Morgunblaðið - 30.08.1981, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 30. ÁGÚST 1981
Ég er víst sérkennileg skepna
- segir í þessu viðtali María Rögnvaldsdóttir, sem eignaðist sex sinnum tvíbura, átti 15 börn í 9 sængurlegum
Maria Rögnvaldsdóttir er orðin niræð og varla grátt hár á hennar höfði.
Bágt á ég meö börnin tvö,/ bæöi hátt þau gráta./ Ef þau væru orðin sjö/
eitthvaö mundu þau láta, segir í gamalli vísu. Ekki tekur hún María
Rögnvaldsdóttir í Bolungarvík undir svona kvörtun. Henni varö ekkert „um
og ó“, svo vitnaö sé í aöra kunna vísu, þótt hún eignaöist sex sinnum
tvíbura. Fæddi 15 börn á 16 árum og kom börnunum til manns, aö
viðbættum fóstursyni. Þegar hún var spurö aö því hvort ekki heföi
stundum veriö hávaöi og læti á bænum, þá hló hún og sagöi einfaldlega:
Auövitað var oft gauragangur. En þaö var bara ágætt. Þau væru annars
ekki lifandi og ég vil hafa börn lífleg!
María fyrir utan hús sitt i Bolungarvik.
Svona auðvelt var það nú raun-
ar ekki, lífið hennar Maríu. Það
kemur fram, þegar við sitjum og
förum að spjalla saman í stofunni
hennar vestur í Bolungarvík, þar
sem hún niræð býr í skjóli Hálf-
dáns sonar síns og tengdadóttur-
innar Sigríðar Norkvist, en hitar
sjálf kaffi og býður upp á kökur og
aðalbláber með rjóma. Hún er
ótrúlega ern og létt í spori og tali.
Varla grátt hár á hennar höfði.
Af Mariu og manni hennar,
Hálfdáni Ólafi Hálfdánarsyni er
kominn stór ættbogi. í tiiefni af
níræðisafmæli þeirra beggja á
árinu var í sumar efnt til niðja-
móts inni í Hestfirði, þar sem þau
bjuggu um skeið, á afmælisdegi
Ólafs. En hann dó fyrir 8 árum. Af
þessu tilefni komu saman yfir 140
afkomendur þeirra, börnin 13 sem
á lífi eru, tengdabörn, flest barna-
börnin og mikið af barnabarna-
börnum, að því er María sagði.
Sjálf svaf hún í húsvagni og allur
hópurinn tjaldaði í kring eða hjá í
hjóihýsum sínum. Um leið var
tekið saman og gefið út niðjatal
þeirra Maríu og Ölafs. Niðjamótið
stóð í 3 daga með gleðskap og
söng. Þarna gat María litið yfir
farið lífshlaup, afrakstur erfiðis
síns og séð að það var harla gott.
Það segir hún þó ekki með þessum
orðum. Hún hvorki hælist um né
kvartar, segir bara frá í léttum
tóni.
Ekki sundurorða
í 57 ár
María Rögnvaldsdóttir sá dags-
ins ljós fyrir 90 árum vestur í
Súðavíkurhreppi, fædd á Svarfhóli
13. janúar, en fluttist með foreldr-
um sinum að Uppsölum í Seyðis-
firði í sama hreppi og ólst þar upp
þar til hún gifti sig 24ra ára
gömul. Hún er því upprunnin við
Djúpið og hefur aldrei farið iangt
þaðan. Hún kveðst þó aldrei hafa
fundið til innri einangrunar. Hún
var af stórri söngvinni ætt og alin
upp í glaðværum hópi. Bræður
hennar fimm áttu allir harmoniku
og þrír þeirra spiluðu á böllum. —
Það voru böll í sveitinni, fært út úr
stofunni heima, og ég var mesta
dansfífl, segir María. — En eftir
það fór ég aldrei á bali, ekki fyrr
en á gömlu dansana hér í Bolung-
arvík. Maðurinn minn dansaði
aldrei og ég hafði í öðru að snúast.
En dansinn er dásamleg hreyfing!
Áður en María gifti sig hafði
hún farið í kaupavinnu. M.a. verið
3 ár vinnukona í Vigur hjá sr.
Sigurði Stefánssyni og Þórunni, og
lætur vel af. Vigurfólk hefur verið
vinir hennar siðan. Þar var það að
hún kynntist piltinum sínum, sjó-
manninum Hálfdáni Ólafi Hálf-
dánarsyni, gifti sig og þau byrjuðu
búskap í einu herbergi á Hesti í
Súðavíkurhreppi hjá foreldrum
hans. Ekki hafði hún þó ætlað sér
að eigpast iöII þesgi börn. : r 11
— Það fer margt öðru vísi en
ætiað er, segir María. — Þórður á
Sæbóli, seinna blómasali í Kópa-
vogi, var mér samtíða í Vigur.
Þegar ég hitti hann löngu seinna,
varð honum að orði: „Aumingja
þú, sem aldrei ætlaðir að eignast
barn!“ Og ég veit að þetta er satt
hjá honum, bætir hún við og hlær.
Einar Guðfinnsson, útgerðar-
maður í Bolungarvík, segir í ævi-
sögu sinni svo frá örlagaríkum
kynnum þeirra Ólafs og Maríu í
Vigur: „Ólafur Hálfdánarson,
frændi minn og vinur, var 7 árum
eldri, en ég hafði verið háseti hjá
honum að minnsta kosti tvær vor-
og sumarvertíðir á skektu. Það var
annað þeirra vora,,sem þau giftust
María Rögnvaldsdóttir og Ölafur
og var með þeim jafnræði, öndveg-
ismanneskjur þæðí tvö, enda varð
hjónaband þeirra farsælt. Við
rerum úr Vigur um vorið og María
var fangagæzla hjá okkur. Við
sváfum saman við Ólafur og
fanggæzlan sér, eins og hæfði
skikkanlegu fólki ógiftu, en eftir
giftinguna var ekki nema eðlilegt
að hjónin óskuðu breytingar á
þessari skipan. Ég var svo mikið
bam, að mér hugkvæmdist ekki að
bjóðast til að skipta svefnplássi
við nýgiftu frúna og Ólafur hefur
sennilega ekki kunnað við að biðja
mig um það. En konan fann ráð til
að leysa málið, þannig að ég gæti
vel við unað. Hún bauðst til að
hjálpa mér við að beita, ef ég
skipti við hana á rúmplássi: Ég‘
féllst náttúrulega strax á þetta og
undum við síðan bæði vel við
málalokin."
Þarna breytti lífshlaup Maríu
aldeilis um kúrs. Sá hún eftir því,
eftir að basiið byrjaði? Og var
hjónabandið jafn farsælt og Einar
fullyrðir? — Þetta var dásamlega
gott hjónaband, svarar María um
hæl. — Okkur varð aldrei sundur-
orða í 57 ár. Nei, nei, rifumst
aldrei. Eiginlega hefi ég aldrei
rifist við neinn, og ég hugsa að
hann hafi ekki gert það heldur.
Þetta gekk allt ágætlega. Ólafur
var mikill dugnaðarmaður. Hann
var formaður á árabát og stundaði
sjóinn allt þar til við komum
hingað til Bolungarvíkur og þá oft
langtímum saman að heiman.
Meðan við vorum á Hesti eign-
uðumst við fjögur börn, elstu
dótturina 1916, aðra 1917 og svo
fyrstu tvíburana 1919, en telpan
dó sama ár. Það var eina barnið
sem við misstum. Þá fluttum við
inn í Skötufjörð, keyptum hálfa
jörðina á Kleifum. Þar gátum við
haft svolítinn búskap, kú og
nokkrar kindur. Á Kleifum vorum
við í 5 ár og þar bættust við
tvennir tvíburar. Þá urðum við að
flytja aftur að Hesti og vorum á
Tjaldtanga í Hestfirði, þar sem
var útræði, í eitt ár, þar fæddust
enn tvíburar. En einn drengur
kom þarna á milli. Og svo fórum
við út í Fótinn, það er að Folafæti
í Seyðisfirði, á jörð sem Vigur-
menn áttu. Þar fæddust enti tví-
burar 1928, en síðustu tvíburarnir
1932, eftir að við komum hingað til
Bolungarvíkur.
Aldrei læknir
Út úr frásögn Maríu má lesa, að
hún hefur langtímum saman verið
með tvö börn á brjósti, og gengið
með önnur tvö, eiginmaðurinn
löngum að heiman að draga björg
í bú og þau þurftu að flytja með
allan hópinn milli staða á fárra
ára fresti. Tvisvar sinnum var á
þriðja ár á milli barnanna, en
oftast ekki nema hálft annað ár.
Börnin voru stór og myndarleg og
ekkert smáræði að bera, eins og
hún orðar það. Fyrstu tvíburarnir
voru 16 og 10 merkur, þeir næstu
16 og 12 merkur, þá tvær þrettán
marka stelpur og seinustu þrennir
tvíburarnir 15 og 16 merkur hvert
barn. Þótt tvíburar væru, þá voru
börnin ekkert lík, enda engir
tvíburarnir eineggja. Alltaf tvær
fylgjur, að því er María segir mér.
Eftir fyrstu tviburana sagðist hún
alltaf hafa vitað þegar hún gekk
með tvíbura. Ekki er þó mikið um
tvíbura hjá afkomendum hennar.
Aðeins ein dóttir hennar átti
tvíbura, og önnur þribura, sem
dóu allir.
— Það kom aldrei læknir ná-
lægt mér, þegar ég fæddi, segir
María. Þá var enginn sími. Maður
varð að treysta á guð og lukkuna.
Ljósmóðir var sótt, fenginn maður
og hestur á næstu bæjúm tii að