar að beita sér fyrir málhreins-
un og réttri notkun móðurmálsins.
Þetta hefur hlotið góðan hljóm-
grunn og hefur félagið álitlegan
hóp manna innan sinna vébanda,
allt frá unglingum í vel metna
háskólaborgara. Það er engin and-
leg kreppa hjá æskufólki, sem
vinnur að slíkum verkefnum.
Ég óska landsmönnum farsæld-
ar á komandi ári. Ríkisútvarpinu
vil ég senda sérstakar kveðjur og
árnaðaróskir á merkum tímamót-
um. Það hefur verið vinur og
félagi í öll þessi ár.
Skák
eftir Margeir
Pétursson
Ólympíuskákmótið,
7. umferð:
Skotar
héldu
fast
um sitt
Skotum hafði tekist að
ná sér vel á strik eftir
0—4 tapið ffyrir Ungverj-
um í fyrstu umferð og í
sjöundu umferð mættu
þeir íslensku sveitinni.
Svo sem kunnugt er hef-
ur skák verið í miklum
uppgangi á Bretlandseyj-
um síðasta áratuginn og
Skotar hafa ekki farið
varhluta af þeirri þróun
þó auðvitað standi þeir
nágrönnum sínum Eng-
lendingum ennþá mjög
langt að baki. Lið þeirra á
Möltu samanstóð af ung-
um mönnum sem skorti
greinilega reynslu miklu
fremur en hæfileika. Báð-
ir varamenn íslensku
sveitarinnar, þeir Jóhann
Gunnhildur
Guðmundsdóttir
Flateyri
• Þegar litið er til baka og rifjaðir
upp atburðir ársins, koma þeir
atburðir efst í huga, sem gerast á
þeim vettvangi, sem er næstur því
að teljast heimavöllur. Þannig er
til dæmis um kosningar farið. Þær
koma nær í strjálbýli, verða tilefni
aukinna samskipta, og að lokum
hafa allir einhvern sigur. Forseta-
kosningarnar voru þessi atburður
ársins 1980. Heimsóknir fram-
bjóðendanna, ræða þeirra og við-
mót var, svo sýndist sunnudagur í
miðri viku, og að lokum sigraði
einn þeirra mest en hinir samt
eitthvað.
\
Flateyri 19. des.1980,
Gunnhildur Guðmundsdóttir.