Morgunblaðið - 22.05.1983, Síða 40

Morgunblaðið - 22.05.1983, Síða 40
40 MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 22. MAÍ 1983 1943 Richard Burton kom fyrst fram á sviöi í London í hlutverki Glans í leikriti Emlyn Williams. „The Druid Rest“. lnm Blaðiö New Statesman sagöi um hann: „I hálfaumu hlutverki sýnir Burton af sér sérstaka hæfileika." 1948 Emlyn Williams skrifaði hlutverkið Gareth í mynd- The Last Days of Dolwyn" með Burton í huga. Myndinni, sem var sú fyrsta sem Burton lék í, var vel tekið. 1949 Hér leikur Burton í leikritinu „The Lady’s Not for Burning", með Pamelu Brown og John Gielgud í Globe-leikhús- inu. Leikritið naut mikilla vinsælda og var sýnt allt þetta ár. Richard Burton í máli og myndum Andlitiö er sú auðlind, sem lífiö eys af og á því má sjá hvernig reikn- ingarnir standa. Richard Burton er 57 ára, kinnfiskasoginn, eins og menn eru þegar þeir ferðast á miklum hraða, og drengjalegt bros hans hefur breyst með árunum eins og það beri kvíðboga yfir hvert hann stefnir. Það er hins vegar enginn vafi á hvar hann hefur verið. Líf og leikferill Burtons hefur farið í gegnum öll hugsanleg stig umfjöllunar fjölmiðla, frá hálofuðum byrjendaleik, til frægðar, til alþjóðlegrar viðurkenningar. Framlag hans til leiklistarinnar er mikið og hann hefur tryggt sér öruggan orðstír. Það er ekkert vafamál og síðari kynslóðir viður- kenna það. Á sama hátt hefur hlægilegur leikaraskapur hans verið tilefni til endalausra skrifa í slúðurdálkum blaða. Launaðir slúðurmangarar hafa notað hann í gegnum árin, hvar sem þeir hafa þurft að fylla autt pláss í blaði sínu. Það er alltaf hægt að skrifa eitthvað um Richard Burton, hugsa þeir. Skyldi hann kaupa nýjan demant handa Elizabeth Taylor? eða, skyldi hann giftast henni — aftur? Líf sitt hóf Burton undir nafn- inu Richard Walter Jenkins jr. 10. nóvember 1925 í kolanámubænum Pontrhydfen í Suður-Wales. Hann er tólfti í röð þrettán systkina kolanámuverkamanns. Hann vann styrk til skólanáms í Oxford, nokkuð sem hann þakkar fyrst og fremst kennara snum, Philip Burton, en þaðan tók hann sér seinna leikaranafnið til minningar um sinn gamla velgjörðarmann og kennara. Áður en hann hóf nám í háskólanum, þá 18 ára að aldri, lék hann fyrst á sviði í Liverpool í leikriti Emlyn Williams, „The Druid’s Rest“, 1943. Árið eftir fór hann með leikhópnum til London þar sem hann skráði sig fljótlega í breska flugherinn, en í honum þjónaði hann landi sínu sem sigl- ingafræðingur til ársins 1947. Þegar hann skráði sig úr hern- um hélt hann áfram í leiklistinni þar sem frá var horfið og 1948 lék hann í fyrsta sinn í kvikmynd. „The Last Days of Dolwyn" hét hún en við gerð þeirrar myndar kynntist hann konunni, sem hann átti eftir að giftast, velsku leik- konunni Sybil Williams. Það var á Old Vic, sem leikur hans og sterk rödd fékk að blómg- ast í öllu sínu veldi, í hlutverki Hamlets, Henrys V og Othello. Honum var fagnað ákaft, þessum byrjanda á sviðinu. Leikarinn Anthony Quayle, sem var sam- tíma Burton á Old Vic, sagði: „Er- indin streymdu um æðar hans eins og blóð." Áður en hann hélt til Hollywood gat hann sér góðan orðstír í London og varð, á þessum fyrstu árum ferils síns, kannski hvað þekktastur fyrir leik sinn í leikriti Chiistopher Fry’s, „The Lady’s not for Burning". Hann lék í því sama á Broadway í New York og gagnrýnendur kepptust um að hylla leikarann unga. Rokkandi á milli leiksviðsins og tjaldsins, milli Englands og Bandaríkjanna, lék Burton í sinni fyrstu amerísku mynd. Það var „My Cousin Rachel", með Olivia de Havilland og á eftir fylgdi „The Robe“, og honum stóðu allar dyr opnar til að slá í gegn í drauma- bænum Hollywood og fyrir ungan mann er erfitt að standast freist- ingar frægðarinnar. Jafnvel þó allt sé hégómi og eftirsókn eftir vindi, eins og stendur einhvers staðar. Burton kallar þessar freistingar nú „seiðmagn rusl- myndanna". Margar lélegar myndir fylgdu í kjölfar Holly- wood-áranna. Sjaldan hefur verið uppi eins mikill leikari, sem gert hefur svo margar lélegar myndir. Burton viðurkennir þetta og segir: „Ég hef leikið hreint rusl aðeins til að hafa eitthvað að fara á morgnana." Samt verður því ekki neitað að hann hefur næstum allt- af eitthvert yfirbragð sem styrkir jafnvel ömurlegustu myndir hans. Það er ýmsum mönnum ráðgáta hvers vegna Burton leikur best í hlutverkum þar sem sá sem hann leikur gerir sér grein fyrir því að hann er algerlega misheppnaður, hvort sem honum tekst að breyta því eða ekki. Það er í myndum eins og „The Spy Who Came in from The Cold“, „The Night of the Igu- ana“ og auðvitað, „Who’s Afraid Of Virginia Woolf?“ sem er ill og stórkostleg, tilfinningaleg og menningarleg glíma við Elizabeth Taylor. 1952 Lék Burton í sinni fyrstu Hollywood-mynd, sem var Robe“, stórmynd, sem Burton kallaði seinna „rusl“. ,The 1956 Burton vann leiksinir þegar hann sneri aftur á Old Vic í London og lék þar Henry V í samnefndu leikriti. Maj Britt Theorin gestur friðarhóps kvenna: Stofnun friðarhreyfíngar í ÁGÚST á sl. ári hóf hópur kvenna í Reykjavík að ræða hugsanlega stofnun friðarhreyfingar kvenna. Hópurinn sem samanstendur af konum úr öllum stjórnmálaflokkum, kvenfélögum, verkalýðsfélögum o.fl. kom sér saman um ávarp sem sent var öllum kvenfélögum í landinu, svo og bréf þar sem konur voru beðnar um að hugleiða friðar- og afvopnunarmál og hugsanlega friðar- hreyfingu. Nú er stundin runnin upp, frið- arhópur kvenna boðar til fundar í Norræna húsinu föstudaginn 27. mai kl. 17, þar sem rætt verður um ifriðarbaráttu og afvopnun og af- I' itaða tekin til stofnunar friðar- ireyfingar kvenna, starfs hennar >g skipulags. Gestur fundarins verður Maj iritt Theorin, sem hefur setið á ænska þinginu fyrir sósíaldemo- ;rata síðan 1971 og verið í forsvari yrir földa þingnefnda. Hún hefur erið fulltrúi Svía hjá Sameinuðu Iþjóðunum frá 1976 og formaður Svía í sendinefndum um afvopn- unarmál. Hefur hún verið kölluð arftaki Ölvu Mýrdal sem helsti talsmaður Svía um friðar- og af- vopnunarmál. Mun hún flytja er- indi um friðarbaráttu og hlut kvenna í henni, en á eftir gefst fundargestum kostur á að leggja fyrir hana spurningar. Dagskrá fundarins verður að öðru leyti með þeim hætti að eftir erindi Maj Britt Theorin verður snæddur kvöldverður, en síðan verður greint frá störfum friðar- hóps kvenna. Margrét Heinreks- dóttir fréttamaður mun flytja er- indi um vígbúnaðarkapphlaupið og stöðuna í viðræðum stórveld- anna. Síðan verður greint frá til- lögum hópsins um verkefni og væntanlegar friðarhreyfingar. Búist er við að fundinum ljúki um kl. 23.00. Fundarstjóri verður Sig- ríður Thorlacius, en þær sem kynna friðarhópinn og tillögur hans eru Gerður Steinþórsdóttir, Margrét Björnsdóttir, Björg Ein- arsdóttir og Kristín Ásgeirsdóttir. Fundurinn er opinn öllum kon- um og eru allar þær sem áhuga hafa á friðarmálum og afvopnun í heiminum hvattar til að koma og leggja sitt lóð á vogarskálina, frið- arbaráttu til framdráttar. Fundurinn er í Norræna húsinu og hefst kl. 17.00 föstudaginn 27. maí. KriAarhópur kvenna.

x

Morgunblaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.