Morgunblaðið - 25.01.1983, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 25. JANÚAR 1983
Endurskoðun stjórnarskrárinnar — 2. grein:
Stórt og greinilegt takkaborö
Vinnsluteljari
•
Strimill
Ijósa
takka
minni
og
Fjölhæf reiknivél fyrir
allan reikning
KJARAWI HF
Ármúli 22 — Reykjavík — sími 83022
Ur aftursætí
venjulegs fólksbös
eru margar útgönguleiðir
fyrirböm
án þess aö nofa cfymar!
Öll viljum við tryggja sem best öryggi barnanna
okkar í umferðinni. Við vitum að það er ekki
nóg að láta þau sitja í aftursætinu, heldur er
mikilvægt að þau séu örugglega skorðuð, hvort
sem það er * bílstól, burðarrúmi eða bílbelti.
Við höfuM sérhæft okkur í öryggisbúnaði fyrir
börnin,-búnaði sem hentar í flestar gerðir fólks-
bifreiða.
Barnastólar (fyrir 9 mán. - 6 ára)
verð frá kr. 1.077,-
Barnapúðar (fyrir 6-12 ára)
verð kr. 357,-
Burðarrúmsfestingar (fyrir 0-9 mán.)
verð kr. 995,-
Beltastóll (fyrir 6-12 ára)
verð kr. 1.029.-
VELTIR HF
Simi 35200
Bráðabirgðalög-
um þrengri
stakkur skorinn
Eftir Gunnar G.
Schram prófessor
Útgáfa bráðabirgðalaga hef-
ur lengi verið umdeild hér á
landi. Þau eru lög, sem ríkis-
stjórnin setur upp á sitt ein-
dæmi, án nokkurs atbeina
Alþingis.
Af þeim sökum hefur útgáfa
bráðabirgðalaga verið ýmsum
takmörkunum bundin, þar sem
öðrum aðila en Alþingi, fram-
kvæmdavaldinu, er hér fengið
hlutverk þess um skeið.
í fyrsta lagi mega ráðherrar
einungis setja bráðabirgðalög á
milli þinga — þegar Alþingi sit-
ur ekki á rökstólum. í öðru lagi
verður brýn nauðsyn að vera á
lagasetningunni. Og í þriðja lagi
falla þau úr gildi, ef þingið sam-
þykkir þau ekki. Jafnvel þótt
bráðabirgðalögin séu ekki form-
lega felld á þingi falla þau alltaf
úr gildi við næstu þinglausnir.
Hér áður fyrr kom Alþingi að-
eins saman annað hvert ár og
var sú skipan í gildi allt til 1921.
Á þeim tíma var augljós þörf á
heimild til þess að gefa út
bráðabirgðalög. Að vísu var þá,
og er enn, heimilt að kveðja
saman aukaþing, en það er
nokkurt fyrirtæki og sú heimild
hefur sára sjaldan verið notuð í
þau 109 ár, sem stjórnarskráin
hefur verið í gildi.
Nauðsynleg
heimild
Þessvegna er heimildin til
þess að gefa út bráðabirgðalög
milli þinga nauðsynleg. Þeir at-
burðir geta orðið í þjóðfélaginu,
sem kalla á skjótar lausnir með
lagasetningu. Má þar nefna erf-
iðleika í atvinnulífinu, náttúru-
hamfarir svo sem eldgos, ófyr-
irséða efnahagsörðugleika og
vinnudeilur, sem brýnt er að
leysa án tafar, eftir að samn-
ingaleiðin hefur verið reynd til
þrautar. Dæmi um hið síðast-
nefnda eru deilur, sem leitt hafa
til stöðvunar fiskiskipaflotans
og flugsamgangna.
Ef litið er á útgáfu bráða-
birgðalaga á tímabilinu
1944—1975 var heildartala
þeirra 177. Af þeim fjölluðu
flest um sjávarútvegsmál eða
46. Um skatta og tolla fjölluðu
14, um lausn vinnudeilna 12 og
um ábyrgð á lánum og lántöku-
heimildir fjölluðu einnig 12 lög.
Næst komu lög um vísitölu og
verðlagsmál, eða alls 11 talsins.
Stundum heyrist því haldið
fram að heimildin til útgáfu
bráðabirgðalaga sé misnotuð
hér á landi. Fjöldi slíkra laga
gefur þó ekki til kynna að svo sé
í miklum mæli. Yfirleitt hafa
verið gefin út 3—7 bráðabirgða-
lög á ári síðustu árin. Árið 1979
sker sig að vísu hér úr. Þá voru
gefin út alls 15 bráðabirgðalög.
Á árinu 1980 voru þau hinsvegar
7 talsins og árið 1981 voru að-
eins gefin út ein bráðabirgðalög.
Brotalöm
á valdinu
Sú gagnrýni, sem ríkisstjórnir
hafa löngum sætt vegna útgáfu
bráðabirgðalaga, beinist aðal-
lega að tvennu.
Fyrra atriðið er það að ríkis-
stjórninni er alveg í sjálfsvald
sett hvenær þingtímans hún
leggur bráðabirgðalögin fram. í
því felst viss hætta á misnotkun
þessa valds. Þannig gæti ríkis-
stjórn dregið að leggja umdeild
lög fyrir þingið þar til örfáum
dögum fyrir þinglausnir. Útilok-
að væri þá að láta þau fá þing-
lega meðferð. Að vísu falla þau
úr gildi þegar þingi er slitið, en
ekkert er því til fyrirstöðu, eins
og stjórnarskráin er nú, að dag-
inn eftir þinglausnir gæfi ríkis-
stjórnin út önnur bráðabirgða-
lög, nákvæmlega samhljóða hin-
um fyrri. Þau lög gætu síðan
verið í gildi fram til þinglausna
árið eftir og þannig mætti
endurtaka þennan leik koll af
kolli.
Strax skal tekið fram að engin
ríkisstjórn hefur beitt bráða-
birgðalagaréttinum á þessa
lund, en slíkt atferli myndi í dag
teljast löglegt, þótt siðlaust
væri.
Hitt atriði, sem oft hefur ver-
ið gagnrýnt, er matið á hinni
brýnu nauðsyn. Stjórnarand-
staðan hefur iðulega haldið því
fram að engin nauðsyn hafi ver-
ið til útgáfu slíkra laga. Beðið sé
með útgáfu laganna þar til al-
þingismenn séu komnir í leyfi til
þess að forðast langvinnar um-
ræður og deilur um málið á
þingi. Hefur sú gagnrýni tví-
mælalaust stundum verið á rök-
um reist.
Rétturinn
mjög þrengdur
Þetta eru helstu ástæðurnar
fyrir því að stjórnarskrárnefnd
leggur til að rétturinn til útgáfu
Sauðárkrókur:
67 íbúðir í smíðum um áramót
Sauðárkróki, 19. janúar.
SAMKVÆMT yfirliti byggingafulltrú-
ans á Sauðárkróki, Jóhanns Guð-
jónssonar, um byggingaframkvsmdir
árið 1982, voru 67 ibúðir í smúðum
um síðustu áramót en voru 69 á sama
tíma fyrra. Byrjað var á smíði 17
ibúða, 23 bilskúra og 4 annarra bygg-
inga, sem er mjög svipað og árið áður.
Á árinu 1982 voru 19 íbúðir tekn-
ar í notkun, sama tala og 1981. Með-
al bygginga sem eru í smíðum nú
um áramótin má nefna íþróttahús,
hjúkrunar- og dvalarheimili fyrir
aldraða, verslunarhús K.S. við Ár-
torg, veiðarfærahús sjómanna og
hús Fiskiðjunnar á Eyrinni, heilsu-
gæslustöð og iðnaðarhús við Borg-
arflöt og Borgartún. Þá er í bygg-
ingu verslunarhús í Hlíðarhverfi og
unnið að stækkun Sælkerahússins,
veitingahúss við Aðalgötu, sem tók
til starfa á sl. ári.
Gert er ráð fyrir, að nokkrar
þessara bygginga komist í gagnið
að hluta eða öllu leyti á þessu ári,
en áfram er unnið við aðrar eftir
því sem fjármagn leyfir. Bygginga-
fulltrúi segir nokkra óvissu ríkja
um framkvæmdir á árinu 1983. Þó
er víst að byrjað verður á sambýl-
ishúsi — verkamannabústað — með
14 íbúðum. Þá er ráðgert að hefja
byggingu nokkurra einbýlishúsa og
eru lóðir tiltækar.
Kári.