Morgunblaðið - 25.03.1981, Side 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 25. MARZ 1981
Sjö dagarí Líbanon
texti: Björn Bjarnason/myndir: Kjartan Gunnarsson
Fyrsta nóttin í sjúkrastofunni í
Ebel es Saqi var friðsamleg. Um
miðnættið heyrði ég að vísu
vélbyssuskothríð og síðan nokkrar
sprengjudrunur. Þeir sögðu mér um
morguninn, að þetta hafi verið frá
Israelsmönnum við æfingar í mann-
auða háskólabænum E1 Khiam. Ekk-
ert alvarlegt. Og viðhorfið til skot-
hríðarinnar minnti mig á afstöðu
sjómanna til veðurfarsins. Þeim
mun sjóveikari sem landkrabbarnir
verða, þeim mun minna er gert úr
veðrinu.
Þennan dag, fimmtudaginn 26.,
var ferðinni heitið niður að Miðjarð-
arhafsströnd til Naqoura, þar sem
UNIFIL, bráðabirgðaherafli SÞ í
Líbanon hafði höfuðstöðvar. Leiðin
var ekki löng í kílómetrum en
seinfarin vegna lélegra vega og
ánnarra hindrana, sem á leið manna
gátu orðið. Við fórum í Land Rover,
Friður tryggður
með fótgönguliðum
fjórir saman, þrír íslendingar og
einn Norðmaður. Fyrst fórum við
inn á yfirráðasvæði Haddads majórs
og ókum í suður, alveg að ísraelsku
landamærunum. Þar er bærinn Met-
ulla, sem samkvæmt kortum sýnist
einna norðlægasti bærinn í Israel.
Við sáum hvítmáluð húsið aftur úr
Land Rovernum í gegnum gaddavír-
inn á landamærunum. Girðingin er
meira en mannhæð og efst á henni
eru rafmagnsvírar. Innan við girð-
inguna er sandbelti, sem plægt er á
hverjum morgni þannig að í sandin-
um er unnt að greina fótspor. Þar
fyrir innan er svo malbikaður akveg-
ur fyrir eftirlitsjeppa, vafalaust
taka svo við jarðsprengjur.
— Ekki fara út af veginum, var
okkur sagt. — Ef þið þurfið að gera
það, leitið að göngustígum eða stikl-
ið á steinum. Það geta alls staðar
verið jarðsprengjur. Ekki þurfti að
segja okkur þetta tvisvar. Mér þótti
þessi aðvörun eiga meiri rétt á sér en
ábendingin um skóna og sporðdrek-
ana.
Það var hlið á landamæragirðingu
ísraelsmanna við bæinn Metulla. Nú
eftir nokkurra kílómetra akstur
komum við að öðru landamærahliði,
rétt við þjóðveginn. Þetta er svokall-
að Good Fence Gate — sem við
getum kallað Vináttuhlið, því um
það fara vinir Israelsmanna úr hópi
íbúa á yfirráðasvæði Haddads maj-
órs. Sækir fólk inn til ísraels í
atvinnu- og viðskiptaskyni.
Frá landamærunum ókum við
beint í vestur til strandar. Landið er
þarna hæðótt með djúpum dölum
milli aflíðandi hæða og sumstaðar
snarbrött gljúfur. Við fórum í gegn-
um þorp, þar sem mannlífið virtist
eðlilegt. Inn á gæslusvæði Nígeríu-
manna, þaðan gegnum varðstöðvar
Senegal og inn á svæði Fijimanna.
— Frábærir hermenn á erfiðu svæði,
sögðu þeir um Fijimenn. í landher
Fijimanna eru 1300 hermenn og þar
af dveljast um 800 að jafnaði í
Líbanon.
Fyrir ofan Fijisvæðið sáum við
yfir Miðjarðarhafið ofan af hæðar-
brún. Stórkostleg sjón í morgunsól-
inni — það glampaði á borgina
Týrus á tanga úti í bláu hafinu,
þessa sögufrægu borg, sem þannig er
lýst í Gamla testamentinu:
„Og orð Drottins kom til mín,
svohljóðandi: Þú mannssonur, haf
upp harmljóð um Týrus og seg við
Týrus, sem liggur við víkurnar og
rekur verslun við þjóðirnar til
margra eylanda: Svo segir herrann
Drottinn: Týrus, þú hugsaðir: Eg er
algjör að fegurð! Landsvæði þitt er
úti í hafinu; þeir, er reistu þig, hafa
gjört þig aðdáanlega fagra. Af
kýprestrjám frá Senír gjörðu þeir
alla innviðu þína; þeir tóku sedrus-
viði frá Líbanon, til þess að gjöra af
siglutré þitt.“
Síðan er í Esekíel lýst öllum þeim
auðæfum og varningi, sem var að
finna í Týrus. Sú upptalning sýnir
víðtæk verslunarsambönd Fönikíu-
manna og ríkidæmi. En jafnframt er
spáð hruni borgarinnar og hinum
mestu hörmungum. Hvers vegna?
„Af því að þú leist á sjálfa þig eins
og guð, sjá, því læt ég útlenda menn
yfir þig koma, hinar grimmustu
þjóðir; þeir skulu bregða sverðum
sínum gegn snilldarfegurð þinni og
vanhelga prýði þína.“
Týrus er ekki inni á gæslusvæði
SÞ. Þar ráða Palestínumenn, og
oftar en einu sinni hefur það gerst,
að þeir hafi stolið bílum af hermönn-
um SÞ á leið þeirra í gegnum
úthverfi borgarinnar. Þá sitja þeir
fyrir bílunum á holóttum veginum.
Reka menn og farþega út undir
byssuhlaupum og aka síðan á brott í
bílnum. Við vorum því við öllu búnir,
þegar til úthverfanna var komið. I
þann mund, sem við ókum inn á
verslunargötu, heyrðust drunur fyrir
aftan okkur. Grænn blæjulaus Will-
ys jeppi með vélbyssufót aftur á
pallinum birtist fyrir aftan okkur.
Tveir menn sátu fram í honum, sá
sem ók var blámaður. — Nú koma
þeir, hugsaði ég. En mennirnir létu
sér nægja að hræða okkur með
hávaða og glannaskap og gáfu rösk-
Iega í og fóru fram úr okkur. Beygðu
síðan upp að húsi, þar sem annar
samskonar jeppi stóð og var sá
búinn vélbyssu, við hann stóðu
vopnaðir menn. Við héldum jafnri
ferð og beygðum til suðurs áður en
inn í sjálfa borgina var komið. Ekki
þótti ráðlegt að taka þarna myndir.
Við ókum fram hjá Týrus-virkinu,
þar sem hermenn SÞ hafa aðsetur og
skiptast löndin á að senda menn
þangað. Þar eru einnig 25 hermenn
úr liði Líbanon, sem urðu innlyksa
1978. tsraelsmenn gera gjarnan loft-
árásir á Týrus til að stugga við PLO
og þeir hafa gert strandhögg á
þessum slóðum.
Við stefndum nú að landamærum
ísraels. Á báðar hliðar voru appel-
sinu- og bananatré. Fólk var að
hlaða appelsínukössum á bíla og gaf
okkur appelsínur. Síðan fórum við
framhjá varðstöð Haddads majórs,
sem var á veginum niður við hafið.
Naqoura og höfuðstöðvar UNIFIL
eru á yfirráðasvæði Haddads rétt við
landamæri ísraels.
Yfirmaður alls herafla UNIFIL er
William Callaghan, undirhershöfð-
ingi frá írlandi. í gæslusveitunum
eru alls 6000 hermenn, þar af 1200 í
Naqoura. í höfuðstöðvunum er safn-
að öllum upplýsingum og lagt á
ráðin um sérstakar aðgerðir. Þar er
sameiginleg flutningadeild SÞ-liðs-
ins og annast Frakkar þá þjónustu.
Þeir voru upphaflega við gæslustörf,
en frönsku útlendingaherdeildar-
mennirnir þóttu of fljótir að grípa
til vopna. Við það skapaðist óeðlileg
spenna í kringum þá, þannig að
hentugra þótti að láta þá annast
flutningana. Ferðast þeir ekki um
landsvæði PLO nema undir öflugri
hervernd. Þá er einnig ítölsk þyrlu-
sveit í Naqoura. Hennar höfuðhlut-
verk er að vera ávallt til taks til að
sækja sjúka eða særða hermenn af
gæslusvæðunum og flytja þá til
sjúkrahússins í Naqoura, sem nú er
rekið af sænska hernum.
Sex til sjö hundruð almennir
borgarar starfa á vegum Sameinuðu
þjóðanna í Naqoura. Þeir vinna þar
skrifstofustörf og einnig þjónustu-
störf fyrir heraflann auk þess sem
vaxandi áhersla er lögð á hvers kyns
mannúðarstörf í þágu almennra
borgara í landamærahéruðunum í
Líbanon, ekki síst á yfirráðasvæði
Haddads. Tveir Islendingar vinna í
þjónustusveitum SÞ í Naqoura,
Halldór Hilmarsson, loftskeytamað-
ur og Trausti Þorláksson, bifvéla-
virki. Við hittum Halldór fyrir
tilviljun. Hann sagðist hafa starfað
á vegum SÞ síðan 1977 og frá 1978 á
þessum slóðum. Var hann nýkominn
úr viðgerðarleiðangri frá Norbatt-
svæðinu, þegar við hittum hann. Lét
hann vel yfir sér. Þeir Halldór og
Trausti eru báðir búsettir með fjöl-
skyldum sínum í israelska bænum
Nahariya, skammt fyrir sunnan
landamærin. Vegna vegabréfareglna
gátum við Kjartan ekki komist yfir
landamærin inn í ísrael. Flestir
almennu borgararnir á vegum SÞ
búa í Israel.
Veðrið var miklu betra í Naqoura
en uppi í fjöllunum. Við sátum úti og
röbbuðum við Friberg kaptein í
norska hernum, sem starfar við
stjórnstöðina í höfuðstöðvunum.
Einmitt þennan dag voru allir for-
ingjar gæslusveitanna á fundi þarna
með einum af aðstoðarframkvæmda-
stjórum Sameinuðu þjóðanna. Lík-
lega var verið að ræða um framtíð-
arstarf gæslusveitanna, en á sex
mánaða fresti tekur öryggisráðið
ákvörðun um sveitirnar. Næstu
ákvörðun um þau efni á að taka í
júní. Við þurftum að leggja aftur af
*
Gustav Holmström kapteinn og einn af sænsku yfirlæknunum
útskýrir starf sjúkrasveitanna.
Sænskir sjúkra-
liðar í Naqoura
REYNSLA ísraelsmanna hefur
sýnt, að með virkri hjúkrun úti á
sjálfum vígvellinum er unnt að
draga mjög úr dauðsföllum og
örkumli hermanna. Skipulag
UNIFIL byggir á öflugum
sjúkra- og hjúkrunarsveitum hjá
einstökum gæslusveitum og að-
stöðu til að koma mönnum fljótt
undir iæknishendur við eins góð-
ar aðstæður og unnt er að skapa
hjá herdeildum.
Svíar reka nú sjúkrahúsið við
höfuðstöðvarnar í Naqoura. Þar
eru 154 starfsmenn, þar af 6
læknar. Fullkomin röntgendeild
er í sjúkrahúsinu og þar er
einnig skurðstofa. Með góðu
móti er unnt að koma fyrir 30
sjúklingum í sjúkrastofum, en
með litlum tilfæringum er unnt
að auka rýmið, þannig að 60
manns geti legið í sjúkrahúsinu.
Svíar hafa rekið sjúkrahúsið í
hálft ár og búast við að vera þar
að minnsta kosti í tvö ár.
Upphaflega komu Norðmenn
stofnuninni á fót. Þarna er
fullkomið apótek og tannlækna-
þjónusta.
Talsvert er um það, að al-
menningur í Líbanon leiti til
læknanna í stöðinni. Á hverjum
virkum degi frá klukkan 10 til 12
á morgnana geta Líbanir sótt
þangað þjónustu og er hún
ókeypis. Er ekki óalgengt að
fjölskyldur taki sig saman og
ferðist langan veg til að láta
sænsku læknana skoða sig bæði
vegna kvilla og einnig til að fá
stæðfestingu á því, að ekkert sé
að.
í náinni samvinnu við sjúkra-
húsið reka ítalir þyrlusveit og er
ein þyrla ávallt til taks á sjúkra-
hússlóðinni tilbúin til að sækja
sjúka menn eða særða af svæð-
um gæslusveitanna. Þyrlurnar
geta ekki farið inn á svæði
Haddads majórs, nema með sér-
stöku leyfi hans og getur stund-
um tekið nokkurn tíma að fá
það. Sérstaklega er mikilvægt
fyrir Norðmenn og Ghanamenn,
að Haddad sé samvinnuþýður að
þessu leyti, því að stysta leið
þyrlanna til þeirra liggur um
Haddadsland.