Morgunblaðið - 01.05.1983, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 1. MAÍ 1983
23
Blásarakvintett KinartTlharmoniunnar, sem Sigríður Vilhjilmsdóttir leikur
með. Þegar hún fer aftur til Koblenz er næsta verkið einmitt að leika með
blásarakvintettinum vortónleika í Blumenhof.
unni. Ef vantar hljóðfæraleikara á
æfingu þar, þá segja þeir bara:
Hann kemur áreiðanlega í kvöld
og byrjar æfinguna. Ekki í Þýska-
landi!
— Hvaða hljómsveitir voru
þetta sem þú lékst með?
— Ég fór að spila í austurrísku
unglingahljómsveitinni, sem m.a.
tók tvo óbóleikara frá Berlín með í
hljómleikaferð til Frakklands og
Italíu. Og ég lék með RIAS-
útvarpshljómsveitinni, sem stofn-
uð var eftir stríð og hefur verið við
lýði alltaf síðan og þykir mjög góð.
Nú, og það er hluti af náminu hjá
Karajan-stofnuninni að maður er
látinn spila með Berlínar fíl-
harmoníunni, og það fékk ég að
gera.
Vilja engar konur
— Ef ég man rétt, þá er þar
ekki nokkur kona. Sagt að þessi
virðulega hljómsveit vilji ekki
konur. Varðstu vör við það?
— Já, já, ég varð vör við það.
Þetta er hljómsveit sem byggir á
gömlum erfðavenjum, hefur verið
í 100 ár án kvenna, nema að annar
hörpuleikarinn er kona. Og hún er
reyndar ekki fastráðin. Við vorum
bara þrír óbóleikararnir við skól-
ann, tveir karlmenn, Japani og
Austuríkismaður, og ég var látin
leika í hljómsveitinni. Síðan hefur
þetta breyst, því nú hefur verið
ráðin ein kona sem fiðluleikari í
hljómsveitina. Og miklar deilur
milli hljómsveitarinnar og Karaj-
ans, sem vildi ráða kvenklarinett-
leikarann Sabin Mayer, enduðu
nýlega með því að hún var ráðin
— hversu lengi sem hún verður nú
þarna. Mér er alveg sama um
þetta. Þeir mega halda sínum
hefðum fyrir mér. Það er svo mik-
ið af öðrum góðum hljómsveitum.
En það var mjög góð og ströng
þjalfun að leika þarna.
— Er Karajan eins erfiður í
umgengni sem hljómsveitarstjóri
og af er látið?
— Hann getur verið óskaplega
vondur og grimmur. En hann get-
ur líka verið ákaflega elskulegur
maður. Þetta fræga fólk er bara
rétt eins og hver annar, þegar
maður hefur kynnst því svolítið.
Karajan er heillandi maður og
menn bera ákaflega mikla virð-
ingu fyrir honum.
— Mér skilst að almennt beri
fólk ákaflega mikla virðingu fyrir
þeim sem leika f Fílharmoníu-
hljómsveit Berlínar. Hver sem það
hefur gert, hafi uppfrá því fengið
stóran gæðastimpil. Hvernig er
andrúmsloftið í þessari hjóm-
sveit? Eru menn ekki merkilegir
með sig?
— Það er mjög mikil samheldni
innan hljómsveitarinnar, segir
Sigríður. Og móðir hennar segir
mér frá því hve hissa hún hafi
orðið á hljómleikum, þegar búið
var að leika verk eftir nútíma-
tónskáld sem kom upp á sviðið og
tók við lófaklappi, en hljómsveit-
armennirnir tóku þá til við að
baula á hann. Þeim líkaði ekki
verkið. Og talið berst að öðrum
atburði, sem fyrir hana kom á öðr-
um tónleikum þar sem Sigríður
lék annað óbóið með Fílharmoníu
Berlínar. Konan við hliðina á
henni fór að spyrja hana hvort
hún væri ekki ákaflega stolt.
Sagði: Þetta er Fílharmonía Berl-
ínar og dóttir þín situr þarna og
leikur með henni! Fannst hún ekki
skilja eða gera sér nægilega grein
fyrir hve stórkostlegur atburður
þetta væri.
Sigríður hlustar á okkur og
hlær við. — Já, Þjóðverjum finnst
óskaplega mikið til um hljóm-
sveitina sína. Og þeir eru yfirleitt
ákaflega mikið fyrir góða tónlist. í
Berlín eru 3 stórar sinfóníu-
hljómsveitir og fjölmargar minni.
Og það er alltaf fullt á öllum tón-
leikum og leiksýningum, sem eru
margar. Alltaf svo mikið um að
vera í menningarlífinu þar. Það er
kosturinn við að vera í Berlín. Aft-
ur á móti er maður dálítið einang-
raður þar, ef maður vill fara
eitthvað. Það tekur 3 klukkutíma í
lest bara að komast út fyrir
Austur-Þýskaland.
Götuspil og
blásarakvintettar
Eftir fjögurra ára námsdvöl í
Berlín flutti Sigríður sig til Kobl-
enz. — Ég fór ekki í fast strax,
enda var ég ekki ákveðin í að fara
í hljómsveit, segir hún. — Svo
sendi ég umsókn til Koblenz og
var látin prufuspila ásamt 7 eða 8
öðrum. Einn þeirra var búinn að
leika með hljómsveitinni í hálft
ar, og það var leiðinlegt að hann
skyldi þurfa að hætta. En ég var
fastráðin hjá Rheinische
Philharmoni-unni þar í borg.
Hljómsveitin spilar mikið, þjón-
ar öllu héraðinu og fer á milli
borga. Haldnir 8—12 hljómleikar
á mánuði. Þá er ekið þangað í bíl
og heim eftir tónleikana, kannski
upp í 3ja tíma ferð. Leikið er í
leikhúsinu í Koblenz en tónleikar
haldnir í Rhein — Mosel Hall. Á
árinu 1984 eiga að fara fram
breytingar á leikhúsinu og þá
verður Rínar fílharmonían send í
hljómleikaferðir til Spánar,
Frakklands og Bandaríkjanna á
meðan, svo mikið stendur fyrir
dyrum hjá henni.
— Þetta er ekki svo slæmt, seg-
ir Sigríður, — því stundum hefur
maður tvo heila frídaga á milli.
Aðra daga er æfing og hljómleikar
eða jafnvel tvær æfingar. En ég
hefi alltaf mikið að gera, því ég
leik með tveimur öðrum blásara-
hljómsveitum, blásarakvintett úr
Rínar fílharmoníunni, sem m.a.
leikur nú á vördögum í Blumen-
hof, sem er í svokölluðu Þýska-
horni, þar sem árnar Rín og Mósel
mætast. Þar spilum við serenöðu
og kammermúsík. Vortónleikarnir
fara að byrja þegar ég kem til
baka núna. Fyrst leikum við Moz-
art. Þetta eru vinsælir tónleikar.
Hvert sæti jafnan setið.
— Er ekki dálítið erfitt að
koma þessu við fyrir þá sem leika
í Fílharmoníunni?
— Jú, það getur verið býsna
flókið. Einkum þar sem hinn
kvintettinn, Marsyas Ensemble, er
myndaður af hljóðfæraleikurum,
sem búa dreift. Tveir eru í Bonne,
einn í Karlsruhe, einn í Stuttgart
og svo ég í Koblenz. Þar hittumst
við venjulega hjá mér og æfum í
4—5 daga einu sinni í mánuði. Ég
verð þó að fara á æfingu á morgn-
ana þrátt fyrir það.
Þess má geta, sem hún nefnir
ekki, að síðan hún kom til Koblenz
hefur hún leikið einleik með
hljómsveitinni og fengið ákaflega
góða dóma. Nú síðast skrifaði
gagnrýnandi Neuwieder Zeitung
14. mars sl.: „Sigríður Vilhjálms-
dóttir hafði sólóana i C-moll Fash
og Cimarosa óbókonsertunum,
sýndi tilfinningu fyrir
melódramatískri framvindu með
löngum samfelltum „bogatóni".
Hún hafði mjög áhrifaríka mótun
með stuðningi hljómsveitarinnar."
Það kemur í ljós í spjalli okkar,
að Sigríður hefur ekki eingöngu
leikið í virðulegum hljómleikasöl-
um síðan hún hélt utan. Hún
kvaðst oft hafa spilað með selló-
leikara á götum úti í Berlín, Vín-
arborg, Prag og víðar. Fjármagn-
aði heilt ferðalag á þann hátt.
— Það er lang skemmtilegast,
sagði hún. — Fólkið gefur sér
raunverulega tíma til að stansa og
hlusta á heilu sónöturnar. Kemur
svo á eftir til manns til að spjalla.
Já, já, það borgar fyrir sig. Eitt
sinn kom til dæmis til mín kona
og þrýsti 100 mörkum í lófa mér.
Kvaðst ekki ætla til Bayreuth í ár,
svo hún hefði vel efni á að borga
fyrir þetta.
Smáatriðin skipa máli
Og nú er Sigriður komin heim
til að leika fyrir landa sína einleik
á óbó með Sinfóníuhljómsveitinni
Mozart-konsert í C-dúr. Aðspurð
kvaðst hún hafa verið með hann á
efnisskrá hjá sér í 5 ár, enda verði
að hafa hann tiltækan fyrir allar
prófanir, því þar er að finna allt
sem sýnt getur hvort óbóleikari
getur eða getur ekki. Hún kvaðst
hlakka til þessa verkefnis.
Er hún ekkert taugaóstryk fyrir
tónleika? Hún kvaðst ekki vera
mikið taugaóstyrk, ef ekkert sér-
stakt komi fyrir. En hún sagðist
vilja mæta snemma og vera viss
um að allt væri í lagi. — Fyrir
mig skipta slík smáatriði og und-
irbúningur miklu máli, segir hún.
— Hvað liggur svo fyrir hjá
henni í framtíðinni? Fyrst er að
ljúka næsta hljómleikatímabili i
Koblenz, enda er hún fastráðin
þar. Síðan veit hún ekki hve lengi
hún heldur áfram. Gjarnan hefði
hún viljað leika í útvarpshljóm-
sveitum í borgum eins og Munch-
en eða Köln, en ekkert rúm er þar
laust fyrir óbóleikara. Henni líkar
raunar ákaflega vel í Koblenz.
— Ætli maður taki sér ekki nokk-
ur ár í viðbót erlendis. En ég er
búin að vera 9 ár í burtu, og maður
sér alltaf betur og betur að heima
er best. E. Pá.
frá íslenskri náttúru sem hef-
ur heillað mig allt frá barns-
aldri. Ég var meira og minna í
sveit frá þriggja ára aldri til
átján ára aldurs, og það hefur
sín áhrif. íslensk sveit, íslensk
náttúra og bændameninng er
mér í blóð borin.
Ég held að svipaða sögu sé
að segja af öllum þeim listmál-
urum, sem búa erlendis, ísland
verður þeim alltaf ofarlega í
huga. Þannig var þetta til
dæmis með Nínu Tryggvadótt-
ur, sem ég þekkti vel; hún var
alltaf að mála ísland, þótt hún
byggi í fjarlægum löndum ára-
tugum saman."
— Svo þú átt þér ekki upp-
áhaldsmálara í Bandaríkjun-
um?
„Það væri þá helst Joan
Mitchel, hún er mjög skemmti-
legur málari, og mér finnst
stundum eins og eitthvað sé
skylt með okkur eða því sem
við erum að gera. Bandaríkja-
menn eiga annars mjög marga
góða listmálara, og óvíða ef
nokkurs staðar er meira um að
vera á þessu sviði en í Banda-
ríkjunum. Ótölulegur fjöldi
góðra listmálara er í New
York, og hið sama á við um
margar aðrar borgir.“
Aukið listalíf
í Washington
— Hvernig er Washington
hvað þetta varðar?
„Þar hefur orðið mikil breyt-
ing á til hins betra síðustu ár.
Listlíf hefur tekið mikinn
fjörkipp undanfarið, hvort
heldur um er að ræða málara-
list, tónlist eða eitthvað annað.
Tilkoma Kennedy Center hefur
til dæmis orðið til þess að lífga
mjög upp á tónleikahald, mál-
verkagallerí hafa sprottið upp,
og nú gerist það oft að leikrit
eru „prufukeyrð" í Washington
áður en þau eru sett upp á
Broadway í New York.“
— Þú hefur bæði haldið
einkasýningar og tekið þátt í
samsýningum í Bandaríkjun-
um. Er ekki erfitt að koma sér
á framfæri í svona stóru landi?
„Jú, vissulega er samkeppn-
in hörð, og það þarf talsverða
heppni til að ná langt. í
Bandaríkjunum skiptir það
mestu máli að komast að hjá
góðum galleríum, sem taka
verk til sölu. Takist manni að
komast að hjá þekktum og
virtum sölugalleríum geta
hjólin farið að snúast hratt, en
minna er um það eins og hér að
ungir listamenn haldi einka-
sýningar og slái ef til vill í
gegn á þann hátt. Úti leggja
menn gjarna fé í ákveðna lista-
menn, þeim er séð fyrir að-
stöðu og fjármagni eytt í að
kynna þá. Takist það eru þeir á
grænni grein, en þetta þarf
alls ekki að þýða það að bestu
listamennirnir séu þeir þekkt-
ustu.“
— Hefur þú sjálf verk þín
til sölu á listagalleríum af
þessu tagi?
„Já, ég hef verið á samningi
hjá galleríi í Washington, sem
nefnist The Studios, þar hanga
myndirnar uppi, og þar reikna
ég með að halda sýningu nú í
haust."
Varla nokkurs staðar
meiri áhugi en hér
— Og hvernig er svo að
koma heim frá útlöndum með
málverkasýningu?
„I fyrsta lagi er það ótrúlega
mikið fyrirtæki! — Það er ekki
svo lítil vinna við að flytja 92
innrömmuð málverk milli
landa! — En það er skemmti-
legt að koma heim, og ég hef
fengið ágætis móttökur, og selt
margar myndir. Kunningjar
koma hingað, líta á sýninguna
og heilsa upp á mig í leiðinni,
og svo hefur verið hér tals-
verður straumur fólks, sem ég
kannast ekkert við. Það er
greinilega mikill áhugi hér
heima á listmálun, varla er
nokkurs staðar annars staðar
að finna svo mikinn áhuga.
Það er gott að koma hingað
heim með sýningu!"
Á sýningu Ástríðar Ander-
sen eru sem fyrr segir 92 verk,
olíumálverk og acrylmyndir.
Sýningin í Háholti er opin
daglega klukkan 16—22, nema
um helgar þegar opnunartím-
inn er frá 14—22. Sýningunni
lýkur 8. maí næstkomandi.
— AH.