Morgunblaðið - 16.01.1982, Blaðsíða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 16. JANÚAR 1982
Fiskveiðimál —
sfðari hluti:
Hvaða úrlausnir
koma til greina?
eftir Helga Kristjáns-
son viðskiptafrœð-
ing og fisktækni
llvaAa leidir eru færar og
hvert ber að stefna?
Bent hefur verið á ýmsar leiðir,
svo sem að losa okkur hreinletía
við eitthvað af veiðiflotanum, láta
kreppa að atvinnuftreininni með
pent;isstýrinpu svo þeir sem
fiskistofnanna. Einnif? styður
banndafíafjöldi á togaraflotann
ásamt öðrum takmörkunum undir
að svo sé.
Svarið við þessari spurnintíu
hlýtur að vera talsvert háð því
hvernifí við ætlum að nýta aflann.
Ef við höfum að markmiði að
halda uppi jafnri og stöðugri at-
vinnu í fiskverkun og framleiða
tíæðavöru, þurfum við flota sem er
stærri en sá floti sem þarf til að
fullnýta afrakstursfíetu fiskistofn-
anna. Veiðiflotinn yrði m.ö.o. að
vera það öfluftur að fjeta haldið
uppi einhverri vinnslu í landi á
„I»á kemur að þeirri
spurningu sem brennur á
vörum marjjra, hve stór þarf
veiðiflotinn að vera? Við
þessu er raunverulega ekk-
ert einhlítt svar til. l»ó eru
flestir sammála um að flot-
inn sé þegar of stór miðað
við afrakstursgetu fiskistofn-
anna. Einnig styður bann-
dagafjöldi á togaraflotann
ásamt öðrum takmörkunum
undir að svo sé.“
óhafíkvæma útfjerð stundi verði
ííjaldþrota of; þannif; mef;i knýja
fram aðlöf;un. Einnif; hefur verið
bent á auðlindaskatt, sem felur í
sér að skattleggja auðlindina, en
það felur einnif; í sér úrfall þeirra
útf;erða sem óhaf;kvæmast eru
reknar, því þær myndu ekki geta
f;reitt skattinn. Þessar aðferðir
eru t;óðra fyalda verðar of; myndu
án vafa leiða til aðlögunar á þann
hátt að floti myndi minnka.
Hætt er þó við að þetta kæmi
misjafnlef;a illa niður á einstöku
by(;f;ðarlöf;um, ot; kæmi til alls
konar f,vriri;reiðslna til byggðar-
laf;a sem verst yrðu úti.
Þá kemur að þeirri spurningu
sem brennur á vörum margra, hve
stór þarf veiðiflotinn að vera? Við
þessu er raunverulef;a ekkert ein-
hlítt svar til. Þó eru flestir sam-
mála um að flotinn sé þegar of
stór miðað við afrakstursgetu
þeim tímum sem verst er að sækja
sjó. Sá floti mætti ekki ofgera
fiskvinnslunni með austri hráefn-
is á land þegar fiskur er í mjög
veiðanlegu ástandi. Hann verður
að skila á land góðum fiski, ref;lu-
lef;a. Samkeppnin í fiskveiðum
eins Of; hún er í dag, veldur mikl-
um sveiflum í hráefnisöfluninni
svo stundum hefur það verið fisk-
verkendum ofviða að vinna úr afl-
anum. Slíkt samræmist ekki því
markmiði að framleiða gæðavöru
úr fiskinum. Fiskurinn er þá betur
Keymdur lifandi í sjónum. Þó
hann sé tapaður skipinu sem átti
kost á að veiða hann er hann ekki
tapaður Islendinf;um. Gæðafram-
leiðsla ok krafan um jafna stöðuga
atvinnu leiðir af sér stærri flota
en þann sem þarf til að fullnýta
afrakstursgetu fiskistofnanna.
Vandamalið er að hafa stjórn á
flotanum svo ekki komi til ofveiði.
Það sem hér verður reifað, er
engin endanlef; né allsherjar lausn
á þessum málum, heldur aðeins
tillaga um leið af götu ófarnaðar
og vonandi leið til betri skipanar
sjávarútvegsmála í framtíðinni.
Þessi tillaga byggist á því að
þeim afla sem ráðlegt þykir að
veiða hverju sinni sé skipt upp
milli togara, báta, landshluta,
byggðasvæða og staða. Sem fyrsta
skref mætti hugsa sér skiptingu
milli togara og báta. Kvóti á tog-
ara yrði síðan reiknaður á hvert
skip líkt og gert er við loðnuflot-
ann. Til að sporna við frekari tog-
arakaupum mætti hafa þá reglu
að kvóti nýs togara yrði tekinn af
öðrum togurum innan landshlut-
ans sem hinn nýi togari kæmi til.
Slíkt myndi án efa leiða til að-
halds í togarakaupum. Leggja má
til grundvallar skiptingu milli tog-
ara og báta, afla síðustu tveggja
ára. Bátaafla má síðan skipta
milli landshluta. Hver landshluti
verður síðan að sjá um skiptingu
bátaaflans milli einstöku byggða-
svæða. Sem dæmi um byggða-
svæði má nefna Eyjafjörð, en út-
vegsmenn á byggðasvæðinu verða
síðan að sjá um skiptingu innan
svæðisins (Eyjafjarðar), milli út-
gerðarstaða sem byggja svæðið.
Hver staður, útgerðarmenn á
hverjum stað eða samtök þeirra,
hafa síðan öll tök á að stunda veið-
ar með þeim hætti sem best þykir
hverju sinni. Þeir yrðu ekki í sam-
keppni við báta í öðrum byggðar-
lögum. Þeir gætu verið í sam-
keppni við aðra báta innan byggð-
arlagsins, ef þeir þá ekki útiloka
hana með sveigjanlegum kvóta á
hvern bát, en það yrði þeirra mál.
Komi nýir bátar í byggðarlag
minnkar afli á hvern bát sem þar
er fyrir. Afli bátar minna en kvót-
inn leyfir, má hugsa sér að staður-
inn geti keypt þann afla af öðrum
skipum af svæðinu eða skipum
innan landshlutans. Þannig væri
tryggt að aflakvótinn færi ekki út
úr landshlutanum fyrr en reynt
hefur á hvort bátar innan lands-
hlutans gætu veitt kvótann.
Þessi grófa lýsing á fyrirkomu-
lagi kvótakerfis kann að þykja
flókin, en það skal haft í huga að
dekkaðir bátar stærri en 12 tonn
eru ekki svo ýkja margir þrátt
fyrir allt. Skýrslugerð um sjávar-
útveg er einnig mjög góð svo gott
er að byggja á henni.
Þetta fyrirkomulag má nota við
hvaða fisktegund sem er, þó þörfin
sé hvað mest að halda þorskveið-
um í skefjum. Hér á eftir er sýnd
gróf mynd af umræddri skiptingu.
Engar tölur eru notaðar í dæminu.
Ákvarðanataka fer fram alveg
niður á neðstu þrep, en sjómenn
og fiskverkendur geta í samráði
tekið ákvarðanir innan þeirra
mai^ca sem kvóti á stað leyfir.
Verði talin þörf á því að skipta
með þessum hætti fleiri en einni
fisktegund, má hugsa sér að þeim
fisktegundum verði steypt saman í
eina heild, og skipta upp í formi
þorskígilda. Þorskígildi yrði
reiknuð stærð og myndi nánast
vera verðhlutföll milli fisktegund-
anna. Þó yrði að vera hægt að
hækka þorskígildi einstakra fisk-
tegunda til að sporna við veiðum á
þeim tegundum sem hættast er við
ofveiði.
Lokaorð
Hér fyrr á árum áttu íslend-
ingar í samkeppni við hver annan
í útflutningi sjávarafurða. Undir-
boð á mörkuðum voru tíð og
skemmdu menn hver fyrir öðrum í
því sambandi. Útflutningsverð
varð því lægra en ella hefði orðið.
Með stofnun sölusamtaka var girt
fyrir þessa samkeppni, og nú sjá
allir að slík ákvörðun var rétt og
leiddi til hagkvæmari viðskipta
með íslenskar sjávarafurðir.
I dag eiga Islendingar í sam-
keppni sem er svipuð eðlis, sam-
keppni um að ná fiskinum upp úr
sjónum. Þessi samkeppni leiðir til
aukins kostnaðar, skapar hættu á
ofveiði og leiðir af sér offjárfest-
ingu í atvinnugreininni. Draga
þarf úr henni eins og gert var fyrr
á árum varðandi útflutning sjáv-
arafurða.
Þá sáu menn þörfina fyrir sam-
keppnisskerðingu. Varðandi veið-
arnar er þörf á samkeppnisskerð-
ingu kannski ekki eins augljós, en
þörfin er fyrir hendi meiri en svo
að hjá verði komist að taka í
taumana.
Allur afli (t.d. þorskur sem ráðlegt þykir að veiða)
Togarar
45% aflans jafnt milli togara
30% aflans eftir virðingarverði
25% aflans eftir fyrri árangri
Bátar
Suðurland
Reykjanes
Vesturland
Vestfirðir ‘
Norðurland vestra
Norðurland eystra'
Austfirðir
Norðurland eystra
Eyjafjörður Húsavík
Melrakkaslétta Grímsey
Óláfsfjörður
Dalvík
Hrísey
Árskógsströnd
Hauganes
Akureyri
Grenivík
Raufarhöfn
Þórshöfn
Kópasker
Þrítugur sovézkur borgari,
ómögulegt er að segja um kyn,
óskar eftir pennavinum hér á
landi:
Vilnis Vilson,
P.O. Box 98,
226002 Riga 2,
l'SSR
Átján ára japönsk stúlka segist
hafa gífurlegan áhuga á íslandi og
vill endilega eignast íslenzka
pennavini. Hefur m.a. áhuga á
tónlist, og íþróttum:
Toshiko Sugizoki,
665-4 Yokkamaehi,
Nirayama Tagata,
Shizuoka 410-21,
Japan.
Tvítugur piltur í Ghana:
James Idun Nettey,
P.O. Box 817,
Cape Coast,
Ghana.
Annar tvítugur piltur frá
Ghana með margvísleg áhugamál:
Mana Kofi Amissah,
c/o George K. Munro,
P.O. Box 202,
Cape Coast,
Ghana.
Enskur karlmaður, 23 ára,
óskar eftir bréfasambandi við ís-
lenzkar stúlkur:
Karim /iaian,
I llilton W ay,
Sanderstead,
South Croydon,
Surrey CR2 9ER,
England.
Sautján ára stúlka skrifar frá
Uganda. Hefur margvísleg áhuga-
mál:
Bessie Mabet,
P.O. Box 4823,
Kampala,
Ilganda.
Önnur stúlka frá Uganda skrif-
ar. Hún er 18 ára og hefur mörg
áhugamál.
Stella Kajyegi,
P.O. Box 2290,
Kampala,
Uganda.
Nýbreytni starfs-
mannafélagsins:
Listsýning í
kaffistofu Þjóð-
leikhússins
Jón Benediktsson myndhöggvari
opnaði nú fyrir skömmu sýningu á
verkum sínum í kaffistofu Þjóð-
leikhússins. Er þessi sýning Jóns
hugsuð sem hin fyrsta af slíkum
listkynningum sem þar verði hafðar
í framtíðinni og er það Starfsmanna-
félag Þjóðleikhússins sem hefur
frumkvæði að þessu. Að sögn Jóns,
sem starfar á smíðaverkstæði leik-
hússins, er það von starfsmannafé-
lagsins að þessi nýbreytni verði öðr
um stofnunum hvatning til að efna
til listkynninga eða sýninga í húsa-
kynnum sínum.
Á sýningu Jóns eru 12 vatnslita-
myndir og ein höggmynd, en sýn-
ingin ber yfirskriftina „Lengi man
til lítilla stunda". Hér er ekki um
sölusýningu að ræða, en að sögn
Jóns er gert ráð fyrir að slíkar
sýningar gætu allt eins orðið sölu-
sýningar í framtíðinni. Sýningin
mun standa í u.þ.b. 5—6 vikur.