Morgunblaðið - 12.05.1983, Blaðsíða 12

60
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 12. MAÍ 1983
Lesendaþjénusta Morgiinblaðsins:
Spurt og svarað
um garðyrkju
Haflídi JóiuMon, gutyrkjutjóri R«;kj*TÍkurbor(ar, hefur tekió aó
sér aó arara apurnin(uni ksenda Morgnnblaónns um (arójrkju. Þau
reróa gíóan birt eftir þri sem spurnin(ar berasL Lesendur (eta lagt
spurningar fjrrir Haflióa, jafnt um rrktun matjurta sem trjárarkt of
blómarekL Tekió er á móti spurningum lesenda á ritstjórn Morfun-
blaósins í síma 10100 á milli kl. 11 og 12 árdegis, mánudaga til
fbstudaga. Hafliói Jónsson er landsþekktur garóyrkjufrömuóur og
hefur haft yfirumsjón meó öllum ræktunarmálum borgarinnar i naer
þrjá áratugi.
Hugum að grænmetisrækt
Hafliði Jónsson gardyrkjustjóri svarar spurningum lesenda
Mikið skortir á að við ræktum
og neytum grænmetis í líkingu
við það sem almennt mun vera
hjá öðrum þjóðum. Ennþá eimir
eftir af þeirri skoðun hjá mörg-
um sem frægt er frá tíð hjúanna
í Sauðlauksdal árið 1750 hjá séra
Birni Halldórssyni, er settu það
skilyrði fyrir vistráðningu, að
þau þyrftu ekki að éta gras eins
og búpeningur, en séra Björn
var, eins og alþjóð veit, frum-
kvöðull að ræktun matjurta hér
á landi.
Mér finnst full ástæða til þess
að vekja máls á þessu nú, með
því að margur mætti hyggja að
því á þessu vori, að gera nú
breytingar á hugarfari varðandi
neyslu grænmetis og rækta í
garðinum sínum eitt og annað
matarkyns. Trjá- og runnabeð
þurfa ekki að vera ónotuð opin
moldarbeð undir laufguðum
greinum. Þar hentar viða vel til
ræktunar, t.d. á gulrótum, salati,
spínati, graslauk og fleiri krydd-
jurtum og í matjurtagarðinum
sem helst ætti að vera til staðar
á hverri húsalóð má með ágæt-
um árangri rækta fjölmargar
káltegundir sem hér sjást á
fáum matborðum. Ég nefni þar
t.d. rósakál, blöðrukál, kínakál,
spergilkál og rauðkál. Fátt eitt
er þó nefnt af öllum þeim teg-
undum grænmetis, sem hér má
rækta með góðu móti, ef rétt er
að farið.
Ef marka má allar þær leið-
beiningar sem blöðin gefa fólki
um leiðir sem vel hafa reynst
gegn offitu, þá er vissulega
ástæða til að huga nú að því
þessa vordaga, hvort besta ráðið
sé ekki einmitt það, að rækta
sem mest af því fóðri sem líkam-
inn þarfnast, og gera grænmeti
að uppistöðu hverrar máltíðar,
minnka allt fisk- og kjötát og
hafa aðeins til bragðauka með
grænmetinu sem við ræktum
sjálf. Hugleiðum það í fullri al-
vöru, hvort garðurinn okkar geti
ekki verið ennþá skemmtilegri ef
við hagnýtum þar alla mögu-
leika til ræktunar matjurta,
jafnhliða blómjurtum, trjám og
runnum. Áreiðanlega kæmumst
við fljótt upp á lag með að meta
það grænmeti sem við ræktum
sjálf til jafns við það, sem við
kaupum nú oft dýru verði í versl-
unum fyrir erlendan gjaldeyri,
niðursoðið í dósir eða hraðfryst í
plastpokum. Ennþá er nægur
tími til stefnu að sá til fjöl-
margra grænmetistegunda, sem
hægt er að fá uppskeru af, nú á
þessu sumri.
I. Ranabjöllur, sniglafar-
aldur og reyniáta
Svavar Guðmundsson, Birki-
hvammi 14, spyr:
1. Hvaða skaða valda ranabjöllur
á gróðri og hvaða ráð er gegn
þeim?
2. Hvernig er best að mæta snigla-
faraldri (eitur margreynt en
hefur reynst gagnslítið)?
3 Brúnir, mjúkir blettir í gull-
regni, sem líkjast reyniátu.
Hvað er til ráða?
Svar við spurningu l:Rana-
bjalla veldur sjaldan verulegum
skaða á gróðri en getur þó orðið
afar hvimleið sé mikið af henni.
Einkum sækir hún í blómkrónur
sem komið er eitthvert rot í, eða
eru farnar að sölna.
Helsta ráðið til varnar er að
blanda skordýraeitri saman við
hveitiklíð og örlitlu af sírópi eða
öðrum sætum vökva, koma síðan
þessu klíði fyrir í gróðurbeðinu
og hvolfa yfir glösum, diskum
eða öðrum ílátum sem forða því
að fuglar komist í þetta eitraða
æti, sem lagt er út fyrir maur-
inn.
Svar við spurningu 2: Ef þau
eiturefni sem seld eru gegn
sniglafaraldrinum gagna lltið,
væri rétt að reyna gamla og góða
ráðið, sem eitt var til bjargar
áður en eiturhernaðurinn kom
til sögunnar, en það var að taka
einhverja prjónaflík eða gamlan
poka ofinn úr hampi, rennbleyta
að kvöldi og leggja út þar sem
skaðvaldarnir eru á ferð á nótt-
unni. Að morgni næsta dags er
svo aðgætt hvað loðir neðan í
ábreiðunni og trúlega er það
dágóð veiði sem rétt er að koma
fyrir kattarnef, t.d. í plastpoka
sem rækilega hefur verið bundið
fyrir, svo að „bitvargurinn"
sleppi ekki á ný í gróðurreitinn.
Svar við spurningu 3: Það er dá-
lítið erfitt að gera sér grein fyrir
hvað þarna er um að ræða.
Sennilega er einhver sveppur á
ferðinni og sjálfsagt að nema
grein af og fara með hana í
könnun til sérfræðinga í jurta-
sjúkdómum á Rannsóknarstofn-
un landbúnaðarins á Keldna-
holti.
II. Stoðir við tré
Herborg Halldórsdóttir, Faxa-
túni 19, Garðabæ, spyr:
Hvenær ætla borgaryfírvöld að
hlúa betur að þeim plöntum sem
plantað er á þeirra vegum og um
leið að sýna borgarbúum hvern-
ig standa á að plöntun? Ég held
að plönturnar þurfí betra vega-
nesti, að stuðningur við þær
þurfí að vera fyrir veðrum úr öll-
um áttum.
Svar: Það gleður mig að heyra
um áhuga fyrir gróðri hér í höf-
uðborginni og vitanlega er aldrei
nógu vel búið eða hlúð að þeim
trjágróðri sem nánast er settur á
guð og gaddinn úti á víðavangi.
Þó hygg ég að við gróðursetn-
ingu sé þess jafnan gætt að setja
sæmilegt magn af áburði með
plöntunum en þess ber þó að
gæta að oftast eru viðvaningar
við gróðusetningu og iðulega er
gróðursett í lítið eða ekkert unn-
inn jarðveg. Það væri vissulega
æskilegt, ef við gætum gróður-
sett stærri og þroskaðri plöntur
en við neyðumst nú til að gera,
en því miður er þess lítill kostur,
vegna þess hvað kostnaður við
það er mikill.
Stuðningur við trjágróður er
afar þýðingarmikill og á hverju
ári eru ætíð gerðar tilraunir með
slíkt, þrátt fyrir verulegan
kostnað, en því miður hefur
reynslan orðið sú, að á þessar
stoðir hefur nær undantekn-
ingarlaust verið ráðist og þá
ekki látið nægja að brjóta stoð-
irnar heldur einnig þau tré sem
þær áttu að styðja í stormum
vetrarins.
Það er því miður langt í land
hjá mörgum að hafa ánægju og
tilfinningar fyrir gróðri.
III. Arfi í sáðflöt
Hjörtur Gíslason, Skólavörðu-
stíg 24, spyr:
Þegar sáó er í grasflöt vill koma
upp mikill arfí með grasinu.
Fylgir þetta fræinu eða hvað er
til ráða? Ég vil helst ekki þurfa
að nota eiturefni ef hægt er að
komast hjá því.
Svar: Sé það ekki látið dragast
of lengi að sá í flöt eftir að hún
hefur verið undirbúin til að sá í,
er lítil hætta á að illgresisfræ
sem leynast í moldinni nái yfir-
höndinni, en ef svo verður, er
besta ráðið að ganga sem fyrst á
völlinn og slá niður arfann og
fjarlægja af flötinni. Láta hann
alls ekki vaxa nægilega til að
fella fræ. Grasið nær fljótlega að
sigra í samkeppninni við arfann.
Grasfræ sem hér er selt er um
95% hreint, og öruggt að því
fylgir ekki illgresi.
IV. Ræktun í ólestri
Kristín Þórisdóttir, Brekkuseli
2, spyr:
Hvað er til ráða við grasflöt,
sem ekkert virðist ætla að
spretta á?
Svar: Eina ráðið er að bera
nægilega vel á. Allt bendir til að
lítið hafi verið vandað til rækt-
unar í upphafi, en með góðum
Finnsk húsgögn njóta æ
meiri vinsælda á íslandi
— segir forstjóri útflutningssambands finnskra húsgagnaframleiðenda, Ritva Rissanen
Safír-sófasett með leðuráklæði. Framleiðandi er Sotka-verksmiðjan í Lathi.
„STÓR hluti útflutnings okkar til
annarra landa fer í stærri, og þá oft í
opinberar byggingar og skóla,“ sagði
Ritva Rissanen, forstjóri útflutnings-
sambands fínnskra húsgagnafram-
leiðenda, er blm. heimsótti hana til
að fræðast um þennan útflutning.
Finnsk húsgögn hafa um langt
skeið verið mjög vinsæl á íslandi og
rómuð fyrir formfegurð, gæði og
endingu. Húsgagnaútflutningur
Finna til íslands tók geysilega mik-
inn kipp árið 1979. Jókst hann þá
um tæp 300% I krónutölu. Árið eftir
var aukningin 19,4%, 81% 1981 en í
fyrra var aukningin aðeins rétt rúm
3%.
Húsgagnaiðnaöurinn í Finn-
Iandi er býsna stór um sig. Fram-
leiðendur húsgagna eru um 350
talsins og um eða yfir 16.000
manns starfa við þessa atvinnu-
grein. Framleiðsluverðmæti árið
1981 nam 2,1 milljarði finnskra
marka, eða um 8 milljörðum ís-
lenskra króna. Nærri lætur að
finnsk húsgögn séu um 1% af út-
flutningsverðmætum Finna ár
hvert.
Stærstu kaupendur finnskra
húsgagna eru Sovétríkin. Tæpur
þriðjungur allra útfluttra hús-
gagna fer þangað. Svíar kaupa
einnig mjög mikið, eða 24,2% af
heildarútflutningi í fyrra. V-Þjóð-
verjar koma þar á eftir með 13,3%
og síðan Norðmenn, Líbýumenn og
Bretar í þessari röð.
Útflutningur finnskra húsgagna
hefur aukist hraðar en útflutning-
ur flestra annarra finnskra vöru-
tegunda á undanförnum árum.
Finnar framleiða reiðinnar býsn
húsgagna, en aðeins um 70% eru
til eigin nota. Árið 1981 fluttu
Finnar 31% allrar húsgagnafram-
Ieiðslu úr landinu. Og í fyrra var
heildarverðmæti útflutningsins
um 700 milljónir finnskra marka.
Þótt Finnar séu sjálfum sér
nógir að mestu leyti á þessu sviði,
sem og svo mörgum öðrum, flytja
þeir einnig húsgögn inn til lands-
ins. í fyrra nam húsgagnainn-
flutningurinn sem svarar 700
milljónum íslenskra króna.
Svo virðist, sem húsgögn al-
mennt séð, eigi mun greiðari leið
að mörkuðum erlendis en margir
aðrir vöruflokkar. Sem dæmi má
nefna, að hlutfall útflutnings í
sænskri húsgagnaframleiðslu var
1980 47%, en innflutningurinn að-
eins um 15% af heildarsölu hús-
gagna í landinu. Sambærilegar
tölur frá Noregi voru 15,6% (út-
flutningur) og 32,4% (innflutning-
ur).
Að sögn Ritva Rissanen eru
furu- og birkihúsgögn þau vin-
sælustu á markaðnum, en askur
og beyki eru einnig talsvert notuð
til húsgagnaframleiðslu. Hún lag-
ði áherslu á, að ekki mætti gleyma
þeirri staðreynd, að finnskur hús-
gagnaiðnaður ætti við harða
keppinauta að etja, þar sem væru
Danir, Norðmenn og sér í lagi Sví-
ar. Ekki væri þó um neitt annað
aö ræða en mæta samkeppninni
því Finnar væru hlynntir frjálsu
markaðskerfi á þessum vígstöðv-
um sem og öðrum.
„Eðlilega viljum við auka mark-
aðshlutdeild á íslandi svo mikið
sem kostur er. Þróunin hefur verið
jákvæð undanfarin ár og mér hef-
ur skilist, að finnsk húsgögn njóti
æ meiri vinsælda og virðingar hjá
almenningi. Á meðan þróunin er
þannig getum við ekki kvartað,"
sagði Rissanen í lokin.