Morgunblaðið - 17.04.1982, Page 15

einörðum vörnum fyrir gerðir Ind-
iru Gandhi þegar bráðabirgðalög-
in voru í gildi í landinu, og Man-
eka gerði einnig harðar atlögur að
dugleysi Desai-stjórnarinnar og
hamraði á sundrungu þeirri sem
var innan Janata-bandalagsins og
varð því undir lokin að falli.
Mörgum þótti Maneka Gandhi
sýna hugdirfsku með skrifum sín-
um á þessum árum, en það var
vafamál, hvort meiri kærleikar
voru með þeim Indiru þá en eru
nú.
Fyrst og fremst stendur Indiru
ógn af metnaðargirnd hennar. Áð-
ur en Sanjay lézt fannst Indiru
einnig að Maneka hefði mjög
óheppileg áhrif á Sanjay og spillti
fyrir stjórnmálaframa hans með
yfirlýsingum, sem á stundum
bentu til nokkurrar grunnhyggni
en gáfu og vísbendingu um, að
sjálf væri Maneka Gandhi hreint
ekki frábitin þeirri tilhugsun að
hefja sjálf afskipti af stjórnmál-
um.
Akhbar Ahmed, sem skipulagði
fundinn margnefnda sagði frétta-
mönnum, að Indira Gandhi hefði
af einhverjum ástæðum stundað
kerfisbundnar „hreinsanir" á vel-
vildarmönnum Sanjay. Svo virtist
sem Sanjay hefði látinn orðið
„einkaeign" Indiru Gandhi og hún
myndi aðeins deila broti af eign-
inni með Raijv og engum öðrum,
og að því beindist nú allur hugur
hennar að tryggja að hann erfði
ríkið að henni frágenginni. Yfir-
máta harkaleg viðbrögð hennar
vegna ákvörðunar Maneku Gandhi
að tala á fundi, benda kannski til
að eitthvað sé hæft í þessu.
Enn er indversk alþýða mjög
áhugasöm um þetta mál, og á
götuhornum stórborga og í litlum
smábæjum skeggræða menn það.
Það er svo vafamál hvað lengi
menn geta leitt hjá sér eymd og
volæði með tali um pólitískt og
persónulegt uppgjör forsætisráð-
herra við tengdadóttur sína í 900
milljón manna landi.
texti: Jóhanna
Kristjónsdóttir
niður í hópa eftir stærðum og
gerðum og síðan keppt innan
greina um undanúrslit og aðal-
úrslit greinanna. Dómararnir eru
þrautþjálfaðir skátar og flugdrek-
aunnendur, framúrskarandi sann-
gjarnir og auðvitað mannlegir.
Og nú höfum við nefnt helstu
liði og þá stærstu, en vinsælasti
liðurinn er hjá þeim yngri er
kynntur síðast, þó hann sé í raun-
inni fyrstur á dagskrá. Þetta eru
auðvitað skrúðgöngurnar vinsælu,
sem allir Reykvíkingar hafa
kynnst oft á sinni ævi. Göngurnar
leggja af stað frá hverfunum kl.
13.30 frá eftirtöldum stöðum.
Félagsheimilinu Árseli í Árbæj-
arhverfi, Verslunarmiðstöðinni
Grímsbæ við Bústaðaveg, Breið-
holtsskóla, Hólabrekkuskóla, þar
sem gengið verður aðeins um
hverfið og síðan farið með sér-
stökum aukavögnum SVR niður á
Elliðaáahólma. Ölduselsskóla, þar
sem sami háttur verður á og frá
Hólabrekkuskóla.
Göngunum stjórna skátar og
verður fánaborg fremst í hverri
göngu. Trúðar og aðrir sprellkarl-
ar verða með í göngunum, og ekki
má gleyma því að lögreglan að-
stoðar okkur til að komast slysa-
laust í gegnum umferðartálmana
sem á veginum verða.
Undirbúningur að hátíðahöld-
unum er nú á lokastigi, og að sögn
Guðmundar Jónssonar, félagsfor-
ingja sem er formaður nefndar-
innar, er búist við mjög mikilli
þátttöku í flugdrekakeppninni.
„En auðvitað kemur fólk líka til að
taka þátt i hinum dagskrárliðun-
um“, sagði Guðmundur og nefndi
aftur í sambandi við keppnina að
þessar flugdrekakeppnir hafi ver-
ið haldnar í Bandaríkjunum und-
anfarin ár við miklar vinsældir, og
þar sem við förum eftir þeirra
fyrirkomulagi, vitum við að þetta
verður einn vinsælasti viðburður-
inn
bori
hérlepflis ^
nirieló-.íiv
æ'nwbn:* c;.}(
MORGIJNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 17. APRIL 1982
Hí
15
Ein „flugmálasteíha“
í dag
Rœða Arnar Johnson
stjórnarformanns
á aðalfundi Flugleiða
Stjórn Flugleiða hf., sem kjörin
var á aðalfundi félagsins 4. apríl
1981, kaus þá Örn 0. Johnson sem
formann og Grétar Br. Kristjáns-
son sem varaformann á fyrsta
fundi sínum, en alls hélt stjórnin
14 fundi á starfsárinu.
Svo sem við var að búast, og þá
ekki síst í ljósi þeirra gífurlegu
erfiðleika, sem við hefur verið að
etja í flugrekstri nú og á síðustu
árum, og þá einnig með tilliti til
hinnar veiku fjárhagsstöðu félags-
ins, sem af þeim hefur leitt, þurfti
stjórn féiagsins að glíma við erfið
vandamál og erfiðar ákvarðana-
tökur á liðnu starfsári. Þó sitt-
hvað annað kæmi til, var þó rekst-
urinn á Norður-Atlantshafsleið-
inni, sem mestum vanda olli nú,
eins og nokkur undanfarin ár.
Voru einhver þau batamerki á
þessari þýðingarmiklu flugleið
sjáanleg, sem gætu réttlætt
áframhaldandi starfrækslu henn-
ar af okkar hálfu? Ef áfram væri
haldið, væri þá frekari stuðningur
stjórnvalda á Islandi og í Luxem-
borg nauðsynlegur? Ef svo, um
hve háar fjárhæðir væri að ræða
og væru þær fáanlegar? Og, að
síðustu, þyrftu breiðþotur til að
koma, og ef svo væri t.alið, hefði
félagið þá bolmagn til að ráðast í
slíka fjárfestingu og væri slík
áhætta réttlætanleg meðan ekki
væri um augtjósari batamerki að
ræða en raun bar vitni?
Niðurstöður stjórnarinnar í
þessu vandamáli eru hluthöfum í
meginatriðum kunnar, en verða
auk þess ítarlega raktar af for-
stjóra félagsins í hans skýrslu, en
því vík ég sérstaklega að þessu, að
þetta þýðingarmikla mál er í
rauninni enn í biðstöðu og það
mun aftur kalla á ákvarðanir á
næstu vikum og mánuðum. Þang-
að til hefur það ráðið úrslitum, að
stjórnin hefur talið félagið of
veikburða fjárhagslega til að taka
verulega áhættu, en hins vegar
bæri að leita allra þeirra leiða,
sem færar kynnu að reynast, til að
halda þessum rekstri áfram með
lágmarks áhættu, þar til í ljós
kæmi hvort viðunandi aðstaða til
ábatasams rekstrar á þessari
flugleið skapaðist að nýju. Enn er
þessi flugleið rekin með veru-
legum halla og enn er ekki bata-
merki að sjá að því marki, sem
menn hafa vonast eftir.
Þetta var, að mínu mati,
stærsta vandamálið, sem stjórn
félagsins glímdi við á liðnu ári og
mun svo vafalítið verða á þessu
ári líka.
Síðan Flugleiðir hf. tóku við
allri starfsemi fyrirrennara sinna,
höfum við venjulega greint milli
4ra meginþátta í flugrekstri fé-
lagsins, þ.e.a.s. Evrópuflugs,
Norður-Atlantshafsflugs, innan-
landsflugs og Bahamaflugs. Nú
hefur fjórði þátturinn, Bahama-
flugið, fallið niður, en á liðnu ári
varð hins vegar mjög mikil aukn-
ing á starfsemi, sem á rekstrar-
reikningi heitir „Flugvéla- og
áhafnaleiga", sem að veltu til hef-
ur þrefaldast. Mætti nú með réttu
nefna þennan lið, ásamt leiguflug-
inu, fjórða þáttinn í flugrekstrin-
um. Þessi þáttur hefur orðið félag-
inu til styrktar á liðnu ári, beint
og óbeint, og skapað mörgum
tæknimenntuðum starfsmönnum
störf á sínum sviðum, sem ella
hefði ekki verið fyrir hendi. Er
það vel og vonandi að framhald
verði á, sérstaklega meðan erfið-
leikar og óvissa steðja að öðrum
þátty^e^^^n^^ufíf*
6í?jijI1 ííiayolli
önnur á morgun?
„Ný flugmálastefna er
boðuð. Hvernig er hún og
hvernig verður hún? „Hæfi-
leg og hófleg samkeppni með
samvinnu er sagt“, hvað sem
það nú þýðir. I»að mun koma
í Ijós, segja sumir. En er það
nú svo? Hvernig getum við
nú vitað hvað gerist og hvar
við stöndum, þegar næsti
ráðherra sest í stólinn, jafn-
vel þó núverandi samgöngu-
ráðherra marki sína
stefnu?“
Örn Ó. Johnson
ínu.
Þriðji þátturinn, innanlands-
flugið, átti við sömu vandamál að
etja og árið áður, mjög verulegt
rekstrartap vegna þess að félaginu
var áframhaldandi fyrirmunað að
verðleggja þessa þjónustu í sam-
ræmi við tilkostnað. Búið er að
berjast fyrir lagfæringu þessa
máls um árabil án árangurs, með-
an töpin hrannast upp. Forstjóri
og forráðamenn Flugleiða hafa
haldið baráttu sinni áfram í þessu
máli á iiðnu ári og síðustu vikum
og mánuði, en enn er málið ekki
komið í höfn, sem er okkur öllum
óskiljanlegt.
Fjórði rekstrarþátturinn, Evr-
ópuflugið, gekk allvel á árinu og
skilaði hagnaði. Svo sem menn
muna, var það einmitt þessi rekst-
ur, Evrópuflugið, sem sumir vilja
nú kalla „grundvallarflugið", sem
varð til þess, fyrir níu árum, að
þáverandi ríkisstjórn íslands
þrýsti með ofurþunga á flugfélög-
in tvö til þess að þau sameinuðust.
Samkeppni milli félaganna hafði
vaxið á flugleiðunum til Norður-
landa og bæði flugráð og ríkis-
stjórn landsins komust að þeirri
niðurstöðu, að sú samkeppni væri
þjóðhagslega óæskileg og gæti auk
þess leitt til fjártjóns félaganna
sjálfra. Þau og þjónusta þeirra
voru þá talin svo mikilvæg, að
ekki mætti rýra styrk þeirra, því
slík gæti leitt til tjóns fyrir þjóð-
ina og skerðingar á samgöngum
hennar við umheiminn.
Það kostaði mikla vinnu og
fyrirhöfn að sameina flugfélögin
tvö, en þáverandi ríkisstjórn vildi
mikið af mörkum leggja til að það
mætti takast. Fögur loforð voru
gefin, fyrirheit um það að ekki
skyldu aðrir aðilar hérlendis fá
flugrekstrarleyfi á þeim leiðum,
sem hið nýja sameinaða félag teldi
eðlilegt og hagkvæmt að starf-
rækja. Sú samkeppni ein skyldi fé-
laginu nægileg, ef eitthvert þeirra
flugfélaga, eitt eða fleiri, kysu að
neyta þess gagnkvæma réttar,
sem í loftferðasamningum felast,
til að taka upp flugsamgöngur við
landið.
Ég efa ekki, að þeir tveir ráð-
herrar, sem hvað mestan þátt áttu
í sameiningu flugfélaganna á sín-
um tíma, séu ekki síður en við
Flugleiðamenn undrandi og
vonsviknir yfir siðustu atburðum í
þessum málum. Ég hygg að þeim
hafi ekki frekar en okkur dottið í
hug, að þau loforð, sem þá voru
skriflega gefin af æðstu stjórn-
völdum landsins, yrðu nú, aðeins
níu árum síðar að tilefnislausu
svikin.
Ný flugmálastefna er boðuð.
Hvernig er hún og hvernig verður
hún? „Hæfileg og hófleg sam-
keppni með samvinnu, er sagt“,
hvað sem það nú þýðir. Það mun
koma í ljós, segja sumir. En er það
H nú isvo? Hvemig gidnm við mi vit-. ^já_itð. .ejtgiuu. IlugrL'katraraðUi..
/I að hvað gerist og hvar við stftndrtqsifÉ’fVilHlít
um þegar næsti ráðherra sest í
stólinn, jafnvel þó núverandi sam-
gönguráðherra marki nú sína
stefnu?
Auðvitað hljóta margar spurn-
ingar að leita á hugi þeirra, sem
þátt tóku í sameiningu flugfélag-
anna þegar aðstæður og atburðir
hafa tekið slíkum stakkaskiptum
sem raun ber vitni. Vorum við
virkilega öll og allir, sem þarna
áttu hlut að máli á sínum tíma,
bæði ráðherrar og ráðamenn flug-
félaganna, svo glámskyggnir að
sjá ekki, að það sem með ákvörðun
og þrýstingi heillar ríkisstjórnar
og sérstökum lögum frá Alþingi
var til lykta leitt, var í rauninni
hægt að ógilda og afmá með öllu
með einfaldri og einhliða ákvörð-
un eins ráðherra, hvenær sem
henta þótti? Voru hin sérstöku
bráðabirgðalög undirrituð af for-
seta Islands og síðan staðfest af
Alþingi þá í rauninni aðeins
formsatriði, lítilfjörlegt auka-
atriði, sem litlu máli skipti? Meg-
inatriðin, bréfin, sem félögunum
bárust inn á hluthafafundi beggja
félaganna, undirrituð af þáver-
andi samgönguráðherra, upplesin
fyrir alla viðstadda hluthafa og
sem mótuðu skoðanir þeirra og
ákvörðun í sambandi við samein-
inguna, voru þá þegar allt kemur
til alls, þrátt fyrir góðan vilja þess
ráðherra, sem undirritaði þau, í
raun einskis virði.
Ég sagði, að margar spurningar
hlytu að leita á nú þegar málin
hafa tekið þeim stakkaskiptum,
sem raun ber vitni. Mér virðist t.d.
augljóst að takmarka verði það
vald sem samgönguráðherra nú
hefur til að móta „flugmála-
stefnu“ og úthluta flugrekstrar-
leyfum. Hér þarf augljóslega að
dreifa valdinu á fleiri hendur, því
mikið er í húfi að rétt sé að málum
staðið.
Þótt tilefni þessara orða minna
séu að sjálfsögðu þau skref, sem
núverandi flugmálaráðherra hef-
ur stigið í veitingu flugrekstrar-
leyfa og boðun hans á nýrri flug-
málastefnu, fela þessi orð mín
ekki í sér beina árás á hann per-
sónulega, þó ég sé auðvitað alger-
lega andvígur þessari stefnubreyt-
ingu hans. Ég á fyrst og fremst við
það, sem raunar hefur þegar kom-
ið fram í orðum mínum, að þótt
núverandi samgönguráðherra
móti nú nýja stefnu í flugmálum,
þá virðist ekkert því til fyrirstöðu,
að eftirmaður hans geti söðlað um
og aftur breytt þeirri stefnu til
samræmis við sínar skoðanir.
Einnig virðist nú ljóst, að sú
stefna, sem mörkuð var af sam-
gönguráðherra árið 1973, var ekki
til neinnar frambúðar og kannski
bara tilviljun að henni var ekki
breytt þegar næsti ráðherra tók
við af honum. Það hljóta allir að
ingar í tækjum og starfsliði, getur
búið við slíkt öryggisleysi, sem
getur valdið honum, og þá jafnvel
þjóðarbúinu einnig, miklu tjóni.
Þessu er óhjákvæmilegt að breyta,
hvernig sem að verður farið.
Hvað sem um slíka breytingu
verður, er nú þegar ljóst, að tvö
íslensk flugfélög munu nú aftur
keppa á millilandaleiðum. Auk
þess er nú einnig vitað, að SAS
mun nú í sumar og einnig næsta
vetur herða mjög samkeppni við
okkur á flugleiðinni Keflavík —
Kaupmannahöfn með stórauknu
sætaframboði og fjölgun ferða.
Fundarmenn hafa nú í höndum
ársskýrslu félagsins ásamt árs-
reikningi. Mun forstjóri fjalla um
hvorttveggja í máli sinu hér á eft-
ir.
Svo sem ársreikningurinn ber
með sér, hefur orðið mjög veru-
legur bati í rekstrarafkomu fé-
lagsins og er það gleðiefni og eiga
bæði forstjóri og starfsfólk félags-
ins sinn drjúga þátt í því og er
þakkarvert. Rétt er þó að vekja
athygli á, að enn var félagið þó
rekið með tapi, 2 millj. króna,
þrátt fyrir fjárhagsstuðning
stjórnvalda hér á landi og í Lux-
emborg, sem nam 40,6 millj.
króna. Við virðumst því enn eiga
langa og stranga baráttu fyrir
höndum, sem engan veginn sér
f.vrir endann á með þeirri óvissu,
sem enn ríkir á Norður-
Atlantshafsleiðinni, með vaxandi
samkeppní við innlend og erlend
flugfélög á Evrópuleiðunum og
með snöru um hálsinn í verðlagn-
ingu innanlandsflugsins.
Þessi staða, hvernig sem á hana
er litið, en þó fyrst og fremst
neikvæð eiginfjárstaða og tap-
rekstur, gera það að verkum, að
ekki getur orðið um arðgreiðslu til
hluthafa að ræða. Er það vissu-
lega sérstaklega bagalegt nú, þeg-
ar niður eru fallin þau fríðindi,
sem hluthafar Flugleiða hafa til
þessa notið varðandi eignarskatts-
greiðslu.
Það er þó vonandi einhver hugg-
un harmi gegn, þó í litlum mæli
sé, að stjórn félagsins hefir ákveð-
ið að endurtaka á þessu ári við-
skiptaafslætti til hluthafa með
sama hætti og sl. ár, þ.e., að hlut-
hafar fá afsláttarmiða sem nema
10% af hlutafjáreign þeirra og
veita þeim afslátt á fargjöldum
með flugvélum félagsins, sem þó
má ekki fara fram úr 50% af far-
gjaldi.
Ég lýk máli mínu með þökk til
forstjóra og meðstjórnarmanna
fyrir góða samvinnu og þökkum til
alls starfsfólks félagsins fyrir vel
unnin störf á hinu liðna ári.
Fyrirlestur
um málefni
þroskaheftra
IIKK A landi er nú staddur í boði Svav-
ars Gestssonar, félags- og heilbrigð-
ismálaráðherra, Karl Griinewald frá
Soeialstyrelsen í Stokkhólmi. Hann er
einn helsti sérfræðingur Svía í málefn-
um þroskaheftra, segir í frétt frá fé-
lagsmálaráðuneytinu.
Karl Grúnewald mun heimsækja
hér nokkrar stofnanir til fyrirlestra-
halds, s.s. Öskjuhlíðarskóla, Bjark-
arás og Lyngás, Þorskaþjálfaskól-
ann, Sólborg á Akureyri og Kópa-
vogshælið.
Mánudagskvöldið 19. apríl mun
Karl Grúnewald halda fyrirlestur að
Ilótel Esju sent nefnist: Omsorg for
psykisk udviklingshæmmede (Mál-
bestræbelser — Ideologi).
Fyrirlesturinn er fluttur á
___iii'Diku.Uat] d JitíiLkl Jil) Ji) Jig-ccu..