Morgunblaðið - 13.10.1981, Page 15

Morgunblaðið - 13.10.1981, Page 15
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIQJLIDAGUR 13. OKTÓBER 1981 15 ALÞINGI ferðilega bundin af hagsmunum heildarinnar fremur en okkar eig- in, sem kunna að vera tengdir líð- andi degi. Eramtíðin er alltaf á næsta leiti við hvert augnablik sem líður og til hennar verðum við fyrst og síðast að líta með enn gæfuríkara líf fyrir alla lands- menn í huga. Mörg ámælisorð hafa fallið úr dómarasæti undanfarið um for- feður okkar Sturlungana, sem áttu landið fyrir 700 árum, og óeiningu þeirra innbyrðis verið líkt við ósætti okkar íslendinga nútímans. Satt er að margt má læra af sög- unni. En við megum ekki láta það blekkja okkur né gleyma að hver öld býr við sinn sannleika og við söguskoðun verður einatt að taka tillit til þeirra hugmynda um heiminn, sem ríktu hverju sinni. Við vitum nú meir um heiminn allan en þessi þjóð á jaðri heims- menningarinnar hefur nokkru sinni áður vitað. An þess að flíka eigin hagsmunum er það og verður aðalsmerki okkar að vera samein- uð og sjálfstæð í hugsun og gjörð- um, til fyrirmyndar öðrum sem veita þjóð okkar athygli. Engum íslendingi vil ég ætla að kunna ekki fótum sínum forráð, þegar þjóðfrelsi og þjóðarheill er í húfi í heiminum eins og hann er byggð- ur upp á okkar tímum. Engin lif- andi vera á annað betra en líf sitt að leggja til þjóðarbúi. Engin lif- andi vera fær heldur neins notið nema að eiga sér samferðarmenn, — og lánsömust er hún þegar samfylgdin fer fram í einhug, öll- um til farsældar og heilla. Það kýs enginn að vera einn og vinalaus, hvorki í nánasta umhverfi sínu né í víðari veröld. — Hitt er svo ann- að mál að við erum ekki svo deig að við séum einatt sammála um alla hluti, og aldrei fáum við full- þakkað að búa við lýðræði, — að þurfa ekki að lúta skoðanakúgun. Frjáls skoðanaskipti eru lyfti- stöng hugsunar hverju sinni. Affarasælast hlýtur þó að vera að gera samkomulag um ósamkomu- lag og tileinka sér þánnig heim- speki séra Jóns Prímusar. I heiminum ríkir skálmöld, þar sem það er mikill munaður að vera Islendingur, að mega ganga frjáls og óttalaus um landið sitt án þess að vera umkringdur vopnuðum vörðum eða uggandi um að eiga þau örlög fyrir höndum að verða veginn úr launsátri. Við upphaf hundraðasta og fjórða löggjafarþings íslendinga er þess jafnframt minnst að 100 ár eru liðin frá því að virðulegt Al- þingishús okkar var reist. Það var gert af miklum stórhug og með ótrúlegum hraða. Stórhýsið reis af grunni á aðeins 2 árum. Erlenda sérfræðinga og steinsmiði þurfti að sjálfsögðu að kalla til starfa en Islendingar munu hafa átt drjúg- an þátt í að svo einarðlega var unnið. Þeim var í fyrstu greitt lægra kaup en útlendingunum, en fengu síðan að vinna í ákvæðis- vinnu. Þá gengu þeir svo hraust- lega til verks að þeim var goldið rúmlega tvöfalt kaup á við starfs- félaga sína, en leiðst ekki slík ósvinna nema í skamman tíma. Húsið var reist með bjarta framtíðarhugsjón að leiðarljósi — hugsjón, sem engan þó óraði fyrir að næði á einni öld svo háleitu marki sem raun ber vitni. Frá þeim tíma að þeir steinar voru til- höggnir, sem mynda veggi þessa húss, hafa orðið meiri framfarir fyrir orð þeirra manna, sem látið hafa í ljós hugmyndir sínar og hugsjónir innan þessara veggja en dæmi eru til annars staðar. Þegar húsið var reist var hér bændaþjóð- félag, sem aldrei hefði órað fyrir þeirri velmegun sem við nú búum við með sívaxandi lífsgæðum. Við tileinkum okkur aukna þekkingu jafnt og þétt, og á vísinda- og tæknisviði eru Islendingar síst eftirbátar annarra þjóða. Það er mér oft ofarlega í huga, þegar ég er innt eftir hver þessi þjóð er, að hér eru hlutfallslega fleiri skap- andi hugir að verki en aðrar þjóðir hafa af að státa, fleiri sem láta sig mál þjóðarinnar skipta og sigla ekki um lífsins farveg í sinnuleysi með þá skoðun að það sé hvort eð er einhver annar, sem taki að sér að sjá um að gera það sem fram- kvæma þarf hverju sinni. Þar fagna ég eðli og andans gjöfum þjóðar minnar best, því þegar til kastanna kemur bera allir velferð hennar fyrir brjósti. Ég óska þess að Islendingar megi sem lengst fara með friði, glaðsinna og sáttir við sjálfa sig og með vinarþel hins frjálsa þegns lýðræðisins að far- arnesti. Megi frelsishugsjónin ávallt ríkja í þessu húsi og þeir/ sem í því starfa bera gæfu til að taka heillaríkar ákvarðanir um allan aldur. Að svo mæltu bið ég þingheim að minnast fósturjarðarinnar með þvi að rísa úr sætum.“ Forseti íslands, frú Vigdis Finn- bogadóttir, setur 104. löggjafar- þing íslendinga. bæjarstæði fyrsta landnáms- mannsins og þannig tengd saman fortíð og framtíð. Þetta framtak sýnir trú þeirra, sem að því stóðu, á bjartari framtíð þjóðarinnar og þátt Alþingis í að skapa hana. Og vissulega varð þeim að trú sinni, þótt hart blési stundum á móti. í ræðu, sem Hilmar Finsen landshöfðingi flutti við setningu Alþingis 1. júlí 1881, sagði hann m.a.: „Hinn 9. júnímánaðar f.á. var hyrningarsteinninn lagður, og var í hann múrað silfurspjald og á það voru grafin, auk skýrslu um hin helstu sögulegu atriði hússins, þessi orð Drottins vors: „Sannleik- urinn mun gjöra yður frjálsa." Undir umsjón hins ötula og duglega yfirsmiðs, konduktörs Balds, var nú vinnunni haldið áfram allt sumarið, og var þakið lagt á húsið áður en hörkufrostið bannaði alla vinnu utanhúss, en þegar að því kom, var unnið inn- anhúss allan vetrartímann, og jafnvel þótt harðindin hafi tafið mikið fyrir og haft mikla og marga örðugleika í för með sér, er samt sem áður húsið nú fullgjört til hins ákveðna tíma og stendur það nú sem hið skrautlegasta og öruggasta hús, er nokkurn tíma hafi verið reist á Islandi, landi og lýð til sóma og niðjum vorum til minnis um það, að á fyrsta kosn- ingartíma stjórnarfrelsisins hafi Alþingi íslendinga í samverknaði við stjórnina haft vilja og dug til að framkvæma eins fagurt og stórkostlegt verk.“ Sannarlega sýnir bygging Al- þingishússins vilja og dug þeirra, sem að því stóðu, er okkur niðjum þeirra til minnis um það og hefur verið landi og lýð til sóma eins og landfógeti orðaði það. Og þjóðin sýndi í verki vilja sinna og áhuga fyrir byggingunni, m.a. með því að fólk úr Reykjavík og nálægum héruðum fjölmennti til að vera viðstatt, þegar hornsteinn Alþing- ishússins var lagður. Því var ljóst að þar var verið að leggja hyrn- ingarstein að öðru og meira en venjulegu húsi. Eins og fram kemur í þings- ályktuninni frá 1879, var ákveðið að Alþingishúsið yrði einnig fyrir söfn landsins, þ.e. landsbókasafn- ið, sem þá nefndist stiftbókasafn og ætlaður var staður á neðstu hæðinni, og forngripasafnið, sem fékk herbergi í austurenda efstu hæðar, en í vesturenda hennar var herbergi með húsbúnaði Jóns Sig- urðssonar. Þegar söfnin fluttust í burtu, var háskólinn hér til húsa til árs- ins 1940.Auk löggjafarstarfsins, sem hér hefur farið fram og tengst öllum sviðum þjóðlífsins, hefur Alþingishúsið því á þennan hátt orðið til að varðveita menningu fortíðarinnar og byggja upp menntun framtíðarinnar. Ennfremur var hér til húsa frá 1940 skrifstofa ríkisstjóra- og síð- ar forsetaembættisins, en síðan skrifstofa forseta Islands var flutt úr húsinu 1973 hefur Alþingi haft allt húsið til afnota. Þrátt fyrir mikla framsýni við byggingu Alþingishússins er orðið óhjákvæmilegt, að bætt verði við húsnæði Alþingis með nýjum byggingum hér í grenndinni. Vegna þeirra gjörbreytinga, sem orðið hafa á starfsháttum Al- þingis á liðinni öld og á þeirri vinnu, sem af þingmönnum og starfsliði Alþingis er krafist, þá verðum við nú að hafa „vilja og dug“ til framkvæmda á því sviði og með þeirri reisn, sem við teljum við hæfi. En góð aðstaða og glæsileg húsakynni nægja ekki ein til að Iryggja árangursríkt starf. í lok ræðu sinnar við þingsetninguna 1881 segir Hilmar Finsen: „En — háttvirtu alþingismenn! Við vitum það allir, að sérhvert mannaverk er ófullkomið og valt, ef eigi vor himneskur faðir blessar og varðveitir það. Því viljum vér vígja þetta nýja Alþingishús með þeirri innilegri bæn til hins algóða guðs, að hann haldi verndarhendi sinni yfir konungi vorum og ætt- jörðu, yfir þjóð vorri og fulltrúum hennar, að hann blessi og varð- veiti þetta hús, og láti ævinlega sannleikann ríkja í því, svo að fulltrúar þjóðarinnar, þjóðin sjálf og landið verði frjálst í réttum og sönnum skilningi þess orðs, því þá getum vér átt það víst, að fram- förum og hagsæld ættjarðar vorr- ar sé borgið um aldur og ævi.“ A þeim hundrað árum, sem liðin eru síðan þessi orð voru mælt, hef- ur íslenska þjóðin náð þeim markmiðum, sem þá var mest bar- ist fyrir. Þjóðin hefur öðlast sjálfstæði, hungri og kulda úr hí- býlum bægt frá og framfarir að öðru leyti orðið meiri en nokkurn gat þá dreymt um. Þetta hefur unnist með sameiginlegri baráttu Alþingis og þjóðarinnar allrar. Það er grundvallaratriði, að þjóð- in öll standi vörð um Alþingi, þennan hyrningarstein lýðræðis í landinu og sjálfstæðis þjóðarinn- ar. En mest ábyrgð er vitanlega lögð á herðar þeim, sem þjóðin kýs hverju sinni úr sínum hópi til starfa á Alþingi. Að þeir reyni í hverju því máli, sem hér er um fjallað, að finna þá leið, er þjóð- inni megi til ávinnings verða. Og þjóðin finni og treysti því, að þannig sé hér að málum staðið, svo að komið verði í veg fyrir tor- tryggni og misskilning á þeim mikilvægu störfum sem hér eru unnin. Þegar nú er að baki eitt hundrað ára starf í þessu húsi, þá er efst í huga óskin um að störf Alþingis stuðli ætíð sem best að gæfu og gengi þjóðarinnar." VOLVO ÞJÓNU5TA Nú bjóða öll umboðsverkstæði VOLVO umhverfis landið sérstaka VETRARSKOÐUN 1. Vélarþvottur 2. Hreinsun og feiti á geymissambönd 3. Mæling á rafgeymi 4. Mæling á rafhleðslu 5. Hreinsun á blöndung 6. Hreinsun á bensíndælu 7. Skipt um kerti 8. Skipt um platínur 9. Stilling á viftureim 10. Skipt um olíu og olíusíu 11. Mæling á frostlegi 12. Vélastilling 13. Ljósastilling Verð með söluskatti: 4 cyl. Kr. 6 cyl. Kr. 871.05 897.70 Innifalið í verði: Platínur. olíusía, ísvari, kerti, vinna, vélarolía. Fasteign á hjólum Akranes: Bílvangur, Bílaverkstæði Gests Friðjónssonar. Borgarnes: Bifreiða- og trésmiðja Borgarness. Stykkishólmur: Nýja bílaver. Tálknafjörður: Vélsmiðja Tálknafjarðar. ísafjörður: Bifreiðaverkstæði ísafjarðar. Bolungarvík: Vélsmiðja Bolungarvíkur hf. Sauðárkrókur: K.S., Sauðárkróki. Akureyri: Þórshamar hf. Húsavík: Bifreiðaverkstæði Jóns Þorgrímssonar. Þórshöfn: Bifreiðaverkstæði K.L. Egilsstaðir: Fell sf., Hlöðum við Lagarfljótsbrú. Hornafjörður: Vélsmiðja Hornafjarðar, Höfn. Kirkjubæjarklaustur: Bifreiðaverkstæði Gunnars Valdimarssonar. Hvolsvölur: K.R. Hvolsvelli og Rauðalæk. Selfoss: K.Á. Við Austurveg. (VOLVO) mwir9WE%mwr nrTii t1 JtLmJk JHméJ JL JL MMl JCl Jl • Suðurlandsbraut 16 • Simi 35200

x

Morgunblaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.