Morgunblaðið - 03.07.1983, Blaðsíða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 3. JÚLÍ 1983
Fylgst með kynningu 4.-6. bekkjar.
í skólanum,
í skólanum
Einn þáttur í samþsttingarverkefni 1.—6. bekkjar var umferðarfrsðsla. Hér
eru hjólreiðaþrautir í algleymingi.
Nemendur 7.—9. bekkjar gerðu likan af Lagarfljótsbrúnni og býlum á
Völlum. Lagarfljótsormurinn álengdar.
„Við erum ekkert hrædd við Lagarfljótsorminn.**
■
Frá
Egilsstöðum
Egilsstöðura í júní.
f MAÍ-MÁNUÐI var hinni hefð-
bundnu stundaskrá og bekkjaskipan
lagt fyrir róða í Egilsstaðaskóla — en
þess í stað unniö að ákveðnum verk-
efnum eftir vali hvers og eins nem-
anda — þar sem hinar ýmsu náms-
greinar fléttuðust saman.
Nemendur 1.—6. bekkjar unnu
að verkefni sem bar heildaryfir-
skriftina „umhverfið okkar". Þar
störfuðu m.a. hópar, sem fjölluðu
um umferðarmál, híbýli, landa-
fræði, þjóðsögur, atvinnumál og
umhverfismál. Nemendur heim-
sóttu vinnustaði og áttu viðtöl við
ýmsa aðila utan skóla eða fengu
fyrirlesara í skólann; öfluðu upp-
lýsinga um byggðaþróun og sögu
einstakra húsa í byggðarlaginu —
og unnu línurit eða önnur gögn úr
þessum upplýsingum.
Nemendur 7.-9. bekkjar tóku
fyrir verkefnið „Lagarfljótið". Einn
hópur fjallaði sérstaklega um líf-
fræði þess, annar um bókmenntir
tengdar Lagarfljótinu og næsta
nágrenni þess; hinn þriðji um
landafræði þess og sögu; þá vann
einn hópurinn að ýmiss konar
líkanagerð viðkomandi verkefninu.
Sérstakir fjölmiðlahópar störf-
uðu meðan á verkefni þessu stóð og
gáfu þeir út fimm ritlinga um starf
hópanna; birtu viðtöl við fólk utan
sem innan skóla, sveitalýsingar og
margan annan fróðleik.
í gær efndu nemendur síðan til
sérstakrar kynningar á vinnu sinni
fyrir gesti og gangandi — sem var
mjög vel sótt.
Það má með sanni segja að allur
þorri nemenda og kennara virtist
ánægður með þessa tilbreytni í
skólastarfinu — en hins vegar hef-
ur vinnuálag kennaranna líklega
verið allt að þrefalt miðað við hið
venjubundna skólastarf.
í Egilsstaðaskóla voru í vetur 320
nemendur og 26 kennarar.
— Ólafur
Hugleiðing um bindindismál
eftir Björn G.
Eiríksson
All margt hefir verið ritað og
rætt um bindindismál undanfarna
tíð, og er eigi nema gott eitt um
það að segja.
Ég hefi hugsað mér að leggja
einnig örfá orð í belg um þau mál,
þar eð bindindismál hafa einatt
löngum verið mér hugleikin, og
hafa verið og eru mitt hjartans
mál.
Við bindindismenn höfum löng-
um á það bent, hversu ofdrykkja
(áfengis) er skaðleg heilsu ein-
staklingsins og jafnframt skaðleg
þjóðfélaginu sem heild, og hygg ég
allflestir geti verið sammála um
það og þau rök er fyrir þessari
skoðun hafa verið fram færð.
Bezta vörnin gegn vínneyzlu er
að sjálfsögðu að leiða hjá sér að
taka fyrsta glasið.
Við bindindismenn höfum oft-
lega á það bent, að leyfð neyzla á
(léttu) áfengu öli eða bjór verði oft
fyrsta varðan á leiðinni til neyzlu
á sterkari eða áfengari drykkjum.
Hver eru rökin fyrir þessari
skoðun? Þau eru fyrst og fremst
byggð á reynslu. T.d. af reynslu
annarra þjóða sem leyft hafa slíka
„rniði" í löndum sínum og hafa þá
á boðstólum fyrir þegna sína f
lengri tíma.
í þessu sambandi er t.d. býsna
fróðlegt að líta á nokkur atriði og
tölur er tala sínu máli.
Þessar tölur eru teknar meðal
þeirra þjóða, sem eru skyldastar
okkur að ætterni, í máli, hugsun
og menningu, eins og t.d. Norður-
landaþjóðirnar eru (þ.e.a.s. Norð-
menn, Svíar og Danir). Einnig er
fróðiegt í þessu sambandi að líta
til annarra þjóða Evrópu sem
skyldar eru okkur í máli, menn-
ingu og hugsanagangi.
Hugleiðum eftirfarandi atriði:
Sala milliöls var leyfð í Svíþjóð
1965. Þeir sem fengu því á komið
héldu því fram að slíkt myndi
draga úr neyzlu sterkra drykkja.
Reynslan var þessi: á milliölsár-
unum jókst áfengisneyzla í Sví-
þjóð um 39,5% (tímab. 1965—67).
Sænska þingið bannaði sölu milli-
öls frá 1. febr. 1977.
Á sama tíma jókst áfengis-
neyzla hérlendis um 26,1%.
I Finnlandi var sala áfengs öls
leyfð árið 1968 en þá var áfengis-
neyzla Finna minni en annarra
norrænna þjóða að íslendingum
undanskildum.
Eftir að sala áfengs öls var leyfð
þar keyrði fyrst um þverbak þar í
landi hvað drykkju snertir. Á
tímabilinu 1969—1974 jókst
áfengisneyzla Finna um 52,4%. Á
sama tímabili jókst áfengisneyzla
íslendinga um 35%.
Þegar sala á áfengu öli hafði
verið leyfð í 2 ár í Finnlandi hafði
árásum og ofbeldisverkum fjölgað
um 52%.
Danir eru mestir bjórdrykkju-
menn meðal norrænna þjóða. Þar
eykst neyzla sterkra drykkja jafnt
og þétt.
Þeir drekka t.d. allt að þrisvar
sinnum meira en íslendingar,
enda drykkjusjúklingar þar hlut-
fallslega miklu fleiri en hér og þar
er öldrykkja ekki einungis vanda-
mál í fjölskyldum heldur einnig í
skólum.
Vestur-Þjóðverjar ásamt
Frökkum neyta meiri bjórs en
„Mikið hefur verið
höfðað til frelsis um eitt
og annað í áfengismál-
um, en ef aukið frelsi í
slíkum málum færir til
enn meiri fjötra —
fjötra Bakkusar — hvað
er þá unnið við slíkt
frelsi?“
aðrar þjóðir. Þar jókst heildar-
neyzla áfengis um 196%. Á sama
tíma jókst neyzla hérlendis um
70%.
Í Belgíu eru yfir 70% alls áfeng-
is sem neytt er sterkt öl. Þar eru
u.þ.b. 95% allra drykkjusjúklinga
öldrykkjumenn, — þeir menn sem
drekka ekki aðra áfenga drykki.
Árið 1977 gerði félagsmálaráð-
herra Breta harða hríð að
ofdrykkjusiðum þar í landi. Hann
benti á, að á sl. 20 árum (þ.e.a.s.
frá 1957) hefði ölneyzlan aukizt
um 50%, neyzla sterkra drykkja
þrefaldazt og neyzla léttra vína
fjórfaldazt á sama tíma.
Á sama tíma og neyzla sterkra
drykkja eykst um 54% á íslandi,
eykst hún um 300% eða tæplega 6
sinnum meira í Englandi.
Og ekki skortir bjórkrárnar þar.
(Það skal tekið fram að allar þess-
ar tölur eru byggðar á upplýsing-
um áfengisvarnarráðs.)
Hvað segja þessar tölur okkar?
Þær staðfesta þau rök, sem við bind-
indismenn höfum haldið fram.
Og það er í þessu tilviki fyrst og
fremst kjarni málsins.
Kjarninn er með öðrum orðum:
leyfð (neyzla) sala á áfengu öli (mið-
öli, léttöli eða hvaða nafni sem við
köllum það) eða bjór (leiðir af sér)
eða færir fram til frekari neyzlu á
sterkum drykkjum og gjörir illt
ástand í áfengismálum þjóðarinn-
ar enn verra.
Að halda öðru fram í þessu máli
er hreinlega rökvilla, eða sýnir
skort á skynsemi, miðað við þær
forsendur, sem fyrir hendi eru, og
nefndar hafa verið hér að framan.
Staðreyndirnar tala sínu máli,
um annað virðist tómt mál að tala,
hvort sem mönnum líkar vel eður
miður.
Mikið hefir verið höfðað til
frelsis um eitt og annað í áfeng-
ismálum, en ef aukið frelsi í slík-
um málum færir til enn meiri
fjötra — fjötra Bakkusar, hvað er
þá unnið við slíkt frelsi? Ekkert
annað en hörmungin ein og sönn,
sýnist mér.
Stundum er það eins og mann-
skepnan — og þjóðirnar — þurfi
að taka „kollsteypu“ (eins og t.d.
Svíar gjörðu), meira að segja
hverja kollsteypuna á fætur ann-
arri (Danir eru í slíkri kollsteypu
núna), til þess að átta sig, og virð-
ist samt eigi duga til. Er það ekki
undarlegt fyrirbrigði?
Lítum t.d. til næstu granna
okkar í vestri og hugum að
ástandinu þar í áfengismálum.
Þar er allt frjálst í þessum efn-
um, a.m.k. enn sem komið er.
Hvernig er ástandið — drykkju-
skapur úr hófi fram — morð tíð —
ógnvekjandi meðal þjóðar sem tel-
ur aðeins 20.000 manna. (Vitna ég
í þessum efnum til sjónvarpsþátt-
ar frá Grænlandi er eigi alls fyrir
löngu var sýndur í RÚV.)
Er það e.t.v. slíkt ástand, eins og
þar ríkir nú, er svonefndir bjór-
áhugamenn óska sér að verði ríkj-
andi hérlendis?
Drepið hefir verið á það í skrif-
um um áfengismál, að hérlendis
megi hver og einn brugga og
brugga að vild.
Að leyfa brugg (þ.á m. brugg á
áfengu öli), er auðvitað fyrir neð-
an allar hellur og ætti að setja á
slíkt strangar hömlur og með
þessum orðum á ég m.a. við inn-
flutning bruggefnis og sölu þeirra
efna sem til þarf í brugginu.
Hvað snertir þá staðhæfingu að
brugga megi hver að vild, þá veit
ég ekki betur en í lögum sé ákvæði
um að styrkleiki ölsins megi ekki
vera meiri en 2%. Svo samkv.
lagabókstafnum má hver og einn
ekki brugga að vild sinni, hvað
styrkleika snertir.
Það er svo annað mál, hvort
þetta er haldið.
Annað, sem minnzt hefir verið á
í sambandi við nútíma ástand í
áfengismálum hérlendis, er það að
flugmenn og aðrir „höfðingjar öls-
ins“, (ekki svo að skilja að það eigi
við alla flugm. eða alla aðra, sem
koma til landsins) megi flytja til
landsins svo og svo mikið magn af
áfengum bjór.
Ég man ekki betur en að pró-
fessor Sigurður Líndal hafi látið
það álit sitt uppi, að slíkt væri
lagabókstafnum skv. algjörlega
ólöglegt.
Það er skýlaus krafa okkar
bindindismanna, að fyrir þetta
verði tekið.
Það er næsta áreiðanlegt, að sá
flokkur sem það gerði, myndi
hljóta atkvæði margra bindind-
ismanna. A.m.k. fengi hann mitt
atkvæði.
Þá hefir nokkuð verið rætt um