Morgunblaðið - 28.03.1982, Qupperneq 17

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 28. MARZ 1982
65
Rithörundurinn Jerzy Kosinski kom til New York 1957, 24ra ára gamall, með
2 dali í vasanum og kunni ekki orð i ensku.
Mansons, þar sem vinkonur hans,
Woytek Frykowski og Gybbi Folg-
er, voru myrtar ásamt eiginkonu
Polanskis. A sama hátt er hægt að
staðfesta sannleiksgildi sögunnar,
þegar sovéska skáldið Evtusjenko
telur Kissinger á að gefa sér úrið
sitt sem merki um vináttu þeirra.
Kosinski hefur greitt það æði
dýru verði að halda grímunni, eins
og hann hefur gert. Hann er lágur
maður og grannholda með segul-
magnað augnaráð, minnir mest á
hæglátan villimann, sem um sinn
hefur brugðið sér í spjátrungslíki.
Hann tekur á móti atvinnublaða-
mönnum, hlaðinn frábærum svör-
um og stingur sjálfur upp á því að
myndin verði tekin í „kokinsku"
umhverfi innan um svarta reyk-
háfana uppi á þaki á hótelinu hans
í París. Þrátt fyrir það, og raunar
andstætt því, heldur hann í þess-
um skrýtna tvískinnungi sig við
öll hámarksþægindi. Eins og hann
geti ekki haldið áfram að forða sér
öðruvísi en með því að ganga á
mjórri línu. Þegar söguhetjan
Levanter fremur blóðskömm með
móður sinni, skyldi það þá vera
játning eða tilbúningur? „Hver
sannleikurinn er? Attið ykkur á
því að í góðri skáldsögu er allt
sannleikur í augum lesandans ...“
og þegar Levanter drepur rússn-
eskan njósnara á sérkennilegan
hátt í New York? „Þegar þessi
manneskja varð fyrir ... ja, slysi,
þá var ég í Sviss. Ykkur dettur þó
ekki í hug að ég fari að segja ykk-
ur að ég hafi drepið hana?“
Ekki verður þetta dregið í efa.
En þegar maður les þessa ná-
kvæmu og óhugnanlegu lýsingu á
morði uppljóstrarans, þá finnur
maður undir beiskri gleði hefnd-
arinnar, ekki aðeins hlutverkið
sem Kosinski hefur skapað sögu-
persónum sínum, heldur einnig
hann sjálfan, rithöfundinn, í hlut-
verki dómarans. Hjá Kosinski les
Don Quijote ekki rómantískar
riddarasögur, heldur Machiavelli,
Dadley Chase. Og vindmyllurnar
hans eru harðstjórar, hvaða lit
sem þeir bera.
Við lát konu sinnar 1968 varð
Kosinski að hverfa úr heimi vel-
lystinganna, sem hann hafði þá
búið við um sex ára skeið og snúa
aftur til Háskólans. Hann gerðist
kennari í ensku í Wesley, Prince-
ton og Yale, en hætti að kenna
1973, þegar hann varð forseti al-
þjóðlega Pen-klúbbsins fyrir rit-
höfunda. Þessi tvö stjórnunar-
tímabil, sem leyfileg eru sama for-
seta, lagði hann mikla vinnu og
orku í að frelsa rithöfunda, sem
haldið er í fangelsum og verða
fyrir pyntingum. Hann hefur líka
haft afskipti af og lagt lið Alþjóða
mannréttindadómstóli Sameinuðu
þjóðanna og Amerísku frelsis-
samtökunum. Hann hrósar sér af
því að hafa haft persónuleg af-
skipti af frelsun og aðstoð við
a.m.k. 80 menntamenn, pólitíska
og trúarlega fanga úr ýmsum átt-
um, bæði fyrir austan járntjald og
í Suður-Ameríku. Og ef í það fer,
þá hlífist hann ekki við að segja að
hann hafi verið ráðgjafi rithöf-
undar í hættu við réttarhöld í
Connecticut.
Nú orðið lifir Kosinski á skrift-
um og skiptir lífi sínu í tvennt:
„Hálft árið bý ég í Bandaríkjun-
um, sem nokkurs konar skrifstofu-
maður fyrir mannréttindi. Ég
skrifa auðvitað líka og leik póló.
En ég er þá hvenær sem er til
reiðu til að aðstoða fólk, sem
þarfnast hjálpar, þar með talið
fjárhagslegrar aðstoðar. Hina sex
mánuði ársins, frá nóvember að
telja, bý ég í Crans-sur-Sierre í
Sviss, þar sem ég stunda skíða-
íþróttina. Þá ræður eigin sjálfs-
elska alfarið."
Hann vill vera óbundinn af
heimili og föstum dvalarstað, eins
og Fabian í „Ástríðuleikur", vera
pólóleikarinn sem reikar með
hestinn sinn í lúxuskerru um
heiminn, frá einum stað til ann-
ars. Hann finnur sig heldur ekki
heima í bókmenntaheiminum:
„Gagnrýnendurnir á austurströnd
Bandaríkjanna eru ekkert hrifnir
af mér. 70% af sölu bóka minna er
í Suður- og Miðvesturríkjunum.
Þar á ég vissulega vinsældum að
fagna. Þegar ég skrifa þar í ein-
hverri stórverzluninni á bækur
mínar, þarf ég lögregluvernd. Ég
er umkringdur 4000 manns eins og
kvikmyndastjörnurnar. Þetta fólk,
þessir ósviknu Ameríkanar, þeir
skilja mig alveg og af djúpu inn-
sæi. Þeir líta á bækur mínar, sem
aðrir telja „hrottafengnar" eins og
dulbúnar handbækur í listinni að
lifa af. Það er mér mikil hvatn-
ing.“
Víkjum hér í lokin að sögu Kos-
inskis „Fram í sviðsljósið", sem
sjálfsagt er kunnust íslenzkum
lesendum eftir að Almenna bóka-
félagið gaf hana út, og af sam-
nefndri kvikmynd með Peter Sell-
ers, Shirley MacLaine, Melvin
Douglas og Jack Warden í aðal-
hlutverkum, þar sem enn er hægt
að sjá hana í Bíóhöllinni. Hún
fjallar um mann að nafni Chance,
sem alizt hefur upp utan við um-
heiminn og lifir óþekktur og skil-
ríkjalaus lokaður í þeim garði,
sem honum hefur í bernsku verið
gert að annast. En þar kemur að
honum er hrundið úr þessu örugga
skjóli fram í sviðsljósið, þar sem
allra augu hvíla á honum. Eftir að
hafa lesið um æskuár höfundar-
ins, hljómar söguþráðurinn all-
kunnuglega. Fyrir heppni lendir
Chance hjá áhrifamanni í banda-
rískum stjórnmálum og frú hans.
Og eftir það er brautin furðugreið
til frama og ásta, ekki sízt fyrir
það að þessi myndarlegi maður er
fortíðarlaus. Það ríður baggamun-
inn. Fjallar bókin um hvernig
honum vegnar við þessar aðstæð-
ur. (E.Pá. tók saman.)
Notaðir snjótroðarar
Eftirtaldir snjótroðarar eru til sölu frá verksmiðjum
í Sviss, Frakklandi og Austurríki.
Kassbohrer P.B. 39
Dieselvél M.Benz 145 hö.
Álbelti, 3,9 m sporbreidd.
Vökvalyfta með valtara og sleða.
Notkunartími 4000 klst.
Verð frá verksmiðju: Kr. 132.000.
Kassborer P.B. 39
Dieselvél M.Benz 145 hö.
Álbelti, 3,9 m sporbreidd.
Vökvalyfta með valtara og sleða.
Ýtutönn.
Notkunartími 2600 klst.
Verð frá verksmiðju: Kr. 186.000.
Ratrac SWB—MD—Turbo
Dieselvél M. Benz 145 hö.
Stálbelti, 4,2 m sporbreidd.
Vökvalyfta með valtara og sleða.
Ýtutönn (breytanleg á 6 vegu).
Notkunartími 2300 klst.
Verö frá verksmiðju: Kr. 234.000.
Ratrac SWB—AB—649
Dieselvél 155 hö.
Stálbelti, 4,2 m sporbreidd.
Vökvalyfta með Hydrol-valtara.
Ýtutönn (breytanleg á 6 vegu).
60 hö. snjófræsari (malar haröfenni).
Notkunartími 1400 klst.
Verð frá verksmiðju: Kr. 396.000.
Allir snjótroðarar eru yfirfarnir frá verksmiðju. Góð greiðslukjör. Ennfremur eru möguleikar
á kaupum á ýmsum öörum gerðum af snjótroöurum, snjóblásurum og snjóruöningstækjum
frá svissneska fyrirtækinu Rolba A/G.
Upplýsingar í símum
96-21720 Akureyri og 66066 Reykjavík.
býður upp á úrval
fermíngargjafa
Útvarps- ____
og segul-
bands
tækifrá | -e**í*.
Sharp.
SS»**s
ULí 0
Vasa
tölvur og
tölvuúr.

BRflUn
rakvélar.
Vekjaraklukkur
frá Braun og
Multitech.
RRQlin í?rf"*r,i,æ.ki Einnig hina
DnnUII harliöunarjarn. sívinsælu
ffllT(3)
leslampa.
Gjörið svo vel og lítið inn.
Austurveri, sími 84445.