Morgunblaðið - 01.05.1983, Blaðsíða 25

24
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 1. MAÍ 1983
Útgefandi nttbKfeífe hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson.
Fulltrúar ritstjóra Þorbjörn Guömundsson, Björn Jóhannsson.
Fréttastjórar Freysteinn Jóhannsson, Magnús Finnsson, Sigtryggur Sigtryggsson.
Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Að- alstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Skeifunni 19, sími 83033. Áskrift- argjald 210 kr. á mánuöi innanlands. f lausasölu 18 kr. eintakiö.
eir tímar eru ekki langt
að baki í sögu þjóðar-
innar er skortur grúfði yfir
högum hennar. Talið er að
um 9.000 manns hafi fallið
hér á landi á harðindaskeiði
áranna 1783—1785, eða
tæplega fimmtungur þjóð-
arinnar, en þá vóru íslend-
ingar innan við 50.000 tals-
ins. Milli 10 og 15 þúsund
íslendingar fluttu til N-Am-
eríku á seinni hluta liðinnar
aldar. Nær í tíma eru
kreppuárin, sem enn í dag
svíða í minni fjölda fólks,
sem hér mátti þreyja þorr-
ann og góuna á atvinnu-
leysis- og þrengingartímum
fjórða áratugarins.
Það er einkum tvennt sem
öðru fremur hefur ráðið
þeirri stökkbreytingu frá fá-
tækt til velmegunar, sem við
höfum búið við frá lyktum
síðari heimsstyrjaldar. Hið
fyrra er aukin menntun og
þekking þjóðarinnar. Það
síðara er sú tækniþróun,
sem leitt hefur til stórauk-
innar framleiðni og fram-
leiðslu í undirstöðuatvinnu-
greinum þjóðarbúsins: sjáv-
arútvegi, landbúnaði og ið-
naði.
Menntun, þekking og
framvinda tækninnar vóru
þau vopn í lífsbaráttu þjóð-
arinnar, sem gerðu henni
kleift að auka svo þjóðar-
tekjur, að þær risu, a.m.k.
til skamms tíma, undir þeim
lífskjörum, samneyzlu og
einkaneyzlu, er við höfum
tamið okkur. Hin síðari
misserin höfum við sem
heild lifað að hluta upp á
erlenda krít.
Bróðurparturinn af þess-
um þjóðartekjum var sóttur
með æ fullkomnari fiski-
skipum, sífellt stórtækari
veiðitækni, þróuðum fisk-
iðnaði og söluaðstöðu á er-
lendum mörkuðum, sem
byggð var upp af hyggindum
og framsýni. í sjávarútvegi,
landbúnaði og úrvinnsluiðn-
aði varð tækniþróunin og
vélvæðingin slík, að við
framleiddum meira og
meira með minna og minna
vinnuafli.
Samtök launþega í land-
inu eiga að sjálfsögðu sinn
þátt í þeirri tekjujöfnun,
launaþróun og bættum lífs-
kjörum hins almenna
manns, sem orðið hefur á
liðnum áratugum. Það var
engu að síður tækniþróunin
og þau auknu verðmæti í
þjóðarbúskapnum, sem hún
leiddi af sér, sem báru
kjarabæturnar uppi. Þannig
var meðalvöxtur vergrar
þjóðarframleiðslu 4,5% á
ári á tímabilinu frá 1950 til
1980. Hinsvegar horfir nú,
því miður, til nokkurs sam-
dráttar í þjóðartekjum, m.a.
vegna þess, hvern veg hefur
verið búið að atvinnuvegum
okkar og hve seint hefur
miðað í að byggja upp
orkumarkað/orkuiðnað.
Tæknivæðing sú, sem
skilaði þjóðinni frá fátækt
til bjargálna, getur reynzt
tvíbent vopn, ef höggvið er
án hygginda. Þannig bendir
margt til þess að við höfum
— m.a. í krafti tækninnar —
ekki aðeins fullnýtt heldur
og ofnýtt ýmsa helztu nytja-
fiska okkar. Þetta hefur
gerzt þrátt fyrir útfærslu
fiskveiðilandhelgi og brott-
vísun erlendra fiskveiðiflota
af íslandsmiðum. Síldar-
stofninn, sem var einn
stærsti innleggjandi í þjóð-
arbúið, hrundi. Á sömu leið
fór fyrir loðnustofninum,
sem gengið var í af meira
kappi en forsjá. Nú ugga
margir um þorskstofninn —
og ekki að ástæðulausu.
Árið 1980 vóru 157.000 ís-
lendingar á starfsaldri, þ.e.
15—74 ára. Árið 1990 verða
þeir 179.300 talsins, eða
14,2% og 22 þúsundum
fleiri, samkvæmt spá Áætl-
anadeildar Framkvæmda-
stofnunar. Sá aldurshópur,
sem mestan þátt tekur í
vinnuframlagi, þ.e. frá
25—59 ára, vex hlutfallslega
mun meira eða úr 91.000 í
112.300. „Heildarfjöldi
nýrra starfstækifæra, sem
þurfa verða til á áratugnum
1980 til 1990, er því sam-
kvæmt þessu á bilinu frá
25.000 til 34.000“, segir í
grein í ársskýrslu Fram-
kvæmdastofnunar.
Einstaklingar á vinnu-
aldri er ekki eini aldurshóp-
urinn sem stækkar. Manns-
lífskjör
ævin lengist og þeir laun-
þegar, sem setjast í helgan
stein vegna aldurs, verða æ
fleiri með hverju árinu. Það
hefur á skort að þróa þjóð-
félagið að þeim aðstæðum,
sem breytt aldursskipting
þjóðarinnar hefur leitt til.
Á hátíðisdegi launþega, 1.
mai, hlýtur þrennt að vera
ofarlega í huga:
• 1) Hvernig verja megi
þau lífskjör sem búið er við í
dag, eins og nú háttar til í
íslenzkum þjóðarbúskap.
• 2) Hvernig eigi að standa
að uppbyggingu íslenzkra
atvinnuvega þann veg, að
tryggj a megi til frambúðar
annarsvegar atvinnuöryggi,
þrátt fyrir vaxandi fjölda á
íslenzkum vinnumarkaði á
næstu árum, og hinsvegar
þann vöxt þjóðartekna, er
rísi undir bættum lífskjör-
um.
• 3) Hvernig létta megi
þeim vaxandi fjölda laun-
þega, sem hættir störfum
aldurs vegna, að mæta
breyttum aðstæðum. Á
þessum vettvangi á laun-
þegahreyfingin verk að
vinna.
Sá brennipunktur sem
þetta allt mætist í er að
auka verðmætasköpun í
þjóðarbúskapum, þær þjóð-
artekjur, sem bera verða
uppi lífskjör okkar allra frá
vöggu til grafar. Þar verður
fyrst fyrir að tryggja undir-
stöðuatvinnuvegum rekstr-
ar- og vaxtarmöguleika, sem
felst ekki sízt í því að ráða
niðurlögum verðbólgunnar.
En jafnframt verður að
skjóta nýjum stoðum undir
lífskjör og efnahagslegt
sjálfstæði þjóðarinnar.
Verður þá fyrst fyrir að
hyggja að orkuiðnaði og
fiskeldi, sem bjóða upp á
mikla möguleika, ef rétt er
að staðið. í þessu megin-
markmiði eiga allar
starfsstéttir þjóðarinnar
sameiginlegra hagsmuna að
gæta.
Morgunblaðið árnar ís-
lenzkum launþegum far-
sældar á hátíðisdegi þeirra.
Atvinnuöryggi
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 1. MAÍ 1983 25
Skríða menn í hraðferð hjá
hlíðar fenniköfum.
Skíðum renna röskir á
ríða tvennum stöfum.
Svona, eins og hann Sveinbjörn
Beinteinsson lýsir í vísunni,
skreið skíðafólkið einmitt yfir
fannirnar í Bláfjöllum um síðustu
helgi í blæjalogni og sólskini. Nú
er einmitt kominn dýrðlegi árs-
tíminn með björtum kvöldum, sól
hátt á himni og silkifæri i brekk-
um og á heiði. Landsmenn harma
mikil snjóalög og síðbúna vor-
komu. En ekkert er svo með öllu
illt, að ekki hafi það eitthvað gott
líka. Sá kostur fylgir nú að snjór
verður langt fram á vorið í skíða-
löndum og fer saman við björtu
vornæturnar og sólvarmann.
Heldur ekki langt í að pallurinn
við skálann komi upp úr snjó og
hægt að sóla sig þar. Um síðustu
helgi var líka straumur af göngu-
fólki á brautunum, sem troðnar
höfðu verið um heiðina, og brekk-
urnar við lyfturnar voru eins og
hugur manns. Stundum hefði ég
furðað mig á því að fólk, sem sótt
hefur af miklum kjarki skíðastað-
ina í óveðrum og vondri færð allt
skammdegið, virðist stundum
missa áhugann einmitt þegar
besti skíðatíminn kemur að vor-
inu. Eftir þennan snjóavetur er
ágætt útlit fyrir að sá tími geti
staðið út maí. Líklega eymir eftir
af gömlum vana, þegar ekki var
hægt að komast á farartækjum
nema rétt í fjallsræturnar, þar
sem snjó tók upp við fyrstu vor-
sólina. En svo mjög þráir fólk
samt þetta samband af sól og
snjó, að stundum er spurt: Af
hverju voru skíðalyfturnar ekki
settar í brekkurnar mót suðri?
Það er svo notalegt að vera á skíð-
um í sólinni! Og því þá gleymt að
sólin bræðir engu síður en vermir.
Kannski kunni Gáruhöfundur
enn betur að meta ferð á fjöll á
sunnudaginn var af því þörfin
fyrir hressingu var svo mikil. Um
það leyti sem siðustu kosningatöl-
ur komu í útvarpinu um 10 leytið
um morguninn eftir spennandi
vökunótt — í kjölfarið á margra
vikna samfelldum spretti við að
boða, auk daglegs brauðstrits,
fagnaðarerindi flokksins á vinnu-
stöðum og fundum og skjótast inn
á milli í eltingaleik á eftir forseta
vorum á erlendri grund f bíla-
lestum með lögregluliði fyrir á
milli staða og á spretthlaupi i bíl-
ana til að verða ekki eftir — þá
var svo sannarlega orðin þörf á
endurhæfingu á líkama og sál.
Hvers kyns hressingarkúrar eru
nú mjög í tísku með tilheyrandi
vitnisburðum. Gáruhöfundur læt-
ur því ekki undir höfuð leggjast
að bera vitni um sinn afbragðs
kúr til að eyða stressi. Uppskrift-
in 15 km röskleg skiðaganga i
hreinu lofti og sólskini í Bláfjöll-
um, með eftirfarandi neyslu á
glænýjum rauðmaga, sem gripinn
er upp af vagni niðri við höfnina í
heimleiðinni og neytt með kampa-
víni til afslöppunar. Likamleg
þreyta líður burt og uppsöfnuð
streita hverfur á mettíma. Lfður
yfir í 8 tíma væran nætursvefn.
Mátti raunar ekki á milli sjá hvor
var rauðari, sólbrunninn skíða-
göngumaðurinn eða nýveiddur
rauðmaginn. Hvílíkt lúxuslíf! Og
svo vaknað óþreyttur til nýrra
átaka á mánudagsmorgni.
Að visu höfðu fregnirnar um
fall foringjans vors Geirs af þingi
ekki verið uppörvandi fyrir and-
ann í upphafi skiðaferðar. En að-
gerð af þessu tagi svifar öllum
úhyggjum frá og uppörvar Pollý-
önnuaðferðina — að koma auga á
bjartar hliðar á hverju máli. Sem
ég stikaði þarna á spýtunum vest-
ur heiðina, þar sem útsýni verður
fegurst til Reykjavikur og Esj-
unnar, kom mér i hug að kannski
væri ekki svo afleitt eftir allt
saman að fá f þessum efnahags-
þrengingum þjóðarinnar til for-
ustu ráðherra, sem mætti vera að
því að einbeita sér að björgun-
arstörfum, ótruflaður af löngum
skyldusetum á þingi. Hafði ég
ekki alltaf verið að halda þvi fram
að ráðherrar ættu að víkja af
þingi fyrir varamönnum sínum,
eins og þeir gera f Frakklandi,
þegar þeir taka við stjórnartaum-
um í ríkisstjórn? Svo mikilvægt
væri verkefnið að vera ráðherra
að það væri fullt starf fyrir hvern
og einn. Ef ráðherrarnir mættu
einbeita sér að stjórnarstörfum
einum, þá þyrfti kannski ekki
fimmti hver þingmaður að sitja á
ráðherrastóli, eins og síðast.
Mætti komast af með færri. Hinir
gætu þá snúið sér alfarið að þing-
störfunum. Vitanlega verður slík-
ur ráðherra að hafa fullan stuðn-
ing þingfloks síns og meirihluta-
fylgi í þingsölum, þótt verkaskipt-
ing sé á störfum. Þessi hugleiðing
fannst mér hreint ekki svo vit-
laus, sem ég stikaði yfir fannirnar
og fann margsvfsleg rök fyrir
henni.
Annars hefi ég alltaf dáðst svo
að þeim, sem geta verið á tveimur
stöðum i einu. Sjálf er ég alltaf að
reyna að gera allt í einu og raða
verkefnunum saman á daginn
eins og púsluspili. Verður til þess
að verkin breiðast yfir allan dag-
inn frá morgni og fram á kvöld og
flæða út yfir helgarnar. Svo mað-
ur fyllist öfund, þegar horft er
upp á þá sem kunna að sitja á
tveimur fundum á aðskiljanlegum
stöðum á sama tíma og missa ekki
af einu. Það sýnist við fyrstu sýn
hreint ekkert auðvelt til úrlausn-
ar. Vinnutími á flestum stöðum
frá kl. 8—9 og fram til 4—5 síð-
degis, fastir fundir alþingis byrja
kl. 2 frá mánudegi til fimmtudags
yfir þingtímann og nefndarfundir
á morgnana, borgarráð situr tvo
daga í' viku frá kl. 11—12 að
morgni og langt fram eftir degi,
en borgarstjórn annan hvern
fimmtudag frá 5 og fram á kvöld
eða nóttina, en borgarnefndir
dreifðar á daginn eins og skæða-
drífa. Þetta verður ekkert auðvelt
fyrir þá sem öllu þurfa að bjarga
og enginn má án vera. Þessvegna
dáist ég alltaf að þessu fólki, sem
leysir svo flókið viðfangsefni af
hendi eins og að drekka vatn að
vera á mörgum stöðum í einu og
fara létt með það. Og svo að lesa
allar skýrslurnar, sem berast til
að kynna sér fyrir hvern fund.
Sem ég nú vegna úrslitanna í
þingkosningunum var að fagna
því að konum hefði þó fjölgað á
þingi í einu stökki, svo að nú væri
þar að magni til efni í heila stjórn
— eins og sést á myndinni af þeim
heima hjá henni Ragnhildi Helga-
dóttur — og velta því fyrir mér
hvort kona myndi nú eftir langt
hlé setjast á ráðherrastól, þá rifj-
aðist það upp að efsta kona
kvennalistans vildi ekki láta kalla
sig þingmann heldur þingkonu.
Hún yrði þá óhjákvæmilega
ráðskona, ef ráðherraembætti
félli henni í skaut. Hálf kunni ég
illa við þetta. Kannski eru það
bara fordómar. Ráðskonustörf
falla jú óneitanlega undir
reynsluheim kvenna.
♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦
! Reykjavíkurbréf j
!......... Laugardagur 30. apríl .............}
Frá Reykjavík Ljósm. Helgi HallvarAsson.
Eftirmál
um kosningar
Það er góður siður í útlöndum,
hvað stjórnmálamenn þar eru
snöggir að taka ákvarðanir, þegar
tímamót ber að höndum. Þetta á
ekki sízt við, þegar kosningar leiða
augljóslega til stjórnarskipta. Þá
stendur ekki á oddvitum fráfar-
andi stjórna að segja umsvifalaust
af sér.
Ríkisstjórn dr. Gunnars Thor-
oddsen tók sér hins vegar fjögurra
daga frest áður en hún gerði það
upp við sig, að leggja fram lausn-
arbeiðni. Að vísu voru einstakir
ráðherrar þá orðnir býsna óþol-
inmóðir og tveir þeirra, ólafur Jó-
hannesson og Tómas Árnason,
höfðu tekið ákvörðun um að segja
af sér, ef forsætisráðherra bæðist
ekki lausnar fyrir hönd ríkis-
stjórnarinnar allrar. Að lokum
var sú ákvörðun þó tekin. Upphaf
og endalok þessarar ríkisstjónar
eru því með sínum hætti.
Óneitanlega er það umhugsun-
arefni, hve erfiðlega ætlaði að
ganga að framkvæma kosningar
til Alþingis á laugardag fyrir viku,
vegna veðurfars og samgönguerf-
iðleika. Þegar desemberkosningar
voru ákveðnar 1979, var Morgun-
blaðið meðal þeirra, sem ekkert
töldu því til fyrirstöðu að efna til
kosninga á þeim árstíma, þar sem
samgöngur væru orðnar svo góðar
um land allt, vegir fullkomnir og
fjölbreytni samgöngutækja svo
mikil, að ekki ætti að vera erfið-
leikum bundið að efna til kosninga
á hvaða árstíma sem væri. Fram-
kvæmd desemberkosninganna
gekk mjög vel. En þeir erfiðleikar,
sem um skeið virtust blasa við á
framkvæmd kosninganna hinn 23.
apríl sl. eru áminning um, að þrátt
fyrir góða vegi og samgöngur í
lofti og á sjó, er veðurfar hér með
þeim hætti, að eftir fengna
reynslu sýnist meira en hæpið að
efna til almennra kosninga á árs-
tíma, þegar ekki er nokkuð örugg
vissa fyrir, að samgöngur verið
greiðar um land allt.
Skoðanakannanir settu meiri
svip á þessa kosningabaráttu en
nokkru sinni fyrr. Morgunblaðið
birti nú í fyrsta sinn niðurstöður
skoðanakönnunar um fylgi flokk-
anna, sem Hagvangur hf. fram-
kvæmdi óg naut til þess ráðgjafar
frá Gallup-stofnuninni. öll vinnu-
brögð við skoðanakönnun Hag-
vangs hf. voru til fyrirmyndar og
var þetta í fyrsta sinn, sem skoð-
anakönnun fór fram á fylgi flokk-
anna í kosningum, þar sem beitt
var viðunandi vinnubrögðum.
Væntanlega verður skoðanakönn-
un Hagvangs hf. til þess, að aðrir
aðilar, sem um skeið hafa fram-
kvæmt skoðanakannanir hér, taki
upp áþekk vinnubrögð og raunar
ekki óeðlilegt, að löggjöf verði sett
um skoðanakannanir, þar sem
kveðið er á um það, hvernig að
framkvæmd þeirra skuli staðið.
Skoðanir eru skiptar um það,
hvaða áhrif skoðanakannanir hafa
á úrslit kosninga og sjálfsagt
verður það seint fullreynt eða
sannað. Þó er ekki úr vegi að ætla,
að bæði Alþýðuflokkur og Alþýðu-
bandalag hafi notið góðs af slakri
útkomu þessara tveggja flokka í
skoðanakönnunum. Hún reyndist
þeim sú viðspyrna sem þeir þurftu
á að halda í kosningabaráttunni.
Auk þess að setja ákveðnar reglur
um framkvæmd skoðanakannana
er umhugsunarefni, hvort ákveða
eigi, að skoðanakannanir verði að
birtast hæfilegum tíma fyrir kjör-
dag, en slík lagaákvæði eru sums
staðar erlendis, til þess að draga
úr líkum á því, að niðurstöður
kannana hafi áhrif á úrslitin.
Njósnastarfsemi
í Svíþjód
Sænska skýrslan um kafbáta-
ferðir Sovétmanna við Svíþjóð
hefur vakið heimsathygli og á eft-
ir að hafa djúpstæð áhrif á al-
menningsáiitið á Norðurlöndum í
garð Sovétríkjanna. Birting
skýrslunnar hefur leitt til marg-
víslegra umræðna um njósna-
starfsemi Sovétmanna í Svíþjóð
og raunar á Norðurlöndunum öll-
um. Fyrir nokkrum dögum birtist
athyglisverð blaðagrein eftir
sænskan blaðamann í bandarísku
blaði, en blaðamaður þessi er
dálkahöfundur við Svenska Dag-
bladet í Stokkhólmi, Mats Jo-
hansson að nafni. í blaðagrein
þessari segir höfundur, að sovét-
menn hafi reynt að smjúga inn í
205 af 1.359 fyrirtækjum í Svíþjóð.
Sérstök áherzla er lögð á háþróuð
tæknifyrirtæki, þar sem Sovét-
menn þurfa mjög á slíkri tækni að
halda. Höfundurinn segir, að fyrir
nokkrum árum hafi sovézku raf-
eindafyrirtæki, Elorg, sem stjórn-
að er af KGB-njósnaranum Viktor
Kedrov, tekizt að kaupa bandarísk
rafeindatæki frá sænska fyrirtæk-
inu Datasaab, þótt sænska fyrir-
tækið hefði ekki útflutningsleyfi
fyrir þessum tækjabúnaði, sem nú
er notaður í sovézkum flugvélum.
Mats Johansson segir í grein
sinni, að sænska öryggislögreglan
hafi sett upp sérstaka deild til
þess að verjast iðnaðarnjósnum.
Um síðustu jól vísaði sænska rík-
isstjórnin þremur Sovétmönnum
úr landi, sem höfðu reynt að afla
tæknilegra upplýsinga frá tveimur
heimsþekktum sænskum fyrir-
tækjum, Ericsson og Saab-Scania.
Mistök sovézku njósnaranna voru
þau, að byggja á sænskum verk-
fræðingi, sem reyndist vera gagn-
njósnari í þjónustu sænsku örygg-
islögreglunnar.
Sænski blaðamaðurinn segir, að
Sovétmönnum hafi tekizt að
smjúga inn í bæði sænska herinn
og sænsku öryggislögregluna.
Hann minnir á, að 1970 hafi með-
limur öryggislögreglunnar, sem
hafði aðgang að hernaðarupplýs-
ingum, verið dæmdur fyrir land-
ráð, þar sem hann hafði selt sov-
ézkum njósnurum verðmætar
upplýsingar um fimm ára skeið.
Sovétmenn eru ekki þeir einu,
sem stunda njósnastarfsemi í Sví-
þjóð að sögn sænska blaðamanns-
ins. Árið 1979 vísuðu sænsk
stjórnvöld tveimur pólskum sendi-
ráðsstarfsmönnum úr landi en
þeir höfðu njósnað um pólska út-
laga í Svíþjóð. Þegar öryggislög-
reglan rannsakaði hóp pólskra
listaverkasala, sem ferðuðust um
landsbyggðina í Svíþjóð undir því
yfirskini að selja listaverk, kom í
ljós, að þarna voru á ferð kjarn-
orkuvísindamenn og verkfræð-
ingar með fulla vasa af hernað-
arkortum. Sovétmenn njósna
einnig um sovézka útlaga í Sví-
þjóð. Fyrir einu ári vísaði sænska
ríkisstjórnin úr landi sovézkum
sendiráðsstarfsmanni, sem um sex
ára skeið hafði njósnað um útlaga
frá Eystrasaltslöndunum. Mats
Johansson segir, að talið sé, að
Sovétmenn noti Stokkhólm sem
eins konar miðstöð fyrir Sovét-
menn, 3em reknir eru frá öðrum
löndum. Æðsti maður KGB í Sví-
þjóð nefnist Vladimir, Koretski,
en hann var einn af 105 sovézkum
sendiráðsstarfsmönnum, sem vís-
að var frá Bretlandi 1971 í frægu
njósnamáli. Á síðasta ári neitaði
sænska ríkisstjórnin að hleypa
aftur inn í landið sovétmanni að
nafni Nicolai Neiland, en hann var
eitt sinn forstöðumaður hinnar
svonefndu APN-„fréttastofu“ í
Svíþjóð. Neiland átti að verða
sendiherra Sovétmanna í Svíþjóð
og taka við af öðrum KGB-manni,
sem því starfi gegndi.
Til viðbótar við allt þetta segir
sænski blaðamaðurinn, að sovézka
flugfélagið Aeroflot noti á flug-
leiðum til Stokkhólms herflug-
menn frá sovézka flughernum,
augljóslega til þess að þeir geti
þjálfazt í flugi á þessari leið. Þetta
er til viðbótar við kafbátaferðirn-
ar, sem allir þekkja.
Reynsla okkar
Upplýsingar sænska blaða-
mannsins eru hinar athyglisverð-
ustu, en þær eiga ekki að koma
okkur á óvart. Fyrir u.þ.b. tuttugu
árum var tveimur sovézkum
sendiráðsstarfsmönnum hér í
Reykjavík vísað úr landi, en þeir
höfðu reynt að fá íslending til
þess að njósna fyrir sig. Þessi fs-
lendingur hafði hins vegar sam-
band við lögregluna.
Fyrir nokkrum árum kom hing-
að nýr sovézkur sendiherra, Far-
afonov að nafni. Við athugun kom
í ljós, að hann hafði vakið athygli
öryggislögreglu víða um Vestur-
lönd mörgum árum áður og raun-
ar svo mjög, að hinn heimsfrægi
bandaríski blaðamaður C.L.
Sulzberger lýsti honum sem
„súper“-njósnara í grein í New
York Times, þegar á árinu 1967!
Þessi maður var gerður að sendi-
herra á íslandi og hefur bersýni-
lega mikið þótt við liggja. Fjöl-
mörg fleiri dæmi mætti nefna af
þessu tagi.
Er þetta
nauðsynlegt?
Spyrja má í ljósi þeirra frétta,
sem nú berast frá Svíþjóð um
kafbátamálin og Morgunblaðið
skýrir rækilega frá í dag, laugar-
dag, og þeirra upplýsinga, sem hér
hafa verið raktar, hvort við erum
nægilega vel á verði.
Árum saman höfum við leyft
svokölluðum sovézkum vísinda-
mönnum að koma í vísindaleið-
angra hingað til lands. Þeir hafa
ferðazt um landið að vild. Við leyf-
um sovézkum skipum að koma hér
í höfn, eins og ekkert sé sjálfsagð-
ara. Við leyfum sovézkum flugvél-
um að millilenda á Keflavíkur-
flugvelli.
Til marks um áhuga Sovét-
manna á íslandi og íslenzkum
málum, er sú staðreynd, að fyrir
nokkrum árum leituðu sovézkir
sendiráðsstarfsmenn stíft eftir því
við íslenzka aðila, að Aeroflot
tæki að sér millilandaflug íslend-
inga að einhverju leyti, þar sem
íslendingar væru greinilega í
vandræðum með flugrekstur sinn,
og bentu sérstaklega á, að Aero-
flot flygi nú þegar frá Moskvu til
Luxemborgar og gæti auðveldlega
haldið þaðan áfram til Keflavíkur.
Af svipuðum toga voru óskir Búlg-
ara fyrir allmörgum árum um að
gera við okkur loftferðasamning,
til þess að Búlgarar gætu tekið
upp áætlunarflug til íslands!
Á sl. sumri gerði fráfarandi rík-
isstjórn, eins og frægt er orðið að
endemum, efnahagssamvinnu-
samning við Sovétmenn, sem þeir
ætla sér m.a. að nota til þess að ná
fótfestu í virkjunarframkvæmd-
um á íslandi.
Hingað til hafa flestir stjórn-
málamenn og embættismenn litið
svo á, að allt væri þetta saklaust,
hvort sem um var að ræða „vís-
indaleiðangra", heimsóknir í hafn-
ir, viðdvöl á Keflavíkurflugvelli,
eða hvaðeina, sem Sovétmönnum
hefur dottið í hug að fara fram á.
Fréttirnar, sem þessa dagana
berast frá Svíþjóð, valda því hins
vegar að gera verður þá kröfu til
stjórnvalda, að þau taki öll sam-
skipti okkar við Sovétmenn upp til
endurskoðunar í ljósi reynslu Svía
og þeirra upplýsinga, sem þar er
að fá um vinnubrögð og aðferðir.
Það er verðugt verkefni fyrir nýja
ríkisstjórn að gera þessu máli
rækileg skil, og væri þá ekki úr
vegi að kanna sérstaklega aðdrag-
anda þess samnings, sem gerður
var á sl. sumri við Sovétmenn.