Morgunblaðið - 16.01.1982, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 16. JANÚAR 1982
17
hlutur hljómsveitarinnar var
með ágætum undir öryggri
stjórn Levines. Það var
norska söngkonan Edith Tal-
laug sem söng ljóðin og gerði
hlutverki sínu góð skil. Rödd
hennar býr yfir hlýju og feg-
urð og henni tókst vel að
halda uppi löngum alvöru-
þrungnum laglínum Mahlers.
(Þetta með lengdina minnir á,
að samkvæmt þeirri gagn-
merku heimild, Heimsmeta-
bók Guinness, er þriðja sin-
fónía Mahlers sú lengsta sem
nokkur maður hefur nokkurn
tíma samið. Og hafa þó ýmsir
verið býsna drjúgir við að
teygja lopann.) Eitt atriði
finnst mér aðfinnsluvert. Lýs-
ingin á söngkonunni var alveg
ómöguleg. Þetta skiptir e.t.v.
ekki miklu, en þegar það
endurtekur sig aftur og aftur
er full ástæða til að impra á
því. Þeir, sem halda vilja vel-
heppnaða tónleika, þurfa að
gaumgæfa öll smáatriði —
einnig þetta. I síðustu viku
var það t.d. Sigrid Martikke,
sem var skuggadís kvöldsins.
Tónleikunum lauk svo með
stóru sinfóníunni í C-dúr nr. 9
eftir Schubert. Sennilega er
þetta rismesta hljómsveitar-
verk þessa ljúflings. Flestir
viðstaddir voru víst sammála
um að flutningur hafi vel tek-
ist undir röggsamri hand-
leiðslu Levines. Hljómsveitin
lék ágætlega og átti góða
spretti. Einkum var lokaþátt-
urinn spilaður af miklum
þrótti. Fyrir minn smekk var
þó undurfagur annar þáttur-
inn of hratt keyrður, þannig
að viðkvæmar línur fengu
tæpast notið sín sem skyldi.
Gilbert Levine er vissulega
frískur stjórnandi — stundum
of frískur.
Afmælissýning
Inga Hrafns
Myndlist
Bragi Ásgeirsson
Það mun mörgum kunnugt um
það, að Ingi Hrafn Hauksson,
myndlistarmaður með meiru, býr
og hefur vinnu- og sýningarað-
stöðu, að Skólastræti 5. Staðinn
nefnir hann einfaldlega Stúdíó 5,
og sýnir þar reglulega myndverk
O’pnun
/Ó. des. - 10. jan.
Opið/rd
kl. 10 — 22
0
s
\
htgi Hrafn lieklur
sýrtingu að Studio
5 Skólastrœti ofan
Bernhöftstorfu
þau er hann vinnur að hverju
sinni. Síðast sýndi hann þar á um-
liðnu sumri og bar þá mest á hin-
um sérstæðu lágmyndum hans, en
einnig voru á þeirri sýningu
nokkrar vatnslitamyndir.
I tilefni af fertugsafmæli sínu
30. des. sl. er hann enn á ferð með
sýningu á þessum stað og nú eru
það vatnslitamyndirnar, sem eru í
miklum meirihluta sýningargrip-
anna. Undirritaður fjallaði um
sýningu Inga Hrafns á sl. sumri og
þar sem ég verð ekki var umtals-
verðra breytinga á myndsköpun
listamannsins er sá listdómur enn
í fullu gildi og litlu við að bæta.
Ingi Hrafn heldur sínu striki hvað
sem hver segir og þó er það mitt
álit að hér sé umbrota þörf og að
listamaðurinn þurfi að stokka upp
spilin því að annars bjóði hann
stöðnuninni heim. — Það ber þó
að athuga hér, að um afmælissýn-
ingu er að ræða og að baki slíkra
sýninga er ósjaldan annað viðhorf
en t.d. í sambandi við sýningar
þrotlausrar baráttu til nýsköpun-
ar og endurnýjunar.
Ingi Hrafn er hæfileikamður til
margra átta og t.d. var hann um
tíma staðráðinn að leggja fyrir sig
kvikmyndalist, leikstjórn m.m.
Ahugi hans á þeirri listgrein var
svo mikill að hann tók sér m.a.
fyrir hendur að kvikmynda dag-
legt líf innan veggja Myndlista- og
handíðaskóla Islands þá er hann
var þar námsmaður fyrir 16—17
árum. Þetta er merkileg heimild
um starfsemi skólans og þar kem-
ur m.a. fram, að ýmsir nemendur,
er þar koma við sögu, eru nú þjóð-
þekktir list- og listiðnaðarmenn.
Inga Hrafn hefur lengi dreymt að
fullgera þessa kvikmynd og tengja
hana nútímanum og staðfesta þar
m.a. þýðingu þessarar skóiastofn-
unar fyrir þjóðfélagið. Það er
furðuleg staðreynd, að öllum
beiðnum hans um styrk til að full-
gera þessa virðingarverðu fram-
kvæmd hefur verið hafnað og nú
liggur það fyrir gömlu filmunni að
eyðileggjast verði hún ekki yfir-
farin og endurnýjuð. Mun þá með
öllu glatast merkileg heimild úr
skólasögu okkar.
Vonandi kemur ekki til þess því
að hér liggja fyrir staðreyndir um
starfsemi umdeildrar stofnunar,
sem þó hefur miklu þjóðhagslegu
hlutverki að gegna líkt og svipað-
ar stofnanir um allan heim.
nægilega vernd til að hann geti
náð á sitt vald hafinu allt að
GIUK-hliðinu. Með hliðsjón af
þörfinni fyrir flugvelli sem næst
hliðinu munu Sovétmenn strax á
fyrstu stigum reyna að ná Noregi
undir sig og síðan sækja suður á
bóginn bæði til að ráðast á flug-
vélar Vesturlanda og bækistöðvar
þeirra. Gætu sovéskar herflugvél-
ar athafnað sig á Islandi, væri
GIUK-hliðið jafnframt á þeirra
valdi og siglingaleiðirnar yfir Atl-
antshaf. Vesturveldin vilja halda
sovéska flotanum sem nyrst og
hafa uppi áform um að senda
sóknarflota inn á Noregshaf í því
skyni að ógna víghreiðrinu á Kola-
skaga.
Sóknaraðgerðir Vesturlanda á
Noregshafi miða einnig að því að
koma í veg fyrir, að Sovétmenn
geti herjað á siglingaleiðunum yf-
ir Atlantshaf, þeir verði að ein-
beita sér að vörnum eigin flota og
bækistöðva. Með slikum sóknarað-
gerðum ætla Vesturlönd að aftra
því eins lengi og kostur er, að Sov-
étmönnum takist að sækja suður
um GIUK-hliðið og ógna sigling-
um skipa á milli Norður-Ameríku
og Vestur-Evrópu.
Á undanförnum árum hefur at-
hygli manna einkum beinst að
GIUK-hliðinu vegna gagnkafbáta-
hernaðar. Á næstu árum mun at-
hyglin beinast að því vegna reip-
togsins um yfirráð yfir Noregs-
hafi, þar sem annar aðilinn, Sov-
étríkin, reyr.ir að gera hafið að
hliðinu að Mare Sovieticum en
Vesturlönd leggja áherslu á hið
gagnstæða. I báðum tilvikum
munu hin landfræðilegu þrengsli
vera óhjákvæmilegur hluti af
heildarmyndinni.
Af þessum sökum snerta
ákvarðanir íslendinga um varnir
sínar bæði „miðkerfið" svonefnda
milli Bandaríkjanna og Sovétríkj-
anna, þar sem ógnarjafnvægi ríkir
með vísan til kjarnorkuheraflans,
ekki síst eldflaugakafbátanna, og
hugmyndir manna um varnir
Vestur-Evrópir með venjuiegum
vopnum, sem byggjast á því, að
unnt sé að flytja menn, vopn og
vistir frá Norður-Ameríku til Evr-
ópu með skipum.
Við, sem skrifum um þessi mál í
blöð, vitum, hve oft er erfitt að
islenska bæði orð og hugmyndir
um þessi mál. I riti sínu birtir
Gunnar Gunnarsson orðaskrá,
sem er vísir að orðasafni um
nútímaherfræði á íslensku, von-
andi nota blaðamenn og aðrir
þessa skrá, svo að samræmi ríki
og síður komi til misskilnings.
Meginmálinu fylgir ýtarleg heim-
ildaskrá. I ritinu eru birt kort les-
endum til glöggvunar og ljós-
myndir af ýmsum vígdrekum bæði
í lofti og á legi. Stuttur útdráttur
er á ensku.
Fróðlegt verður að fylgjast með
því, hvaða áhrif útgáfa rits af
þessu tagi hefur á umræður um
öryggismál Islands. Höfundi hefur
tekist að setja mál sitt fram með
þeim hætti, að fulltrúar stjórn-
málaflokkanna allra kannast við
aðild sína að útgáfunni, þótt þeir
firri sig ábyrgð á skoðunum í rit-
inu, því að þær eru höfundarins og
á ekki að túlka sem afstöðu Ör-
yggismálanefndar.
Höfundur hefur með ýmsu móti
brotið nýtt land með riti sínu. Er
líklegt, að hvergi liggi á einum
stað jafn aðgengilegur fróðleikur
um hernaðarlegt gildi hafsvæð-
anna umhverfis ísland og í þessu
riti. Vilji menn öðlast skilning á
hinni viðkvæmu stöðu íslands,
þegar rætt er um stríð og frið á
alþjóðavettvangi, verða þeir að
kynna sér þær staðreyndir, sem
fjallað er um í ritinu GIUK-hliðið.
Björn Bjarnason
— En svo við snúum okkur aftur
að sýningu Inga Hrafns, að Skóla-
stræti 5, þá er hún vel þess virði
að vera skoðuð. Sýningunni átti að
ljúka 10 þ.m. en vegna velgengis
hefur henni verið framlengt til
næstkomandi sunnudags.
Inga Hrafni óska ég velfarnaðar
á þessum tímamótum og mikilla
átaka á myndlistarvettvangi í
framtíðinni.
Hraðskákmót
á Stokkseyri
TAFLFÉLAG Stokkseyrar
efnir til hraðskákmóts
sunnudaginn 17. janúar og
hefst mótið klukkan 14 í
samkomuhúsinu Gimli. Þetta
er minningarmót um einn
vinsælasta skákmann Suður
lands á sínurn tíma, Tómas
Böðvarsson. Teflt verður um
fagran bikar, sem Tómas gaf
rétt áður en hann lézt, 26.
desember 1965.
Taflfélag Stokkseyrar
var um árabil eitt af öflug-
ustu taflfélögum á landinu,
en nú um sinn hefur starfið
legið niðri. Verið er að
endurvekja starfsemina og
er þetta hraðskákmót einn
liður í þeirri viðleitni. Öll-
um Arnesingum er heimil
þátttaka. Formaður félags-
ins er Eyjólfur Óskar Eyj-
ólfsson.
Víða eru handmenntagreinar settar hjá hvað húsnæði snertir.
Kynningar-
starf Kennara-
sambandsins
eftir Kára
Arnórsson
lokað
er að sinna hverjum og
einum sem skyldi þegar svo
margir eru í hverjum bekk. Víða
eru tveir eða jafnvel þrír bekkir
um sömu skólastofu. Það verður
til þess að vinnudagur barnanna
verður sundurslitinn og sam-
felldur skóladagur fjarlægur
draumur. Þá er einnig undir
hælinn lagt hvort húsgögn í
skólastofunni hæfa misjöfnum
aldri nemenda, hvort pláss er
fyrir þau gögn sem þeir þurfa á
að halda o.s.frv.
Það er augljóst að fullorðið
fólk myndi ekki sætta sig við
þann aðbúnað á sínum vinnustað
sem fjölmargir nemendur þurfa
að láta sér lynda.
Það er því ekki að ástæðulausu
sem kennarasambandið ræðst í
það kynningarstarf sem áður er
getið og hefur valið því kjörorð-
ið: Betri skóli. Nemendur á ís-
landi hafa styttri kennslutíma
en jafnaldrar þeirra erlendis en
starfsskilyrði þeirra eru mun
verri en þar gerist. Skólamál eru
ekki einkamál kennara, þau
snerta hvert heimili og alla for-
eldra. Það er mikilvægt að for-
eldrar kynni sér aðstöðu barna
sinna i skólanum og komi til liðs
við kennara í að bæta hana eins
og unnt er.
Einn liðurinn í kynningar
starfi þessu var lítill bæklingur
sem sendur var heim með skóla-
börnum. I bæklingi þessum er
drepið á mörg umhugsunarefni
fyrir þá sem eiga börn á skóla-
aldri og láta sig varða nám
þeirra og þroska. Það er ástæða
til að benda foreldrum og kenn-
urum á að íhuga þær spurningar
vel sem þar eru fram settar. Þá
var einnig dreift veggspjaldi sem
minnir á þau þrengsli sem marg
ir skólar búa við og mikinn
fjölda nemenda í bekkjum.
framhaldi af þessu verður dreift
límmiðum sem börn og ungl-
ingar hafa væntanlega gaman af
að eiga.
Undanfarið hefur orðið nokk-
ur umræða um það hvírnig búið
er að þeim sem í skólum starfa
og er þá átt við bæði nemendur
og kennara. Kveikjan að þessari
umræðu er kynningarstarf það
sem Kennarasamband Islands
hefur haft með höndum undan-
farna mánuði.
Á stofnfundi kennarasam-
bandsins í júní 1980 var kjörið
skólamálaráð. Það skyldi m.a.
vinna að því að kynna almenn-
ingi það starf sem unnið er í
skólum landsins og hvernig
vinnustaður skólinn er.
Kennurum hefur lengi verið
Ijóst að í skólastarfinu er víða
pottur brotinn og því fer víðs-
fjarri að það starf sem þar er
unnið sé metið sem skyldi. Mikil
og róttæk breyting hefur orðið á
því samfélagi sem við lifum í og
í kjölfar þeirra breytinga eru
vaxandi kröfur gerðar til skóla
og skólamanna. Alltof lítið hefur
verið gert til að styðja það starf
sem unnið er í skólunum og
hjálpa kennurum til að koma til
móts við þessar auknu kröfur.
Lítum t.d. á húsnæði skólanna.
Kennsla fer víða fram í húsnæði
sem aldrei var til þess ætlað og
átti jafnvel aldrei að vera til.
Það er mjög algengt að byggja
skóla í áföngum sem leiðir til
þess að kennsla er hafin í afar
ófullkomnu húsnæði. Á þessu
húsnæði þarf síðan oft að gera
miklar breytingar sem auka
kostnað við heildarbygginguna.
Sjaldnast eru kennarar hafðir
með í ráðum þegar skólahúsnæði
er hannað. Iðulega dregst það
von út viti að koma upp aðstöðu
fyrir list- og handmenntagreinar
og stundum kveður svo rammt
að þessu að kennsla í lögboðnum
námsgreinum er látin falla niður
því húsnæði er ekki fyrir hendi.
í könnun sem Félag skóla-
stjóra og yfirkennara gekkst
fyrir á síðastliðnu ári kom m.a. í
ljós að íþróttahús vantar við
30% skóla í Reykjavík og 70%
skóla á Austurlandi. í lögum um
grunnskóla er gert ráð fyrir
skólasafni við hvern skóla. I dag
er ástandið þannig í þessum efn-
um að til eru fræðsluhéruð þar
sem aðeins 3% skólanna hafa
söfn.
í mörgum skólum, sérstaklega
í þéttbýli, er í orðsins fyllstu
merkingu þétt setinn bekkur.
Víða eru 25—30 nemendur í bekk
og það gefur augaleið að nær úti-
Á næstunni verða sýndar
auglýsingatíma sjónvarpsins
stuttar kvikmyndir sem sýna
þann aðstöðumun sem nemendur
búa við. Einnig munu birtast
dagblöðum greinar þar sem
rædd verða nánar ýmis þau at
riði sem hér hefur verið drepið á.
Það er von þeirra sem að
kynningarstarfinu hafa unnið að
allt þetta eigi eftir að auka um
ræður um skólamál og áhuga ;
þeim og síðast en ekki síst eigi
það eftir að efla samstarf for
eldra og kennara. Öll viljum við
hag barna okkar sem bestan
Búum þcim betri skóla.
F.h. kynningarnefndar,
Kári Arnórsson