Morgunblaðið - 16.01.1982, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 16. JANÚAR 1982
15
þeirra. Þegar hlutar þessa sjósetn-
ingarbúnaðar höfðu verið smíðað-
ir, skoðaði Þorvaldur Ólafsson
skipaskoðunarmaður Siglinga-
málastofnunarinnar þennan bún-
að í vélsmiðjunni, áður en hann
var settur saman, og ritaði skýrslu
um þá skoðun. — Þórarinn Sig-
urðsson skipaeftirlitsmaður
Siglingamálastofnunarinnar í
Vestmannaeyjum, hefur fylgst
með þróun þessa sjósetningarbún-
aðar frá upphafi, og hann hefur
gengið frá öllum gúmmíbjörgun-
arbátum, sem settir hafa verið í
sjósetningarbúnaðinn, enda er
hann skoðunarmaður gúmmí-
björgunarbáta í Vestmannaeyjum.
Þá fór Páll Guðmundsson, skip-
stjóri og skipaskoðunarmaður
stofnunarinnar gagngert til Vest-
mannaeyja, til að vera viðstaddur
prófanirnar á búnaðinum eftir
fyrstu uppsetningu hans. — Síðar
fóru þeir Páll Guðmundsson og
Páll Hjartarson skipatæknifræð-
ingur siglingamálastofnunarinnar
gagngert til Vestmannaeyja, til að
fara yfir einstök atriði búnaðarins
vegna birtingar mynda og grein-
argerðar í riti Siglingamálastofn-
unarinnar, Siglingamál, frá júlí
1981. í þessari ferð ræddu þeir
nafnarnir m.a. við Sigmund Jó-
hannsson, Friðrik Ásmundsson
skólastjóra Stýrimannaskólans og
fleiri, en Friðrik hefur unnið mjög
Á þessari myndaopnu í ritinu Siglinga-
mál, nr. 13, júlí 1981, er lýst öllum
meginþáttum í sjósetningarbúnaði Sig-
mund, ásamt björgunarneti Markúsar.
Allar myndirnar tók Sigurgeir Jónas-
son Ijósmyndari Morgunblaðsins í
Vestmannaeyjum.
mikið og gott starf við kynningu
og uppsetningu þessa búnaðar í
Vestmannaeyjum.
í grein sinni heldur Árni því
fram, að Siglingamálastofnunin
hafi þagað um Sigmundsgálgann,
.. þögn þess, sem kann ekki það
mál, sem hann á að túlka ...“ Hér
verður ekki betur séð en að hann
fari vísvitandi með rangt mál, því
að síðar í greininni kemur fram,
að hann hefur séð júlí-heftið af
ritinu og jafnvel blaðað eitthvað í
því. I þessu hefti ritsins er einmitt
gerð ítarleg grein fyrir Sig-
mundsgálganum. Þar er birt
myndaopna með fjölda mynda,
heilsíða á baksíðu ritsins, og fleiri
greinar um þennan búnað. Þar er
fagnað þessu frumkvæði Vest-
mannaeyinga. Árni getur þess
heldur ekki, að í sama riti er stað-
fest, að Siglingamálastofnunin hafi
viðurkennt þennan búnað til notk-
unar í íslenskum skipum, þótt hans
sé ennþá ekki krafist. — Þrátt
fyrir þessa staðreynd, sem hefði
átt að vera Árna ljós ef hann hefði
lesið ritið, segir hann í sinni grein,
að Siglingamálastofnunin hafi
„ekkert samþykkt". „Það eina sem
hún hefur gert er að stöðva ekki
skip, sem þessi búnaður hefur ver-
ið settur í...“!!!
Þá spyr Árni hvers sjómenn
annarra sjávarplássa eigi að
gjalda. Annaðhvort skilur hann
ekki, eða vill ekki skilja, að þegar
Siglingamálastofnun ríkisins hef-
ur viðurkennt og mælt með
ákveðnum búnaði til skipa, þá
gildir sú viðurkenning fyrir bún-
aðinn í öllum íslenzkum skipum,
hvort sem þau eru gerð út frá
Vestmannaeyjum eða öðrum stöð-
um á landinu. Þessvegna er öllum
að sjálfsögðu heimilt að setja slík-
an búnað í sín skip, hvar sem skip-
in eiga heimahöfn.
I ritinu Siglingamál nr. 13, sem
út kom í júlí 1981, og hér hefur
verið vitnað til, segir m.a., að
Vestmannaeyingar ætli að koma
slíkum búnaði í öll fiskiskip fyrir
næstu áramót.
„Að þeirri reynslu fenginni
verður auðveldara að semja reglur
um þessi atriði en nú er. Tilgangur
þessa yfirlits í þessu hefti Sigl-
ingamála, er að gera grein fyrir
málinu, þannig að á þessum
grundvelli mætti leita umsagnar
hagsmunaaðila, þ.e.a.s. samtaka
sjómanna og útgerðarmanna.“
Þetta atriði lagði Siglingamála-
stjóri fyrir ráðherra í bréfi dags.
20. ágúst 1981, til herra
samgönguráðherra Steingríms
Hermannssonar, en því bréfi
fylgdi eintak af Siglingamál, nr.
13, 1981. — í þessu bréfi til ráð-
herra segir m.a.: „Verði slíkrar
umsagnar (þ.e.a.s. umsagnar sam-
taka sjómanna og útgerðar-
manna) leitað áður en búnaðurinn
hefur verið settur í fleiri stærðir
og gerðir fiskiskipa, þá verður
hinsvegar að gera þá kröfu til um-
sagnaraðila, ef þeir telja tímabært
að setja nú þegar kröfur um búnað
í reglur, að þeir geri nákvæma
grein fyrir hvernig sá búnaður
skuli vera.“
Samgönguráðherra mun hins-
vegar að því er ég best veit, ekki
hafa leitað umsagnar hagsmuna-
aðila á þessum grundvelli.
Af framangreindu er væntan-
lega fullljóst, að Siglingamála-
stofnunin hefur frá upphafi fylgst
af áhuga með þróun þessa nýja
sjósetningarbúnaðar, sem Sig-
mund hefur hannað, og jafnljóst
að ranghermt er hjá Árna John-
sen í grein hans að stofnunin hafi
„ekkert samþykkt". Þó er með
grein Árna birt mynd af forsíðu
bæklings, sem út var gefinn í
Vestmannaeyjum um Sigmunds-
gálgann. Á forsíðu þessa bæklings
stendur skýrum stöfum: „Búnaöur
þessi hefur nú þegar verið viður-
kenndur af Siglingamálastofnun
ríkisins." — Þessa er hvergi getið í
grein Árna Johnsen og myndin af
forsíðu bæklingsins er það lítil í
greininni, að ekki er hægt að lesa
þennan texta. Hér verður því ekki
betur séð, en verið sé með vilja að
fela staðreyndir.
Fundur boðaður í
Vestmannaeyjum um
öryggismál sjómanna
I lok síðasta árs hafði siglinga-
málastjóri símasamband við Frið-
rik Ásmundsson skólastjóra Stýri-
mannaskólans í Vestmannaeyjum
og við Jón I. Sigurðsson hafnsögu-
mann og formann Björgunarfé-
lags Vestmannaeyja. Varð að
samkomulagi að þessir aðilar
ásamt Siglingamálastofnun ríkis-
ins boðuðu til fundar í Vest-
mannaeyjum 8. janúar 1982 um
öryggismál sjómanna. Siglinga-
málastjóri fór því til Vestmanna-
eyja 7. janúar 1982 ásamt Páli
Guðmundssyni skipaskoðunar-
manni. Var þann dag farið í ýmis
skip í Vestmannaeyjahöfn til að
fara yfir einstök atriði í þróun los-
unar og sjósetningarbúnaðarins
við mismunandi aðstæður. Var
Sigmund Jóhannsson þar að sjálf-
sögðu með okkur, og á umræðu-
fundi um málið á eftir í skólastofu
í Stýrimannaskólanum.
Fundardaginn með sjómönnum,
þann 8. janúar um hádegið kom
Morgunblaðið til Vestmannaeyja,
með grein Árna Johnsen.
Tímasetning á birtingu þessarar
níðgreinar var hnitmiðuð. Að hún
kæmi út sama daginn og Siglinga-
málastofnunin hafði ásamt
heimamönnum boðað til umræðu-
fundar um öryggismál á sjó í
Vestmannaeyjum. Þar naut Árni
þess að sjálfsögðu að sem blaða-
maður hjá Morgunblaðinu hafði
hann betri möguleika en aðrir til
að koma skoðunum sínum á fram-
færi á réttum tíma í blaðinu. —
Hitt er svo annað mál, að tilgang-
ur þessarar greinar var mönnum
almennt hulin ráðgáta. Alla vega
verður ekki séð að greinin á neinn
. hátt geti stuðlað að öryggi á sjó,
og reyndar vandséð, að það geti
hafa verið tilgangurinn.
Þegar ég frétti að Árni Johnsen
væri staddur í Vestmannaeyjum,
fór ég ásamt þeim Friðrik Ás-
mundssyni skólastjóra og Jóni I.
Sigurðssyni hafnsögumanni á
hans fund, og bauð honum að
mæta á fundinum kl. 5 e.h. þann
dag, og þáði Árni boðið. Fundur-
inn var mjög fjölsóttur af sjó-
mönnum. Þar var sýnd ný kvik-
mynd Siglingamálastofnunar
ríkisins um notkun gúmmíbjörg-
unarbáta. Sýndur var gúmmí-
björgunarbátur með þeim bre.vt-
ingum sem tilraunir Siglinga-
málastofnunar ríkisins sl. tvo vet-
ur hafa sýnt að eru til bóta. Þá var
sýnd líka ný gerð rekakkera, sem
Siglingamálastofnunin hefur
hannaö, og eykur mjög stöðug-
leika gúmmíbjörgunarbáta í sjó.
Fyrirspurnir til siglingamála-
stjóra frá fundarmönnum voru
allar efnislegar og umræður allar
mjög gagnlegar. Fundur þessi var
því mjög vel heppnaður, og höfðu
fundarmenn orð á því, að slíka
fundi þyrfti að halda árlega.
Cúmmíbátakvikmynd Sigl-
ingamálastofnunar ríkisins
í grein sinni talar Árni Johnsen
um nýja kennslukvikmynd Sigl-
ingamálastofnunar ríkisins um
notkun gúmmíbjörgunarbáta í
greinilegum hæðnistón, sem: „Síð-
asta afrek siglingamálastjórn-
ar ...“ Flest virðist þar vera lítt
að skapi Árna, en einkanlega telur
hann, að ekki hefði átt að sýna þar
gúmmíbjörgunarbáta í striga-
tösku í trékassa. — Sannleikurinn
er sá, að þótt trékassarnir um
gúmmíbátana séu óðum að hverfa,
þá eru þeir ennþá í allmörgum
eldri skipum okkar. Á meðan svo
er, þá verður að telja það ábyrgð-
arleysi að fella niður að sýna
handtökin við að sjósetja þessa
gerð gúmmíbáta. Þetta atriði er
hinsvegar ætlunin að fella niður
úr myndinni, þegar engir slíkir
bátar eru lengur í notkun.
Þá ávítar Árni Siglingamála-
stofnunina fyrir að sýna ekki
notkun Sigmunds-gálgans í
kvikmyndinni. Þar er ástæðan sú,
að kvikmyndatökunni lauk áður
en Sigmundsgálginn var reyndur
25. mars 1981. Síðan hefur þessi
búnaður þróast verulega á ýmsan
hátt, og fyrst eftir þennan vetur
má gera ráð fyrir að búnaðurinn
hafi náð nokkurnveginn endan-
legri gerð. Það hefur alltaf verið
hugmynd Siglingamálastofnunar
ríkisins, að þessi kennslukvik-
mvnd yrði endurhætt síðar, eftir
því senl þróun gefur tilefni til, að
því tilskildu að fjármagn fáist til
þess. Þannig hefur verið gert ráð
fyrir að bæta við kvikmyndina síð-
ar losunar- og sjósetningarbúnaði
á ýmsum stærðum og gerðum
skipa. Hafa ber í huga, að eldri
kvikmynd Siglingamálastofnunar
rikisins um notkun gúmmíbjörg-
unarbáta var á ýmsaji hátt orðin
úrelt, og því þótti ekki fært að
fresta lengur að gera nýja kvik-
mynd og koma henni í notkun hið
allra bráðasta.
Hefði ekki Árna Johnsen þótt
það vera Þvrnirósarsvefn líka, ef
engin ný kvikmynd hefði verið
gerð?
I grein sinni telur Árni Johnsen,
að siglingamálastjóri hefði átt að
ræöa um sjósetningarbúnað Sig-
munds, þegar hann kom fram í
sjónvarpsviðtali eftir Tungufoss-
slysið, þegar Tungufoss sökk í
Krmasundi með kornfarm. í því
viðtali var hinsvegar fvrst og
fremst rætt um fasta björgunar-
báta fyrir flutningaskip og þróun
þeirra, t.d. yfirbvggðu björgun-
arbátana. Það er rétt, að vel hefði
mátt ræða um björgunarbúnað
skipa miklu lengri tíma, en þarna
var til umráða, en viðtalið eins og
það varð fór langt fram úr þeim
tíma, sem skammtaður hafði verið
í fréttatíma sjónvarpsins. Það er
því langsótt sú ásökun á siglinga-
málastjóra, að þar eð hann ekki
kom að umræðum um Sigmunds-
gálgann í þessu stutta fréttavið-
tali, þá sýni það áhugaleysi. Slík
ályktun er fjarri allri sanngirni,
og ætti það sem að framan er rak-
ið að afsanna áhugaleysi.
Ekki verður hér fleiri atriða
getið úr þessari ádeiluritsmíð
Árna Johnsen, og er þó enn af
nógu að taka. Árna virðist vera
það kappsmál að sannfæra lesend-
ur sína um það, að siglingamála-
stjóri sé og hafi ávallt verið ónytj-
ungur í starfi sínu þau nær 28 ár,
sem hann hefur gegnt embætti.
Hann ætti ekki að vera að dunda
við alþjóðasamstarf um stöðug-
leika fiskiskipa hjá Alþjóða sigl-
ingamálastofnuninni, þar sem
hann hafi duddað við í 22 ár. —
Ekki virðist Árni Johnsen kunna
að meta alþjóðasamstarf, telur að
þar sé verið að fiska upp nýjungar
í heiðatjörnum skrifstofufræð-
inga. — Furðulegar eru þessar
hugmyndir annars. — Hér virðist
Árna gleymast að stöðugleiki
fiskiskipa er líka öryggismál ís-
lenzkra sjómanna. Það er sjálf-
sagt að búa íslenzk skip eins full-
komnum björgunarbúnaði og
hægt er, en traust og öruggt skip
er og verður alltaf besta björgun-
artækið. — En alþjóðasamstarf er
okkur nauðsyn, ef við ætlum
okkur að eiga samskipti við aðrar
þjóðir. Það færi lítið fyrir sigling-
um íslenzkra skipa til erlendra
hafna, ef við ekki værum aðilar að
alþjóðasamþykktum, sem varða
siglingar og öryggismal.
Fmbættisafglöp tveggja
forseta og orðunefndar
Lokaniðurstaða greinar Árna
Johnsen um Þyrnírósarsvefn sigl-
ingamálastjóra er sú, að það sé
óhugsandi að siglingamálastjóri
hafi getað fengið fálkaorðu fyrir
störf að siglingamálum og þá sér-
staklega öryggismálum sjómanna.
Nú kveðst Árni vita betur. Þessi
viðurkenning hafi sjálfsagt verið
veitt fyrir góðar ljósmyndir af
náttúru íslands.
Eftir því sem mér var tjáð, þá er
staðreyndin hinsvegar sú, að bæði
riddarakross og stórriddarakross
Fálkaorðunnar voru veittir fyrir
embættisstörf, en ekki fyrir
Ijósm.vndun. Ekki mun sú skoðun
fvrr hafa komið fram en nú hjá
Árna Johnsen, að hér sé um að
ræða embættisafglöp tveggja
virtra og vinsælla forseta íslands,
hjá dr. Kristjáni Eldjárn og Vig-
dísi F'innbogadóttur, auk orðu-
nefndar. I þessu máli virðist Árni
Johnsen hinsvegar telja sig dóm-
bærari.
13. janúar 1982,
Hjálmar R. Bárðarson.
FRÁ TILRAUNUM MEÐ LOSUNARBÚNAO
í VESTMANNAEYJUM SÍOLA VETRAR 1981
BjA»«rlii(ng»rboo«A(ir gúmfTnbjðry-
jnarbála
Laonching »f>n lo> inílatbable l«f«-
a:
Geym*luhyíki gofnmíbjötgofiar
bát*>ns fellti> i *jö
Th« liferaft cont»in«f> piunge* into
the water.
Gummibi5r$unarbáturinn blae* sig
ut. Stosnfc »«* borfti
The llfftfatt intiates. Jumping over-
board
Séft inn i st}ftrnk**s*ftn en i hann
teng>*st fti! !os>«n»>handfftngin og
rakastyrftl iosunarbCmafturinn
View in»o the coupling bo*. wherc- a>t
release handtes *ru» the moisture
activateo reiesse connects.
Hekestýrfc-.if tos»fu«rbúnaftu>.
The moisture activated rotoaso
device.
Losonarbúnafcu) fyr-r minni'bál*. þ«
sem ekki e> notaftu> sjnsettn(nga>
armur.
Lsunching stand destgned íyr s:nai
vessels, where a tauncning am> cnt
nol be titted.
Vlsnni hjátpeft upo > gummibjftrgunarbatinn
^erson being rescued on hoard the intlatabie ttleraft
Komntr upp > báunn. Á þessari rnynd sést siósetningar
armtifinn utsieginn og belgurinn. som htasinn er uppog
þvtngar arminn fratn
All on board This picture shows the iaunrhing «rn> m
outreach posihon and the bailon. whtr.h inhates and
moves the launching arm outwards.
Bjftrgur>arg*tu> : iósunarbunafti. sem setiaöur or vift
skutrennur a togurum.
A ftteraft and <> launchíng cevice mtendcd «or tnstail-
atlon above fhe trawl >.>mp ot a stern trawle>
Ænm 'm I
E2L -a
E>nar Ólatsson. smpstjori á M-S KAPfl, sýnir istyrishúsi
handfangift. sem fjarstýiir tosunarbunafttnum
Einar ólafsson, capfain o» the fishfng vassai KAP li,
shcws in fhe whee! housn tho handio. which activates
the i«leas« device
Ttlraunfr voru einnig gerftar meft
bjftrgunarnetift ..Matkus' Hftnnuftut
bess. Markus B Þorgeirsson. skip
stjóri stjornar aftgerftum »>á dekki
Trials werc- also carrted out with a
..rascue nef' catled 'MARKUS". It*
designer. Markus B. Thotgeirsson.
captain. conducts the triafs.
Bjftrgunafbátur i losunarbúnaöi ofan
v«ft skubennu
A iiforaff in a taunching device m •
staiied above the trawt ramp.
Sigmund Jfthannsson. Vestmnnna-
eyjtim hftnnuftu: þessa iosunar-
búnaftxftr gumfnthjftf gunvbaia
Mr Sigmund JOhannsson, Vestman
Islands. the designer o» these launch-
íng devlces íor inftalabie l-ferafts.