Morgunblaðið - 01.04.1982, Síða 36

36
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 1. APRIL 1982
Minning:
Helgi Tryggvason
bókbandsmeistari
Fæddur 1. mars 1896.
Dáinn 20. mars 1982.
Á gamlársdag 1933 brann
prestssetrið að Hofi í Vopnafirði
og þar með hið fágæta bókasafn
Einars prófasts Jónssonar. Þá
strengdi tengdasonur séra Einars,
Helgi Tryggvason, þess heit að
verja því, sem eftir væri ævi sinn-
ar í að safna og bjarga frá glötun
öllum þeim blöðum, tímaritum og
bókum, sem hann gæti yfir kom-
ist. Við þetta heit hefur Helgi
Tryggvason staðið. Hefur ævistarf
Helga þannig orðið tvíþætt. Ann-
ars vegar bókasöfnun og bóksala,
en hins vegar bókband og bók-
bandskennsla.
Bókasöfnun er þolinmæðisstarf.
Þegar ég fyrst kynntist Helga
fyrir tæpum tveimur áratugum
hóf hann þegar að hjálpa mér um
eitt og annað, sem mig vanhagaði
um í safn mitt. Ekki kom allt á
stundinni, sem ég hafði óskað eft-
ir. T.d. tók það Helga ellefu ár að
koma saman fyrir mig Jarðabók
Árna og Páls, en 16 ár beið ég eftir
einu blaði í Akureyrar-Iðunni. En
flest tókst Helga samt að útvega
að lokum, því viljinn til hjálpar
var sterkur og minnið einstætt.
En verulega kynntist ég eigi
Helga, fyrr en fárviðris laugardag
einn, er Helgi hafði flutt verslun
sína að Amtmannsstíg 2. Veðrið
var svo vont, að enginn kom í búð-
ina í tvo tíma. Viðraði því ágæta
vel til samræðna, en illa til við-
skipta. Þarna átti ég tvær un-
aðsstundir með Helga, sem ég
mun aldrei gleyma. Helgi var
gæddur einstæðri frásagnarsnilld,
þar sem aldrei var djúpt á hinu
ríka skopskyni, er honum var
meðfætt. Sagði hann mér margt
frá lífshlaupi sínu allt frá
bernskuárunum á Vopnafirði til
dvalar sinnar að Villingadal í
Eyjafirði, en þangað hafði hann
verið lánaður í kaupavinnu
sumarið 1915. Hann var í vega-
vinnu fram í Eyjafirði, er neyð-
arkall barst frá Villingadal. Veik-
indi á heimilinu, en heyskap ólok-
ið. Helgi brást eigi trausti vega-
verkstjórans. Hann bjargaði
heyskap heimilisins það sumarið.
Þannig varð allt líf Helga
Tryggvasonar, sífellt að leysa
vanda annarra, hvort heldur var
vandamanna eða vandalausra, en
sjaldnast spurt um daglaun að
kveldi. Hjálpsemi Helga við bóka-
safnara varð með sama hætti og
hann reyndist Villingadals-
mönnum. Síðustu árin hafði hann
verslun sína opna á laugardögum
frá 10—15. Þar skapaðist með ár-
unum nokkuð sérstætt andrúms-
loft. Stöðugur straumur bókasafn-
ara að vitja um hitt og þetta, sem
þeir höfðu falað, eða að skoða ný
söfn, er borist höfðu. Sigríður
dóttir Helga og maður hennar
Sindri Sigurjónsson studdu Helga
með ráð og dáð hin síðari ár við
afgreiðslu á Amtmannsstígnum,
einkum eftir að heilsu Helga fór
að hraka. Ingigerður, kona Helga,
bjó jafnan út hinn ríkulegasta
kost fyrir laugardagana, kaffi í
ótal brúsum og meðlæti eins og
best gerist, enda prófastsdóttir
frá Hofi, þar sem húsráðendur
voru stórveitulir að fornum sið.
Sátum við vinir Helga oft lang-
tímum saman yfir veitingum þess-
um og var þá margt spjallað við
Helga og fjölskyldu hans, sem
gjarnan leit við á Amtmanns-
stígnum á laugardögum. Man ég
eftir fjórum ættliðum þar í einu.
Fyrir alla hjálp Helga og fjöl-
skyldu hans, svo og einstæða
gestrisni vil ég nú þakka fyrir
hönd okkar þaulsetumanna að
Amtmannsstíg.
Ég var lengi í vandræðum með
bókband. Helgi leysti einnig þann
vanda. Tveir synir Helga eru
bókbindarar, Einar og Halldór.
Helgi kom mér í samband við þá
feðga Einar og Ragnar, sem ráku
verkstæði saman. Fyrst batt
Ragnar fyrir mig, en síðan Einar
eftir að Ragnar fluttist til Akur-
eyrar. Helgi var snillingur í bók-
bandi, útskrifaður frá Sophusi
Sörensen, bókbandsmeistara í
Kaupmannahöfn. Það er fagnað-
arefni, þegar snillin gengur í arf
mann fram af manni. Merkið
stendur, þótt maðurinn falli. Mér
þótti innilega vænt um Helga
Tryggvason. Ég óska honum far-
arheilla í fullri vissu þess, að hon-
um verður fagnað við andans
fögru dyr: „Dyggi þjónn, gakk inn
til fagnaðar Herra þíns.“
Blessuð sé minning Helga
Tryggvasonar.
Leifur Sveinsson
Á jafndægri að vori 20. þ.m.
andaðist að heimili sínu Helgi
Tryggvason, bókbandsmeistari á
87. aldursári. Hann lést eftir
langa og erfiða sjúkralegu eða frá
miðju sl. sumri. Við, sem stöndum
honum nærri, syrgjum eftirminni-
legan mann, elskulegan og traust-
an í hvívetna.
Ætíð var hann reiðubúinn að
leggja allt í sölurnar fyrir fjöl-
skyldu sína og vini hvernig svo
sem á stóð fyrir honum. Við syrgj-
um hann, en erum jafnframt sátt
við brottför hans til æðri heima og
um leið líkn þrauta hins sjúka.
Harmur okkar og söknuður sem
við berum í hjörtum við fráfall
hans stafar af því að við virtum
hann og unnum honum heilshugar
og við varðveitum yndislegar
minningar um samverustundir í
gegnum árin. Söknuður gefur
okkur til kynna að eitthvað fagurt
og gott sé liðið hjá, sem maður
hafi notið ríkulega meðan það var.
Helgi var fæddur hinn 1. mars
1896 að Torfastöðum í Vopnafirði.
Hann var elstur barna Tryggva
Helgarsonar, Guðlaugssonar
bónda á Haugsstöðum í sömu
sveit, og konu hans, Kristrúnar
Sigvaldadóttur frá Skoruvík á
Langanesi. Þegar Helgi var 12 ára
gamall slasaðist faðir hans það al-
varlega að þau hjón urðu að hætta
búskap og leysa upp heimilið.
Börnunum var komið fyrir hjá
vinum og vandalausum að undan-
skildu því yngsta, sem var með
móður sinni. Helga var komið
fyrir í Möðrudal á Efrafjalli,
lengst uppi á öræfum Islands í um
80 km fjarlægð frá foreldrum og
systkinum. í Möðrudal var hann
frá 1908 til 1913. Þá fór hann til
Seyðisfjarðar í sjóróðra jafnframt
sem hann stundaði nám við ungl-
ingaskólann þar. Veturinn eftir
var hann við nám í Gagnfræða-
skólanum á Akureyri en sökum
fjárskorts gat ekki orðið framhald
á þeirri braut, þótt hann hefði
mikla löngun til þess.
Vorið 1916 er Helgi kominn aft-
ur í Möðrudal, en úr því lá leiðin
til bernskustöðvanna í Vopnafirði.
Hann var um hríð í Syðri-Vík hjá
móðurbróður sínum, Karli Sig-
valdasyni, en vorið 1918 réðst
hann sem ráðsmaður til séra Ein-
ars Jónssonar prófasts að Hofi í
Vopnafirði. Þar kynntist hann
konuefni sínu, Ingigerði, dóttur
prófastshjónanna og giftust þau 2.
júní 1921. Ég veit að betri lífsföru-
naut hefði Helgi ekki geta hlotið,
svo traust, ástrík og heilsteypt
kona sem hún er. Kom það ekki
síst fram í veikindum hans hve
æðrulaus og yfirveguð hún var við
sjúkrabeð hans til hinstu stundar.
Hún umvafði hann ástríki og
skilningsríkri mildi, sem hún á svo
mikið af til að miðla öðrum, sem
þurfandi eru.
Helgi og Ingigerður eignuðust
sex börn sem öll eru á lífi og full-
orðið fólk. Þau eru Sigríður f.
1921, húsfreyja í R., Einar f. 1922,
bókbandsmeistari í R., Vigfús f.
1925, húsgagnameistari, búsettur í
Kaliforníu, Halldór f. 1927, bók-
bandsmeistari, Selfossi, Jakob f.
1930, garðyrkjubóndi í Gufuhlíð,
Árn. og Kristinn f. 1939, korta-
gerðarmaður í R. Barnabörn eiga
þau 22 og 25 barnabarnabörn.
Að ráði tengdaföður síns lærði
Helgi bókband. í fyrstu nokkurn
tíma hjá Gunnlaugi Sigvaldasyni,
bókbindara og kaupmanni á
Vopnafirði, en árið 1928 fór hann
til Reykjavíkur og var nemandi
Runólfs Guðjónssonar, bók-
bandsmeistara í Safnahúsinu.
Seinna, eða árið 1933, lauk Helgi
svo sveinsprófi í iðn sinni frá
bókbandsvinnustofu í Kaup-
mannahöfn og eftir námskeiðs-
dvöl við Teknologisk Institut.
Helgi og Ingigerður fluttust al-
Bróöir okkar,
PÁLLPÁLSSON
frá Söndum í Meðallandi,
lést í Landspitalanum, þriöjudaginn 30. mars.
Systkinin.
Móöir mín og tengdamóöir,
JÓNÍNA H. JÓNSDÓTTIR,
Lindargötu 49,
veröur jarösungin frá Fossvogskirkju, föstudaginn 2. april kl. 1.30.
María Bergmann, Björgvin R. Þorgeirsson.
t
Þökkum innilega auösýnda samúö viö fráfall
SNORRA STURLUSONAR.
Sigríður Þorvaröardóttir, Sígurjón Jónsson,
Halldór Snorrason, Sígurveig Sæmundsdóttir,
Guðrún Snorradóttir, Ragnar B. Björnsson,
Elísabet Snorradóttir, Finnbogi Helgason,
Agnes Snorradóttir, Magnús Snorrason.
Emilía Kristjánsdóttir.
t
Eiginmaöur minn, faöir okkar, tengdafaöir og afi,
SIGURÞÓR NARFASON,
Stekkjarholti 1, Akranesi,
er andaöist í Sjúkrahúsi Akraness 27. marz, veröur jarösunginn frá
Akraneskirkju, laugardaginn 3. apríl kl. 14.00.
Blóm og kransar afþakkaöir, en þeir, sem vildu minnast hans, láti
Sjúkrahús Akraness njóta þess.
Guöný Tómasdóttir,
Narfi Sigurþórsson,
Tómas Sigurþórsson, Guðrún Árnadóttir,
og barnabörn.
t
Þökkum af alhug auðsýnda samúö og hlýhug viö andlát og útför,
KJARTANS HELGASONAR,
fyrrverandi skipstjóra,
dvalarheimilinu Höföa, Akranesi.
Guöríöur Sigurbog Finnsdóttir,
Garöar Kjartansson.
t
Einlægar þakkir fyrir hlýhug og samúö við andlát eiginmanns míns,
fööur okkar, tengdafööur og afa,
KRISTVINS GUÐMUNDSSONAR,
húsasmíöameistara,
Gunnarsbraut 34.
Sigríöur Hallsdóttir,
Ellen Kristvíns, Birgir Jónsson,
Svana Kristvins, Erlingur Jónsson,
Lórens Rafn Kristvinsson, Jórunn Alexandersdóttir,
Ómar Örn Kristvinsson,
barnabörn og barnabarnabörn.
t
Hjartans þakkir fyrir allan þann hlýhug og samúö sem okkur var
sýnd viö andlát og útför fööur míns, sonar okkar, stjúpsonar,
bróöur og mágs,
GARÐARS INGA REYNISSONAR,
Aóalgötu 2, Keflavík.
Sérstakar þakkir til þeirra sem veittu okkur styrk og hjálp.
Eysteinn örn Garóarsson,
Hulda Garóarsdóttir,
Böóvar Valdimarsson,
Rósa Reynisdóttir,
Leó S. Reynisson,
Steinunn Reynisdóttir,
Einar örn Reynisson,
Reynir örn Leósson,
Erla Sveinsdóttir,
Smári Ragnarsson,
Edda Reynisdóttir,
Linda Reynisdóttir,
og systrabörn.
farin frá Hofi árið 1931 og settust
fyrst að í Reykjavík í Mosfells-
sveit en tveimur árum seinna eru
þau sest að í Reykjavík og hann
farinn að starfa að iðn sinni á
bókbandsvinnustofu Gutenbergs.
Þar vann Helgi til ársins 1943.
Kennari við bókbandsdeild Hand-
íða- og myndlistaskólans í Reykja-
vík varð hann árið 1946 og því
starfi sinnti hann þar til á sl.
sumri að heilsa hans leyfði ekki
lengra úthald. Hann var þá á átt-
ugasta og sjötta aldursári.
Kennsludagar hans á viku voru þá
fjórir og viðvera hans að jafnaði
frá kl. 14 til 22 og kennslustofur á
fjórðu hæð í lyftulausu húsi.
Jafnframt kennslu- og bók-
bandsstörfum stundaði Helgi um-
fangsmikla bóka- og tímaritasöfn-
un og mun sá þáttur í ævistarfi
hans halda nafni hans á lofti um
ómæld ár. Árið 1941 lá leið mín af
tilviljun um garð Helga og Ingi-
gerðar. Það fór svo að úr þeim
garði er ég ekki farinn enn, því
dóttir þeirra hjóna varð eiginkona
mín. Ég sótti lífshamingju mína
og minna til Helga og Guð biessi
hann fyrir þá gjöf.
Við tengdabörn Helga og af-
komendur okkar þökkum hand-
leiðslu hans og þann umvefjandi
kærleika sem við öll nutum í svo
ríkum mæli frá honum, allar
stundir. Við biðjum algóðan Guð
um styrk til handa Ingigerði og
börnum hennar.
Sindri Sigurjónsson
Það mun hafa verið 1946, eða á
frumbýlisárum Myndlista- og
handíðaskóla íslands, að Lúðvig
Guðmundsson, skólastjóri og
stofnandi skólans, fékk Helga
Tryggvason, bókbindara, sem
kennara að skólanum. Var það eitt
af mörgum gæfusporum, sem Lúð-
vig tók til þess að efla áhuga á
listmennt og góðu handverki hér á
landi.
Skólinn átti við mikla byrjunar-
örðugleika að stríða og varð skóla-
stjórinn þá oft að treysta á þá
menn, er stóðu með honum við
uppbyggingu skólastarfsins. Helgi
var einn af þeim, sem lagði metn-
að sinn í að reyna að gera alltaf
betur en hægt var, brýndi fyrir
nemendum sínum vandvirkni og
smekkvísi umfram allt.
Helgi var kennari í bókbandi
hér við skólann í 35 ár til 85 ára
aldurs, sem mun vera einsdæmi
hér á landi. Hann varð að láta af
störfum í fyrra, er heilsan bilaði.
Einar, sonur hans, tók þá
kennsluna að sér ásamt nokkrum
fyrrverandi nemendum Helga.
Fyrir fjórum árum, er undirrit-
aður gerðist skólastjóri Mynd-
lista- og handíðaskóla Islands,
tókst góð vinátta milli okkar
Helga, sem hélst meðan hann lifði.
Áhugi hans og lífskraftur var
með ólíkindum, enda var starfs-
andinn á bókbandsnámskeiðum
skólans lifandi og áhugi nemenda
hans mikill. Oft gekk ég fram á
fólk við dyrnar á bókbandsstof-
unni, sem var að bíða eftir að
kennslustund hæfist hjá Helga.
Enda var það oftast svo við innrit-
un, að færri komust að en vildu.
Bókband er ein elsta deild skól-
ans, og þar svífur hinn sérstæði
andi bóka og bókamanna yfir
vötnunum. Sama fólkið sækir þau
námskeið oft ár eftir ár og kyn-
slóðabil þar er óþekkt hugtak.
Helgi var landskunnur safnari
bóka og tímarita, og var það ekki
síst sá hafsjór af fróðleik um bæk-
ur, sem fólk sótti í hjá honum, og
fór það sjaldan erindisleysu, því
að Helgi vildi hvers manns vanda
leysa.
Fyrir okkur samverkamenn
Helga í Myndlista- og handíða-
skóla Islands var hann fyrirmynd
dugnaðar og elju, ávallt gott til
hans að leita, traustur og hrein-
skilinn.
Nú, þegar Helgi Tryggvason
hefur kvatt þennan heim í góðri
elli og lánsamur með merkan lífs-
feril, er efst í huga mínum þakk-
læti til hans fyrir frábærlega vel
unnin störf í þágu skólans.
Ég votta fjölskyldu hans samúð
mína, fáir koma í stað Helga
Tryggvasonar.
Einar Ilákonarson,
skólastjóri.