Morgunblaðið - 12.05.1983, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 12. MAÍ 1983
59
Nokkrir ráðstefnugesta.
Hópvinna.
orð Bernharðs frá deginum áður
að „if you educate á man, you
educate a man. If you educate a
woman you educate a nation" —
eða í lauslegri þýðingu: „Ef þú
menntar mann, menntar þú mann,
ef þú menntar konu, menntar þú
þjóð.“ Sagði hún að þessi orð
segðu meira en langar ræður eða
fyrirlestrar.
Þau hjónin dvöldu þarna í þrjú
ár og sögðu þau að vera þeirra þar
hefði gerbreytt öllu þeirra lífs- og
gæðamati.
Almenn ánægja með
árangurinn
Á milli erindanna var unnið í
hópum um hin ýmsu málefni t.d.
hvort þróunarhjálp ætti rétt á sér,
berum við (þ.e. hvíti maðurinn) á
margan hátt ábyrgð á ástandinu í
þriðja heiminum í dag, menning-
arsamskipti o.fl.
Þegar ráðstefnunni lauk síðan á
sunnudeginum 20. mars, voru hóp-
umræður og reifuðu fulltrúar hóp-
anna þar þær hugmyndir og skoð-
anir sem komið höfðu fram hjá
þátttakendum.
Þátttakendur voru almennt á
því að ráðstefnan hefði heppnast
mjög vel og mörgum spurningum
verið svarað, en einnig að margar
spurningar hefðu vaknað um líf
okkar í heiminum í dag og ábyrgð
okkar gagnvart öðrum íbúum
jarðarinnar.
Framtíð mannkynsins í veði
Björn Friðfinnsson iögfræðingur
hjá Reykjavíkurborg er fulltrúi
Rauða krossins við flóttamannastarf
samtakanna og situr einnig í stjórn
Þróunarsamvinnustofnunar íslands
(ÞSSÍ).
Fyrsta spurningin sem við lögð-
um fyrir Björn var sú hve miklu
íslendingar verðu til þróunarað-
stoðar á ári hverju?
„Skiiningur hefur sem betur fer
aukist á síðustu árum og árið 1982
nam fjárveiting íslands til þróun-
arríkja 0,065% af þjóðarfram-
leiðslu en það er samt langt frá
því 1% marki sem SÞ (og þar með
fslendingar) hafa samþykkt að sé
æskileg tala. Nauðsynlegt er á
næstu árum að auka þetta enn
meira þannig að framlag hins
opinbera nemi 0,7% þjóðarfram-
leiðslunnar jafnhliða því sem
frjáls framlög almennings þ.e.
einstaklinga fyrirtækja og sam-
taka verði 0,3% eða aðstoðin sam-
talsl% af þjóðarframleiðslu."
ÞSSÍ leitar
eftir samvinnu
— Hvert er hlutverk ÞSSf og
hvar eru verkefni á hennar veg-
um?
„ÞSSÍ var stofnuð samkvæmt
lögum frá Alþingi 1981 en tók þá
við verkefnum frá aðstoð íslands
við þróunarlöndin. Þau verkefni
sem stofnunin stendur nú að, eru
a) samnorrænt verkefni í Kenýa,
Tanzaníu og Mósambik, b) fisk-
veiðiverkefni í Kenýa sem nú
reyndar er nýlokið og c) stærsta
einstaka verkefnið er aðstoð við
Cobo Verde-eyjar á sviði fiskveiða
og er í ráði að því verði haldið
áfram til 1985. Þar sem stofnunin
er ung að árum er starfið ekki al-
veg komið í fullmótaðar skorður.
Það er m.a. stefna stjórnar ÞSSÍ
að semja við hin ýmsu frjálsu fé-
lagasamtök hér á landi sem starfa
að málefnum þriðja heimsins um
framkvæmd ýmissa verkefna.
Það er von okkar að með því
fáist sem mest út úr þeim pening-
um sem íslendingar verja til
þróunarhjálpar. Einnig er það á
stefnuskránni að standa að
fræðslu um þróunarlöndin og þá í
samvinnu við hin ýmsu samtök er
áhuga hafa á málinu, og við menn
sem fæddir eru í viðkomandi landi
en búa nú hér á landi. Þar má
nefna fólk frá t.d. Víetnam, Thai-
landi, Indónesíu o.fl. sem leita má
til um kynningu á matargerð,
landsháttum, menningu og mörgu
fleiru.
„A ég að gæta
bróður míns?“
— Nú varst þú alla helgina á
ráðstefnu AFS. Hvernig fannst
þér hún heppnast?
„Ég var mjög ánægður með
hana og sé alls ekki eftir þeim
tíma sem fór í þetta. Svona um-
ræður skapa skilning manna á
millum um vandamál þróunar-
ríkja. Ég lagði áherslu á í ræðu
minni að þessi misskipting gæða
jarðarinnar gæti ekki gengið mik-
ið lengur. Það er spurning um líf
og dauða í náinni framtíð að koma
á réttlátari skipan mála í heimin-
um. Spurningin: „Á ég að gæta
bróður míns“, á hér alls ekki við
og er nánast fjarstæða. Við öll,
hvort sem við búum á íslandi eða í
Kenýa, erum íbúar sömu plánet-
unnar. Á henni eru takmarkaðar
uppsprettur lífríkis, nytsamra
jarðefna og orku og vandamál
vegna fjölgunar mannkynsins
koma til viðbótar óleystum vanda,
sem einn sér ógnar tilveru allra
jarðarbúa. Þar er um að ræða mis-
skiptingu lífsgæða milli einstakl-
inga og þjóða — milli ríkja og
heimshluta.
En forsendan fyrir því að
eitthvað verði að gert er að al-
mennur skilningur aukist og al-
menningur í landinu styðji þessa
viðleitni sem er, þegar fram líða
stundir, öllum í hag. Ef ekkert
verður að gert mun misréttið enn
aukast og baráttan um stöðugt
takmarkaðri lífsgæði mun hafa
skelfilegar afleiðingar fyrir okkur
öll og afkomendur okkar.
Brandt
Sólveig Karvelsdóttir er fram-
kvæmdastjóri AFS á íslandi og
bar hita og þunga af skipulagn-
ingu ráðstefnunnar í ölfusborg-
urn. Við spurðum Sólveigu fyrst að
því hvaða samtök AFS séu og á
hvaða grundvelli þau starfi.
„AFS eru samtök, óháð stjórn-
málum og trúarbrögðum, sem
starfa undir kjörorðinu „alþjóðleg
fræðsla og samskipti". Markmiðið
er að upplýsa fólk, minnka menn-
ingarfordóma og auka tengsl
þjóða á milli til þess að stuðla að
friði og jafnrétti í heiminum.
Þetta reynir AFS að gera með
nemendaskiptum og ráðstefnu-
haldi.“
Hvers vegna fór AFS út í það að
halda slíka ráðstefnu?
„Norður-Suður hefur verið
ofarlega á baugi á alþjóðavett-
vangi, sérstaklega eftir útkomu
Brandt-skýrslunnar svonefndu um
samskipti iðn- og þróunarríkja.
Skýrslan er kennd við Willy
Brandt fyrrum kansiara V-Þýska-
lands en hann var formaður
nefndar sem kannaði þessi mál.
Við höfðum áhuga á því að fræða
félagsmenn okkar og aðra sem
áhuga hafa á þessu málefni um
þær hugmyndir sem uppi eru um
þetta mál.“
skýrslan var kveikjan
„Þróunarhjálp er
vandasamt verkefni“
Hve margir sátu ráðstefnuna og
hvernig fannst þér hún heppnast?
„I heild voru það yfir 40 manns
með fyrirlesurunum og ég held að
flestir hafi verið mjög ánægðir
með þessa helgi. Því miður forföll-
uðust tveir fyrirlesarar af óvið-
ráðanlegum orsökum en við slíku
má alltaf búast.
Eftir þessa ráðstefnu geri ég
mér enn betur grein fyrir því hve
gífurlega stórt þetta vandamál er
og hve mikilvægt það er fyrir alla
jarðarbúa að það verði leyst. En
þessi umræða sýndi einnig hve
flókið og vandasamt verkefni
þróunaraðstoð er. Það verður að
þræða hinn gullna meðalveg í
þessu eins og öðru. Ekki er öll að-
stoð heppileg og það þýðir lítið að
senda t.d. heilu verksmiðjurnar til
Afríku þegar enginn kann á vél-
arnar. Bernharður kom með gott
dæmi um fullkomna sögunarverk-
smiðju sem Norðmenn gáfu til
Afríku. Þegar svertingjarnir byrj-
uðu að vinna með allar þessar full-
komnu vélar endaði það auðvitað
með að margir misstu fingur eða
hreinlega handlegg þannig að þeir
flúðu í burtu og sögðu að það væru
Sólveig Karvelsdóttir
illir andar í vélunum. Þessi dýra
verksmiðja stóð síðan ónotuð og
drabbaðist niður engum til gagns.
íslenskir kennarar
til Ghana?
Nú er AFS með nýtt prógramm
í huga sem tengist þróunarhjálp?
Geturðu sagt okkur frá því?
„Upphafið var það að AFS í
Evrópu barst beiðni frá AFS í
Ghana um aðstoð vegna kennara-
skorts í landinu. Eins og flestir
vita býr Ghana við mikla erfið-
leika um þessar mundir sem juk-
ust enn þegar Nígeríumenn vísuðu
þúsundum Ghanamanna úr landi.
Á síðustu árum hafa Ghanamenn
misst mikið af menntafólki úr
landi og búa nú við mikinn kenn-
araskort. Við ætluðum að reyna að
styðja þá með því að senda tvo
kennara héðan næsta haust til
Ghana. AFS hefur ekki bolmagn
til að greiða þeim laun í þennan
tíma og við sóttum því um til
menntamálaráðuneytisins að þeir
kennarar sem færu myndu halda
launum sínum þennan tíma.
AFS var bjartsýnt á að þetta
myndi ganga, því að kennarar eiga
rétt á þessu eftir vissan starfs-
tíma, og við töldum að við yrðum
ekki eftirbátar annarra Evrópu-
þjóða sem ekki ætla að bregðast
Ghanamönnum í neyð þeirra.
Undirstaðan undir allar framfarir
er jú menntun og þetta eru fyrir-
byggjandi aðgerðir sem við erum
að stefna að þarna."
„Við höfum ekki
gefíst upp“
„En nú fyrir skömmu kom svar
menntamálaráðuneytisins og var
það neikvætt. Þetta eru geysileg
vonbrigði fyrir okkur öll því við
töldum að ef raunverulegur áhugi
hefði verið fyrir þessu hjá ráða-
mönnum hefði verið hægt að koma
þessu í kring.
Þetta eru einnig vonbrigði því
að þegar rætt er um þessi mál, þ.e.
aðstoð við þróunarlönd, eru allir
af vilja gerðir en þegar á reynir
eru efndirnar ekki eins miklar.
Við sóttum t.d. um styrk til ÞSSÍ
en þeir segjast ekki geta stutt
þetta verkefni vegna fjárskorts.
Það er sorglegt að þegar kemur
tækifæri upp í hendurnar á okkur
að sýna það í verki að við höfum
raunverulegan áhuga á því að að-
stoða þróunarland á fyrirbyggj-
andi hátt þurfum við að leggja
upp laupana.
Við höfum nú samt ekki gefist
upp ennþá í þessu máli og erum að
þreifa fyrir okkur og vonumst eft-
ir stuðningi einhvers staðar frá
þannig að næsta haust verði tveir
íslenskir kennarar komiiir til
starfa í Ghana."
Við þökkum Sólveigu fyrir
spjallið og vonum að þetta dæmi
eigi eftir að ganga upp þannig að
við íslendingar getum lagt okkar
af mörkum til aðstoðar við
Ghanamenn í neyð þeirra.
Andrés Pétursson var skiptinemi á
regum AFS í Sriss 1979 og hetur
tekið nokkur ridtöl sem hafa birst
hér í Morgunblaðinu.