Morgunblaðið - 28.05.1981, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 28. MAÍ1981
Hver er Belski ofursti? Lýtur starf hans sérstaklega
ad íslenskum málefnum i sovésku herstjórninni? Er
hann hinn nafnlausi „erlendi sérfrædingurM, sem
alþýðubandalagsmenn vitna gjarnan til? Er hann einn
af tæplega 70 starfsmönnum sovéska sendiráðsins í
Reykjavík?
Hvaða samband er milli
Belski ofursta, Olafs
Ragnars og Svavars?
Greinilegt er, að ákveðið hefur
verið á æðstu stöðum í sovéska
stjórnkerfinu að taka upp nýja
hætti í afstöðunni til íslands. í
Reykjavíkurbréfi Morgunblaðsins,
sem birtist 12. apríl, var greint frá
því, að undir lok mars hafi Uja
Baranikas „fréttaskýrandi" Nov-
osti vitnað í Þjóðviljann og gefið
til kynna, að kjarnorkuvopn væru
á Islandi. 27. mars birtist frétt í
blaðinu Sovetskaja Rossyia, þar
sem bæði er vitnað í Þjóðviljann
og Ólaf R. Grímsson í grein um
„hættulegar hernaðaráætlaniri
NAT0“ á íslandi.
í grein, sem Novosti á íslandi
sendi Morgunblaðinu 25. maí og
rituð er af Juri Golosjubov, segir
m.a.: „Það er einnig vitað, að
Bandaríkin hafa ótakmörkuð yfir-
ráð yfir flugvellinum í Keflavík,
hinum stærsta á Norður-Atlants-
hafssvæðinu. Og íslendingar vita
raunverulega ekkert, hvað fram
fer á flugvellinum né hvað þar er
geymt. Spurningin um það, hvort
kjarnavopn hafi þegar verið flutt
til íslands, hefur oftar en einu
sinni verið til umræðu á Alþingi.
Það er athyglisvert, að jafnvel
íslenska ríkisstjórnin getur ekki
afdráttarlaust neitað þeim mögu-
leika."
Grein Belski ofursta
Þann 22. maí birtist í Rauðu
stjörnunni, málgagni sovéska
hersins, grein sú, sem vitnað er til
á baksíðu Morgunblaðsins í dag,
eftir Belski ofursta. Sovéski
ofurstinn einbeitir sér að því að
sanna, að íslendingar séu „hand-
bendi Atlantshafsstefnu" Banda-
ríkjastjórnar. Ofurstinn vitnar til
orða, sem hann ber Train, yfir-
mann Atlantshafsherstjórnar
NATO, fyrir, þess efnis, að nauð-
synlegt sé að koma nýjum banda-
rískum flugvélum fyrir á íslandi
til að fylla í skarðið vegna þess, að
ekki væru nægilega mörg flug-
móðurskip NATO til taks við
ísland. Síðan segir sovéski ofurst-
inn, að íslendingar segi flugstöð-
ina i Keflavík smám saman vera
að breytast í ósökkvandi flugmóð-
urskip. „Það er auðséð á öllu, að
nú er um að ræða að auka
hlutverk þessarar hernaðarlega
mikilvægu stöðvar USA á Atl-
antshafi og breyta henni í eitt af
framvirkjum kjarnorkustefnu
stjómarinnar í Washington."
Belski ofursti getur ekki látið
hjá líða að nefna kjarnorkuvopnin
sérstaklega, eins og fram kemur í
baksiðufréttinni. Vitnar hann,
máli sínu til stuðnings, í viðtal,
sem Helgarpósturinn hafi á síð-
asta ári átt við „bandariskan
kjarnavopnasérfræðing", T. More-
land, sem hafi sagt „að möguleiki
væri á að kjarnavopn væru í
Keflavík".
Belski ofursti segir, að Penta-
gon ætli að nota fjarskiptatækin í
nánd við ísland fyrir Atlants-
hafssamgöngur „og nota landið
sjálft til þess að styrkja norður-
væng NATO og herða hernaðar-
spennuna gagnvart Sovétríkjun-
um“. Hafi þessi stefna um að
draga ísland inn í „fífldjarfar
hernaðaráætlanir" NATO „vakið
ótta meðal almennings á Islandi,
enda ærið tilefni".
Undir lok greinar sinnar tekur
sovéski ofurstinn undir tillögu
Kekkonens Finnlandsforseta um
„að lýsa Norður-Evrópu algjörlega
kjarnorkuvopnalaust svæði. Sov-
étríkin hafa lýst yfir, að þau séu
tilbúin til að ábyrgjast slíkt frið-
lýst svæði. Areiðanleiki þeirrar
yfirlýsingar er vel kunnur," segir
Belski.
Hrædsluáródurinn
Eins og þeir Geir Hallgrimsson,
formaður utanrikismálanefndar
Alþingis, og Benedikt Gröndal,
fyrrum utanrikisráðherra, bentu á
í ræðum sínum i umræðum um
skýrslu utanrikisráðherra á Al-
þingi 11. maí, var ákveðið á
landsfundi Alþýðubandalagsins í
nóvember á síðasta ári, að flokk-
urinn skyldi taka upp „hræðslu-
áróður" til að fæla íslendinga frá
stuðningi við varnir landsins.
Kjarninn í þeim áróðri er sá, að
„eðli“ varnarstöðvarinnar hafi
breyst. í ræðu á Alþingi 11. maí
sagði Svavar Gestsson, að síðustu
20 ár hefði Bandaríkjastjórn
markvisst unnið að því að tengja
stöðina í Keflavík við kjarnorku-
vopnakerfi sitt og síðan orðrétt
„og það er talið með óyggjandi
rökum, að Keflavíkurstöðin sé nú
orðin mikilvæg stjórnstöð í kjarn-
orkuvopnakerfi Bandaríkjanna á
gjörvöllu Norður-Atlantshafi og
jafnframt hafi herstöðin nýju
hlutverki að gegna eftir að
AWACS-vélarnar komu til sög-
unnar og stöðin sé í reynd einnig
árásarstöð...“ Belski ofursti
kemst þannig að orði: „Það er
auðséð á öllu, að nú er um að ræða
að auka hlutverk þessarar hernað-
arlega mikilvægu stöðvar USA á
Atlantshafi og breyta henni í eitt
af framvirkjum kjarnorkustefnu
stjórnarinnar í Washington." Síð-
an segir Svavar Gestsson um
SOSUS-kerfið, sem er neðansjáv-
arhlustunarkerfi, að það geri
Bandaríkjamönnum kleift „að
stýra héðan kafbátahernaði" og
um sama kerfi segir Belski ofursti,
að það sé i rauninni „hluti af
flotastjórn Bandaríkjanna á
Norður-Atlantshafi". Svavar
Gestsson segir: „Herstöðin í
Keflavík er að verða eins konar
miðpunktur í kjarnorkuvopna-
kerfinu á Norður-Atlantshafi...“
Belski ofursti segir: „Sérlega vara-
söm er sú staðreynd, að Pentagon
hyggst gera eyríkið að einni
kjarnorkustöðva í varnarkerfi
USA.“ Svavar Gestsson hefur birt
meginhluta þessarar ræðu sinnar
í Þjóðviljanum, en sleppti þó þar
þeim kafla, sem vitnað er til hér
að ofan. Þótti honum nóg að fá
hann birtan undír dulnefni í
Rauðu stjörnunni? Þá er þess að
geta, að Olafur R. Grímsson komst
svo að orði í þingræðu 15. maí, að
varnarstöðin í Keflavík hafi verið
gerð „að einhverjum mesta lykil-
þætti“ i kjarnorkuvopnakerfi
Bandaríkjanna á Norður-Atlants-
hafi.
Geymunum sleppt
„Keflavíkurstöðin er notuð eft-
irlitslaust," segir Belski ofursti í
Rauðu stjörnunni. í ræðu sinni 15.
maí sagði ólafur R. Grímsson,
þegar hann fjallaði um uppsetn-
ingu SOSUS-kerfisins: „Eg er
nokkurn veginn viss um það, að
vísu er það bara trúa mín, ég hef
engar heimildir fyrir því, en ég er
nokkurn veginn viss um það, að sá
utanríkisráðherra Alþýðufíokks-
ins, sem þá fór með völd, hefur
ekki fengið miklar skýringar á því
að með því að leggja þessa kapla
væri verið að stíga fyrsta skrefið í
að tengja ísland við kjarnorku-
vopnakerfi Bandaríkjanna." Og
Svavar Gestsson sagði í sinni
ræðu: „Ég hef út af fyrir sig ekki
trú á því að þeir íslenskir ráða-
menn, sem heimiluðu þennan bún-
að, lagningu SOSUS-kerfisins
hérna út í Atlantshafið, Orion-,
Phantom- og AWACS-vélarnar,
hafi gert sér að fullu grein fyrir
því í öllum tilvikum hvað þeir
voru að gera, vegna þess að hér er
um að ræða skref, sem er svo
alvarlegt í þá átt að auka hættuna
á því, að árásir verði gerðar á
ísland." Ekki er ólíklegt, að Belski
ofursti hafi haft þessi orð Svavars
Gestssonar og Ólafs R. Grímsson-
ar í huga, þegar hann segir:
„Hugsandi íslendingar skilja, að
staðsetning amerískra kjarna-
vopna á landssvæði annarra ríkja
gera þau að hættulegu skotmarki
á stríðstímum og íbúa þeirra að
amerískum gíslum. Washington
hirðir hins vegar ekki um það,
hvort bandamenn þeirra kæra sig
um að leika það hlutverk."
í grein sinni í Rauðu stjörnunni
segir Belski ofursti, að stefna
Bandaríkjanna og NATO hafi
„vakið ótta meðal almennings á
Islandi, enda ærið tilefni". Hann
gefur sem sé Alþýðubandalaginu
þá einkunn, að því hafi tekist að
nota hræðsluáróðurinn með
árangri. Betri vitnisburð gátu þeir
Svavar Gestsson og ólafur R.
Grímsson ekki fengið frá Moskvu.
Á þessu máli er mun alvarlegri
hlið. I málgagni sovéska hersins er
vegið að íslendingum. í stað blíð-
mælgi hafa sovésk yfirvöld ákveð-
ið að sýna okkur í tvo heimana.
Þau ganga þó ekki lengra en
samræmist stefnu Alþýðubanda-
lagsins. í því sambandi er athygl-
isvert, að Belski ofursti gerir enga
athugasemd við það, að eldsneyt-
isgeymakerfi varnarliðsins sé
endurnýjað. Hann ræðst á
AWACS-vélarnar og nýju flug-
skýlin eins og alþýðubandalags-
menn, sem samþykkt hafa endur-
nýjun eldsneytisgeymanna.
Mótmæla verdur
Juri Golosjubov, sem áður er
nefndur, segir, að jafnvel íslenska
ríkisstjórnin geti ekki afdráttar-
laust neitað þeim möguleika,
hvort kjarnorkuvopn hafi verið
flutt til íslands. 11. ágúst 1980
sagði Ólafur Jóhannesson um yfir-
lýsingu, sem Bandaríkjastjórn gaf
þá í tilefni af umræðum um það,
hvort hér á landi væru kjarnorku-
vopn: „Yfirlýsingin útilokar al-
gjörlega staðsetningu kjarnorku-
vopna hér á landi, svo vel sem
unnt er að útiloka nokkuð." Ekki
færri en 5 íslenskir utanríkisráð-
herrar hafa lýst því yfir, að
hingað kæmu ekki kjarnorkuvopn
nema með samþykki íslenskra
stjórnvalda. í ræðu sinni 15. maí á
Alþingi lét Ólafur R. Grímsson
þess sérstaklega getið, að yfirlýs-
ing Bandaríkjastjórnar frá því í
fyrra væri ekki „nægilega tryggi-
lega“ orðuð.
Alþýðubandalaginu hefur tekist
það ætlunarverk sitt að kalla
hótanir Sovétmanna yfir Island. Á
því er enginn vafi. Ákvörðunin um
hræðsluáróðurinn, sem tekin var á
landsfundi flokksins í fyrra, hefur
haft meiri áhrif á ráðamenn í
Moskvu en Islendinga. Hvaða Is-
lendingur hefði að óreyndu trúað
því, að til væru þeir stjórnmála-
menn hér á landi, sem ættu ekki
aðra „hugsjón" í öryggismálum
þjóðar sinnar en fá Sovétmenn til
að hafa í hótunum við hana?
Ríkisstjórn íslands á að mótmæla
þessum sovésku áróðursskrifum
harðlega. Þau sanna betur en
nokkuð annað hernaðaráhuga
Sovétmanna á íslandi og verði
þeim ekki mætt af fullri hörku
munu sovésku áróðursmennirnir
og samherjar þeirra hér á landi
ganga enn lengra á sömu braut.
íslendingum hótað?
Grein Belski ofursta lýkur á
þessum orðum: „Brezhnev forseti
undirstrikaði nýlega í svari til
gríska dagblaðsins Tanea, að Sov-
étríkin muni aldrei beita kjarna-
vopnum gegn þeim löndum, sem
hafa lýst því yfir að þau muni
hvorki framleiða kjarnavopn né
útvega sér þau og ekki staðsetja
slík vopn á landssvæði sínu.“ Á að
skilja þessi síðustu orð í grein
ofurstans sem hótun í garð ís-
lands eða áminningu um að fylgja
óbreyttri stefnu? Hér er um meira
lykilatriði að ræða en allt það,
sem felst í hræðsluáróðri komm-
únista á íslandi. Hefur Svavari
Gestssyni, Ólafi R. Grímssyni og
öðrum heimildarmönnum hernað-
arsinnanna í Moskvu tekist að
sannfæra þá um réttmæti þess að
ógna Islendingum með kjarnorku-
vopnum? Augljóst er, að þau
sovésku skrif, sem hér hafa verið
rakin, leggja þá skyldu á herðar
íslensku ríkisstjórninni að fá taf-
arlaust úr þessu skorið. Eða getur
Alþýðubandalagið hindrað það
með neitunarvaldi sínu?
Björn Bjarnason