Morgunblaðið - 22.12.1982, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 22. DESEMBER 1982
23
Góðir
tónleikar
Tónlist
Jón Ásgeirsson
LÍKLEGT er að reynsla ís-
lendinga af einhæfri tónlist,
sem leikin hefur verið í nokkra
áratugi af lúðrasveitum, sé að
nokkru fjötur um fót þeirra,
sem annars hlusta mikið á
tónlist og því sé þeim nokkuð
þungt fyrir fæti, er hyggjast
venja landann við hlustun
tónlistar fyrir blásturshljóð-
færi. Til er óhemju magn af
góðri tónlist fyrir margvísleg-
ar samsetningar blásturs-
hljóðfæra og gat að heyra
nokkurt sýnishorn þeirrar
tónlistar á tónleikum í Laug-
arneskirkju sl. mánudag. Flutt
voru verk eftir Beethoven,
Sweelinck og Mozart. Sextett-
inn í Es-dús, opus 71, eftir
Beethoven, er skemmtilegt
verk, en höfundurinn taldi
verkið ekki með betri verkum
sínum og sagðist hafa að
mestu samið það á einni nóttu.
Tilbrigðin sex yfir lagið, Mein
Junges Leben hat ein End, er
eitt frægasta tilbrigðaverk
Sweelinck og var hér leikið í
umskrift gerðri af Ernest Lub-
in. Sweelinck hefur verið
nefndur faðir þýskrar orgel-
tónlistar og Tilbrigðaformið,
eins og hann útfærir það, er
framhald þeirrar tækni er
virginalistarnir ensku höfðu
náð. Annar merkur þáttur í
tónsmíðatækni Sweelinck er
gerð fantasíunnar en í þeim
verkum ryður hann brautina
er fullunnin var í fúgugerð
Bach, enda er þeim skipað til
sætis á sama bekk.
Flutningur verksins var
mjög góður, enda er hér um að
ræða frábæra tónsmíð og
mjög fallega útfærða af góð-
um fagmanni. Tónleikunum
lauk svo með tólftu serenöð-
unni eftir Mozart. Mozart er
talinn hafa samið verkið fyrir
útitónleika en umritaði verkið
sem strengjakvintett (K,406)
nokkru seinna og eins segir í
bók Alfred Einsteins, um Moz-
art, „hreinlega af fjárhags-
ástæðum". Verkið vegur salt á
mörkum þunglyndis og glað-
værðar.
Þessi undarlega og óvenju-
lega skipan kemur fram í
dansþættinum, Menuettinum,
sem að hluta til er unninn í
Canonformi, eins og höfundur-
inn sé ekki alsáttur við að
sleppa sér í leikærsl dansins.
Ekki er vitað hvérsu til tókst
um flutning verksins en talið
er ósennilegt að þessi tónlist
hafi fallið vel í „gardenpartí-
in“ á þeim tíma og bendir um-
ritun verksins til þess, að höf-
undinum hafi verið óhætt að
endurselja það með nýrri
hljóðfæraskipan. Þeir sem
stóðu að þessum tónleikum
voru: Bernard Wilkinson, Daði
Kolbeinsson, Janet Wareing,
Einar Jóhannesson, Óskar
Ingólfsson, Hafsteinn Guð-
mundsson, Björn Árnason,
Joseph Ognibene og Jean P.
Hamilton og var leikur þeirra
allra góður og á köflum frá-
bær, sérstaklega í verki Sweel-
incks.
^Vskriftar-
síminn er 83033
Starfsfólk Sparisjóós Hafnarfjarðar, 47 manns.
varð hann fyrsti bæjarfógeti í
Hafnarfirði. Faðir Páls var Einar
B. Guðmundsson bóndi að Hraun-
um í Fljótum, en hann var einn af
aðalhvatamönnum að stofnun
Sparisjóðs Siglufjarðar, sem nú er
elzta starfandi peningastofnun
landsins. Mun Páll hafa kynnst og
heillast af þessum hugsjónum í föð-
urhúsum. Auk Páls voru stofnendur
sjóðsins þeir Agúst Flygenring
kaupmaður, Einar Þorgilsson
hreppstjóri og kaupmaður, Finnur
Gíslason seglamakari, Jóhannes
Sigfússon kennari, Jón Gunnarsson
verzlunarstjóri, Jón Þórarinsson
skólastjóri, Sigfús Bergmann, verzl-
unarstjóri, Sigurgeir Gíslason
vegagerðarmaður og Ögmundur
Sigurðsson kennari.
Sama árið og Sparisjóður Hafn-
arfjarðar tók til starfa hófst vél-
bátaútgerð á íslandi. Þremur árum
síðar togaraútgerð, er hafði bæki-
stöð sína í Hafnarfirði, og þannig
rak hver viðburðurinn annan í
breyttum og bættum atvinnu-
háttum landsmanna.
Af bókum sparisjóðsins má sjá að
stjórnendur hans hafa þegar í önd-
verðu stefnt að því að sjóðurinn
stuðlaði að eflingu atvinnulífs í
Hafnarfirði og hefur sjóðurinn því
komið nokkuð við sögu merkra nýj-
unga.
Fyrsta lánið
Fyrsta lánveiting úr Sparisjóði
Hafnarfjarðar var til Jóhannesar
Reykdals, hins mikla framkvæmda-
og hugsjónamanns. Það var lítil
upphæð, 125 krónu víxillán, en síðar
á árinu fékk hann nokkuð stórt
fasteignalán er hann var að reisa
fyrsta trésmíðaverkstæðið á Is-
landi, sem nú er Dvergur hf., elzta
iðnfyrirtækið í Hafnarfirði. í beinu
framhaldi þeirrar framkvæmdar og
í tengslum við hana, keypti Jóhann-
es rafmagns-„dýnamó“ í Noregi er
átti eftir að verða fyrsta rafveita á
íslandi. Jóhannes setti „dýnamó-
inn“ niður við Hafnarfjarðarlæk og
beizlaði fallvatn úr læknum til að
knýja hann og var rafallinn tekinn
í notkun í desember 1904. Þar með
hófst rafvæðing á íslandi.
Fyrsta sparisjóðsbókin var stofn-
uð 16. febrúar 1903, með 10 króna
innleggi Halldórs M. Sigurgeirs-
sonar.
Úr töludálkum bóka sparisjóðs-
ins má margt lesa, bæði er snertir
efnahagslega afkomu fólksins og
hvernig hún tengist þróun atvinnu-
iífsins í bænum og í sumum tilfell-
um almennt í landinu. Þar má lesa
um erfiðleikatíma er lýsa sér í
minnkun innstæðufjár og samdrátt
í útlánum. Þar má lesa um björtu
hliðarnar, fyrir fólkið, sem jafn-
framt urðu erfiðleikar fyrir spari-
sjóðinn, þegar svo mikið fé barst í
sjóðinn að enginn kostur var á að
ávaxta nema hluta af því í víxil- eða
fasteignalánum. Með samanburði
má lesa um sterka stöðu fólksins í
efnahags- og sjálfsbjargarlegu til-
liti á tímum stórfelldrar aukningar
í byggingum íbúöarhúsa í bænum
án þess að séð verði að útlánamögu-
Stúlkurnar í útibúinu í Norðurbænum. Hildur Haraldsdóttir útibússtjóri er lengst til hægri á myndinni.
leikum Sparisjóðsins í þennan tíma
hafi verið ofboðið. Eftirfarandi töl-
ur sýna aðeins útlínur vaxtar og
viðgangs Sparisjóðs Hafnarfjarðar
á þessu tímabili, en í þeim felast þó
samandregin viðskipti einstakl-
inganna í bænum og þáttur þeirra í
uppbyggingunni í bænum.
Arslok Innistæðufé Varasjóður
1902 15.178.00 4.000.00
1922 366.000.00 48.000.00
1942 5.193.000.00 308.000.00
1962 87.288.000.00 8.411.000.00
1971 396.635.000.00 16.814.000.00
Heildarinnistæðufé í sparisjóðnum
í dag eru um 210 milljónir króna og
eigið fé var um síðustu áramót 25
milljónir króna.
Skírnargjafir
Forstöðumenn Sparisjóðs Hafn-
arfjarðar segja að jafnan hafi verið
lögð áherzla á að hvetja börn og
unglinga til ráðdeildar í meðferð
fjármuna, og hafi sjóðurinn átt þátt
í að grundvalla sparifjármyndun
þeirra. í því skyni hafi aðalfundur
sjóðsins árið 1931 samþykkt að
sjóðurinn gæfi hverju skírðu barni í
Hafnarfirði, Garðahreppi og Bessa-
staðahreppi sparisjóðsbók með
fimm króna innistæðu. Þessum sið
hefur verið haldið í rúma hálfa öld,
en upphæðin smáhækkuð með
breyttu verðgildi peninganna.
Þannig var upphæðin 500 krónur
fyrir 10 árum, og hafði því hundr-
aðfaldast á 40 árum, en er nú 180
krónur, þ.e. 18 þúsund gamlar, og
hefur því margfaldast með 3600
miðað við upphaflegu upphæðina.
Eing^og áður segir eru Guðmund-
ur Guðmundsson og Þór Gunnars-
son núverandi sparisjóðsstjórar, en
auk þeirra hafa sparisjóðsstjórar
verið: Jóhannes Sigfússon, Jón
Gunnarsson, Guðmundur Helgason,
Ólafur Böðvarsson og Matthías Á.
Mathiesen, sem nú er formaður
stjórnar sjóðsins, en auk hans eru í
stjórninni: Guðmundur Guðmunds-
son sparisjóðsstjóri, Stefán Jónsson
forstjóri, sem setið hefur í stjórn-
inni í 40 ár, eða frá 1942, Árni Grét-
ar Finnsson hæstaréttarlögmaður
og Guðmundur Árni Stefánsson rit-
stjóri.
Afmæliskaffi
í tilefni 80 ára afmælisins er öll-
um Hafnfirðingum í dag boðið í af-
mæliskaffi hjá sparisjóðnum, hve-
nær sem er opnunartímans, því séð
verður um að heitt verði á könnunni
frá því fyrir opnun og fram yfir
lokun. Jafnframt er æsku bæjarins
boðið uppá gosdrykki og sælgæti,
sem jólasveinar munu reiða fram.
— ágás
Úr afgreiðslusalnum í sparisjóðshúsinu við Strandgötu. Sérstakt veggmerki minnir á afmælið.
MorgunhlaAiÁ KÖK.