Morgunblaðið - 01.05.1982, Blaðsíða 42

Morgunblaðið - 01.05.1982, Blaðsíða 42
4 2 MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 1. MAÍ1982 Annað bréf til dr. Björns Sigurbjörnssonar Frá Gunnari Oddssyni, Flatatungu og Magnúsi Óskars- sgni, Sölvanesi Undirritaðir þakka þér kærlega grein þina í Morgunblaðinu 6. apr- íl sl., en hún er svar við opnu bréfi, er við sendum þér og birtist í sama blaði. Eru svör þín á þann veg, að ekki verður hjá því komist að fjalla um þau nánar og and- mæla ýmsu, sem þú heldur þar fram, og víkja fleiru að. Vísindaheiöur RALA í veði Þú segist hafa tekið fram í út- 'varpinu, að RALA beri ábyrgð á fræðilegum útreikningum upp- græðsluáforma vegna Blöndu- virkjunar. Hér er því um að tefla vísindaheiður þeirrar stofnunar, sem þú veitir forstöðu. Það er mun alvarlegra mál heldur en um hefði verið að ræða þín einkaviðhorf og skoðanir. Hæpinn samanburður í svari þínu við spurningu 2 vitnar þú í mjög nákvæmar og víð- tækar beitarþolsrannsóknir á Auðkúluheiði, sem þú eða þín stofnun byggi á áform sín um upp- græðslu og áburðarþörf til við- halds gróðri á örfokalandi hátt yf- ir sjávarmáli. Nú spyrjum við þig, dr. Björn, leggur þú að jöfnu beitarþol gró- inna haga og uppgræðslu örfoka lands? Eru þetta vísindi? Við drögum ekki í efa niðurstöð- ur Ingva Þorsteinssonar á beitar- þoli þess lands, sem undir vatn fer, þótt þú sniðgangir þær sjálfur í grein þinni. Enginn aðili var sjálfsagðari til þess að meta beit- arþol á þessu landi en RALA eða Ingvi Þorsteinsson. Hann hafði rannsakað gróðurfarið, útbreiðslu plötutegunda, efnainnihald þeirra og mælt stærð landsins. Hann veit því öðrum mönnum betur um ástand og notagildi hins náttúru- lega gróðurs. Hinsvegar sagði það honum og öðrum ekkert um, hvernig til tæk- ist með uppgræðslu og viðhald gróðurs til beitar á örfoka landi þarna á hálendinu, þar sem hinn náttúrulegi gróður hafði ekki lífsskilyrði og öll gróðurmold var horfin. Við höfum heldur aldrei heyrt Ingva Þorsteinsson halda því fram, að hann væri sérfræð- ingur í uppgræðslu. Beitarþolstilraunir þær, sem gerðar voru á Auðkúluheiði ein- vörðungu á grónu landi (metra þykkum moldarjarðvegi) undir umsjón Einars E. Gíslasonar hér- aðsráðunauts, svara því engu um lífsmöguleika sáðjurta á örfoka hrjóstri heiðanna. Afturámóti gáfu þessar tilraun- ir til kynna, að þurrlendisgróður á metra þykkum humusjarðvegi heiðanna svaraði svo vel áburð- argjöf, að tvö ærgildi höfðu í sig á hektaranum (eitt ærgildi: ein ær með 1,4 lömb). Að byggja útreikninga um upp- græðslu örfoka lands hátt yfir sjó á þessum tilraunum, er slík fjar- stæða, að við trúum því varla að nokkur vísindamaður hjá RALA annar en þú, dr. Björn, leyfi sér slíkt. Sjálfsagt að Landgræöslan meti uppgræðsluþörfina Sá aðili hérlendur, er hefir í senn mesta fagþekkingu og reynslu í uppgræðslu, er tvímæla- laust Landgræðsla ríkisins. Við teljum því mjög ósmekklegt og ófaglegt af þér, að vísa ekki frá þér til Landgræðslunnar upp- græðsluþætti þessa máls og út- reikningum þar að lútandi. Það gerðir þú því miður ekki. Hliðstætt væri, ef Sveinn Run- ólfsson hefði fyrir hönd Land- græðslunnar tekið að sér að meta beitarþol landsins, sem fer undir vatn, og ekki látist vita af RALA og Ingva Þorsteinssyni. Þú segir, að þið Sveinn land- græðslustjóri hafi staðið saman að tillögugerð um uppgræðslu vegna Blönduvirkjunar. Hvenær byrjaði sú samstaða, dr. Björn? Hún var ekki hafin fyrir des. 1980. Á fjölmennum fundi í þeim mánuði lýsti landgræðslustjóri undrun sinni á því, að ekki skyldi leitað til stofnunar hans varðandi tillögur og landbætur á Blöndu- svæðinu. Landgræðslunni væri þó ætlað að framkvæma verkið, sagði Sveinn, og ennfremur, að um bæt- ur fyrir gróðurtap ætti að gilda Móselögmál: Auga fyrir auga, tönn fyrir tönn; ellegar hektari fyrir hektara í glötuðu gróður- lendi og uppgræddu. Á þeim sama degi hljóðaði landgræðsluáætlun RALA upp á 1398 ha, er átti að bæta 5660,4 ha af grónu landi, glötuðu vegna virkjunarinnar. (Skýrsla RALA, nóv. 1980. Áhrif Blönduvirkjunar á gróður og beit- arþol afréttarlands austan og vestan Blöndu, töflur 15 og 16.) Rangar tölur um gósenland Á bls. 15 í þessari skýrslu, stendur orðrétt: „Gróðurlendið, sem fer undir vatn hefur mjög hátt beitargildi, hvort sem um er að ræða 475 m eða 480 fm vatns- borðshæð. Það svarar til 1,8 ha gróðurlendis á ærgildi, sem er talsvert hærra en fyrir afréttar- landið í heild og með því besta sem gerist í afréttum landsins." Beit- artap samkvæmt töflu 15 í samriti er 2602 ærgildi. þessar tölur getur þú ekki einu sinni farið rétt með. Þú segir beitartapið 2200 ærgildi „Þú segist hafa tekið fram í útvarpinu, að RALA beri ábyrgð á fræðilegum útreikning- um uppgræðsluáforma vegna Blönduvirkjunar. Hér er því um að tefla vísindaheiður þeirrar stofnunar, sem þú veitir forstöðu. Það er mun al- varlegra mál heldur en um hefði verið að ræða þín einkaviðhorf og skoðanir.“ og 2,5 ha gróðurlendis þurfi fyrir ærgildið. Hér ber ykkur Ingva æði mikið á milli. Við trúum Ingva betur. Hans niðurstöður um beit- arþol eru fengnar með rannsókn- um. Þínar niðurstöður virðast grundvallast á löngun til þess að gera sem minnst úr gróðureyðing- unni við tilhögun I og uppgræðslu- áætlanir seturðu fram af spá- dómsgátu án undangenginna til- rauna. Þegar um er ræða uppgræðslu og viðhald gróðurs, leggjum við meira upp úr áliti Landgræðslu- manna Sveins Runólfssonar og Stefáns Sigfússonar en spádómum þínum. Þeirra er í senn þekkingin og reynslan. í umsögn til Alþingis 1. 3. 1978 segir Sveinn Runófsson m.a.: „Landgræðsla ríkisins leggur því eindregið til að virkjunaraðilar kosti í sumar víðtækar upp- græðslutilraunir á þessu svæði til þess að kanna beitarþol upp- græddra svæða á þessum stað.“ Og ennfremur: „Til þess að uppgræðslan skili eðlilegri uppskeru um ókomin ár yrði að bera á allt svæðið í mjög mörg ár.“ Hér talar raunvísindamaður, óskar eftir tilraunum, svo að hægt sé að svara, hvert raungildi upp- græðslan hafi til beitar. Jafn- framt birtir hann það álit sitt að bera verði á landið í mjög mörg ár, svo að það hafi tilætlað notagildi, enda verði það beitt samhliða upp- græðslu, en ekki girt og friðað. Sama álit hafa Stefán Sigfússon fulltrúi landgræðslustjóra og dr. Ólafur Dýrmundsson landnýt- ingarráðunautur látið í Ijós á fundi hér fyrir norðan. Dr. Björn á flótta Þú virðist ekki þurfa neinar til- raunir, niðurstaðan fengin með eigin „hugvísindum". Þú sagðir nóg að bera á þriðja hvert ár (skýrsla RALA nóv. 1980); og hún var notuð í kostnaðarútreikningi RARIK í vetur. Nú er það annað hvert ár. Er hér ekki um litla breytingu að ræða; og næsta augljóst, að hún er fengin, vegna þess að Landgræðslan og Búnað- arfélag íslands komust í málið. En samband þessara aðila og RALA í uppgræðslumálinu hófst í janúar 1981 að frumkvæði tveggja fyrr- töldu aðilanna. Þú segir það rangt í spurningum okkar að tala um 600 metra hæð yfir sjávarmáli, en við nefndum að vísu 400—600 metra hæð yfir sjó; og höfum við bréf uppá það frá virkjunaraðila, að uppgræöslan verði í meira en 500 metra hæð yfir sjávarmáli að hluta til. Hér er því ekki ranglega spurt, heldur ranglega svarað. Danskur túnvingull á hrjóstri heiðanna? Þá eru það grastegundir og stofnar, sem nota á við uppgræðsl- una. Þú nefndir fyrst og fremst stofna af túnvingli, er Land- græðslan hefir notað með góðum árangri, en sú uppgræðsla er al- farið í mun minni hæð og mest á Suðurlandi. Túnvingull sá, sem þú nefnir, mun vera danskur. Þú leiðréttir, sé þessi skilningur rangur. En danski túnvingullinn var notaður í smá uppgræðslutilraunum á Hveravöllum, og fékk þar hægt andlát; er aldauða, þó að tilraunin væri girt og friðuð. „Þá er búist við, að fræ verði tiltækt af íslenskum stofnum bæði af túnvingli og vallarsveifgrasi og auk þess af beringspunti, en verið er að rækta fræ af þessum tegund- um,“ segir þú í svari þínu til okkar. Við tökum að sjálfsögðu undir vonir þínar um að vel takist til með kynbætur og frærækt af harðgerðum stofnum. En eitt eru vonir og annað niðurstöður. Upp- græðslutilrauninni, sem hófst sl. sumar og standa á í fimm ár er m.a. ætlað að svara, hvort tiltækir séu til uppgræðslu þeir grasstofn- ar, sem lifa og gefa uppskeru við þau skilyrði, er umrætt land býður upp á. Hefði nú ekki verið faglegra fyrir þig sem raunvísindamaður að bíða með alla túlkun á niður- stöðum, þar til tilraun þessari væri lokið? En þá fyrst er hægt að segja til um með nokkurri ná- kvæmni, hvort uppgræðslan heppnast, hvað hún kostar og hvaða stofnar gefa besta raun. Auðvitað er þar heimilt að spá dr. Björn, en þeir spádómar verða trauðlega metnir til raunvísinda. „Rangar ákvarðanir byggðar á röngum forsendum hafa reynst þjóðinni dýrkeyptar á undanförnum árum.“ Þá viljum við minna á niður- lagsorðin í svari þínu 6. apríl: „Að- alatriðið frá mínu sjónarhorni er, að menn séu með sem réttastar upplýsingar, þegar dómur er lagð- ur á hina ýmsu valkosti, en rangar ákvarðanir byggðar á röngum for- sendum hafa reynst þjóðinni dýrkeyptar á undanförnum ár- um.“ Við viljum taka undir þessi heil- ræði þín. En hvernig heldur þú boðskap þeirra? Við skulum að- eins draga það saman: 1. Þú segir beitargildi landsins 2,5 ha fyrir ærgildið í stað 1,8 (I.Þ.) 2. Þú segir beitartap 2200 ærgildi í stað 2602 ærgildi (I.Þ.). 3. Þú segir mismun á glötuðu gróðurlendi við tilhögun I og II 30%, en Ingvi Þorsteinsson segir um 45,6% miðað við stærð al- gróins lands. Ólafur Dýrmundsson notaði tölur Ingva. Verður því að telja hans niðurstöður réttari en þínar, þar til tölur Ingva hafa ver- ið hraktar. 4. Þú byggir uppgræðsluáætlanir á beitarþolsrannsóknum og áburð- ar- og beitartilraunum á algrónu landi. 5. Þú segir fyrir um árangur upp- græðslu, hvaða grasstofnar muni reynast best, hver uppskeran verði, áburðarþörf, beitargildi o.s.frv., enda þótt aðeins sé liðið eitt ár af fimm ára uppgræðslu- tilraun, sem á að svara spurning- um þessum. 6. Þú verðtryggir mismun á stofnkostnaði til jafns við áburð- arverð. En samkvæmt reynslu hækkar áburður iðulega mikið umfram verðbólgustig. Síðan reiknar þú 10% vexti þar af, en viðurkennir svo, að þú hafir lítið vit á þessu, 8% eða 6% kynni að vera réttar niðurstöður. Samt reiknar þú og birtir niðurstöður. Hvers vegna kynnir þú þér ekki vaxtakjör á verðtryggðu fé í bankakerfinu? En látum þessi dæmi nægja um það, hvernig þú heldur eigin heilræði. Þau sýna, svo ekki verður um villst, að rang- ar forsendur leiða til rangrar niðurstöðu. Landvernarhugsjón í tönkum Þú vilt láta koma skýrt fram, að þið Sveinn Runólfsson séu sam- mála um, að við virkjanir og aðra mannvirkjagerð eigi að leggja mikið í sölurnar til að bjarga grónu landi. Best væri að geyma vatnið í stórum tönkum eins og hitaveitan gerir. Við vitum vel um landvernd- arsjónarmið Sveins Runólfssonar, en því miður getum við ekki sagt það sama um þig, dr. Björn. Öll þín afskipti af máli þessu hafa þeinst að því að gera sem minnst úr landeyðingu og gróður- tapi samfara virkjunartilhögun I við Blöndu. Þessari virkjunarleið hafa þó nær öll náttúruverndar- samtök í landinu mótmælt. Jafn- framt segja Helgi Hallgrímsson og Hörður Kristinsson, er önnuð- ust vistfræðilegar rannsóknir á þessu landi, það meiriháttar vistfræðilegt slys, væri virkjað eftir leið I. Þú aftur á móti reynir á allan hátt að ýkja kostnaðarmun á tilhögun I og II, eins og við höf- um nefnd dæmi um hér að fram- an. Þessvegna því miður verður þú að teljast landverndarmaður með öfugu formerki. Landverndar- hugsjón í tönkum bjargar engu landi. 4 Tónlistarmenn efna til happdrættis SA\1T()K alþýAulónskálda og tón- listarmanna, SATT, hafa efnt til byggingarhappdrættis til aó fjár- magna húsakaup fjrir félagsstarf scrni sína. Ilappdrættið gengur undir nafninu „Lifandi tónlist** og í vinning eru tvær bifreiðir, Kenault 9 að verð- mæti 135 þúsund krónur og Fiat l’anda að verðmæti 95 þúsund krón- ur auk Kenwood- og AR- hljómtækja- samstæðu að verðmæti 46 þúsund krónur. Forsvarsmenn samtakanna efndu til blaðamannafundar til að kynna happdrættið þar sem Egill Qlafsson, formaður félagsins, rakti Jjess í stuttu máli. Samtökin voru formlega stofnuð í október 1979 og frá upphafi hefur markmið þeirra verið að leiða lifandi tónlist til vegs og virðingar, en lifandi tónlist átti mjög undir högg að sækja á þessum tíma vegna diskó- tekanna. SATT-kvöldin voru fyrsta tilraunin í þessa átt en reynslan af þeim sannfærði menn um nauðsyn þess að félagið kæmist í eigið hús- næði, þar sem hægt væri að halda uppi lifandi tónlist ásamt aðstöðu til daglegs rekstrar samtakanna. SATT, í samvinnu við Jazzvakn- ingu og Vísnavini festi kaup á hús- næði að Vitastíg 3 og um svipað leyti hófu þessi sömu félög san^-

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.