Morgunblaðið - 03.07.1983, Blaðsíða 34

34
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 3. JÚLÍ 1983
Þórður Ámundason
Efstalandi - Minning
Fæddur 6. aprfl 1915
Dáinn 24. júní 1983
Þegar mér var tjáð andlát vinar
míns og æskufélaga, Þórðar
Ámundasonar, flugu í gegnum
huga minn samstarfs- og sam-
verustundir í gamla daga.
Þórður var fæddur 6. apríl 1915
að Mjóanesi í Þingvallasveit, son-
ur hjónanna Fanneyjar Péturs-
dóttur og Ámunda Kristjánssonar
bónda þar. Seinna fluttu þau svo
búferlum til Reykjavíkur.
Ungur að árum hóf Þórður störf
í versluninni Brynju. Fyrst sem
sendisveinn en síðan sem af-
greiðslumaður. Stundaði hann
þessi störf í 10 til 20 ár eða þar til
hann stofnaði eigin verslun í fé-
lagi með öðrum, en það var versl-
unin Málmey á Laugavegi 47, sem
síðar sameinaðist versluninni
Brynju.
Þórður var þeim hæfileikum bú-
inn að geta afgreitt margt fólk á
sama tíma og hugreiknað vörurn-
ar um leið. Þetta var á þeim tím-
um þegar allar vörur voru afhent-
ar yfir búðarborðið, en sjálfsölu-
afgreiðslan ekki þekkt hér á landi.
Auk þessa var framkoma Þórðar
ávallt svo létt, hlýleg og hispurs-
laus, samfara sérstaklega góðri
þekkingu á vörunum, að iðnaðar-
menn flykktust til hans. Við Þórð-
ur unnum saman eins og fyrr segir
sem félagar í mörg ár og var öll sú
samvinna á þann veg að eigi bar
skugga á.
Þórður var sérstaklega hagur í
höndunum, það var sama hvaða
verkefni hann tók sér fyrir hendur
og einnig var hann mjög útsjón-
arsamur.
Þegar hann söðlaði yfir frá af-
greiðslustörfunum gerðist hann
hænsnabóndi á nýbýli þeirra
systkina að Efstalandi i Kópavogi
og vann þar af miklum dugnaði í
mörg ár með aðstoð systur sinnar,
Jakobínu. Síðar vann hann í 11 ár
hjá Stáliðjunni í Kópavogi, en síð-
ustu tvö starfsár hans var hann
hjá Húsasmiðjunni hf.
Fyrir ári veiktist Þórður af ill-
kynja sjúkdómi sem leiddi hann
til dauða, en veikindi sín öll bar
hann með karlmennsku og still-
nóttleysa — en þá er sem dimmi
um stund er lát góðs vinar berst
— lát sem þó kom sem lausn frá
óvægu og miskunnarlausu dauða-
stríði, sem við vinir hans vorum
ekki sátt við að almættið legði á
einn sinn besta og trúasta þjón,
mann sem lifði lífinu í sönnum
anda þess er sagði: „Það sem þér
viljið að aðrir menn gjöri yður,
það skuluð þér og þeim gjöra.“
Þetta hljómar ef til vill eins og
guðlast, að efast um réttmæti
þessarar ráðstöfunar, þá verður
það handhægast að grípa til sinn-
ar barnatrúar sem boðað er að
menn séu kallaðir til æðri verk-
efna.
Þórður Ámundason var maður
gróandans og lífsins. Hann sleit
sínum barnsskóm austur í Þing-
vallasveit, helgustu og fegurstu
sveit þessa iands, batt við hana
sterk og einlæg tryggðabönd, og
heimsóknir hans þangað urðu
nánast eins og pílagrímsferðir
trúaðra manna. Og eftir að til
Reykjavíkur kom og störfin urðu
önnur, átti samt moldin og frjó-
magn hennar hug hans allan.
Hann gerðist einn af frumbyggj-
um Kópavogs og átti sinn stóra
þátt í að gera þann bæ betri bæ,
hann valdi sér sæmdarheitið
„bóndi" og bar það sem réttu.
Garðurinn hans við heimili þeirra
systkina við Nýbýlaveg ber þess
glöggt vitni að þar hefur verið far-
ið nærfærnum höndum — og þetta
er ekki eini bletturinn sem hendur
Þórðar hafa komið nálægt, vinir
hans og kunningjar geta best um
það borið, allstaðar sem laga
þurfti, breyta eða bæta hvort sem
var úti eða inni, kom hann eins og
af tilviljun — ekki til að trana sér
fram — ekki til að vænta hróss
eða skjallyrða — ekki til að krefj-
ast borgunar, síst af öllu til þess,
heldur aðeins innri þörf tilað gera
öðrum greiða — fegra umhverfi
sitt, gleðja samferðafólkið. Lund-
arfar hans gerði líka sitt til að
kátína og gleði ríkti hvar sem
hann kom.
Þórður kvæntist ekki og eignað-
ist ekki börn, þó helt ég að megi
fullyrða að enginn hafi í raun og
sannleika átt fleiri börn, því hvar
sem hann var í nánd hópuðust að
honum börn og öll vildu þau eiga
hann, þó ætla ég að á engan sé
hallað þó ég segi að stærsta rúm í
hjarta hans hafi systursonur hans
og fóstursonur, Ámundi Ævar,
átt, og seinna hans börn. Samband
þeirra var eins og nánast getur
orðið milli feðga, velferð hans bar
Þórður mjög fyrir brjósti — eins
og raunar allra annarra ung-
menna bæði skyldra og vanda-
lausra, og vildi ég sérstaklega
mega þakka það á kveðjustund
fyrir hönd minna barna og barna-
barna. Á stórum stundum sorgar
eða gleði, vildi maður gjarnan
geta gripið til orða sem tjáð gæti
hug manns allan — en þau láta þá
jafnan á sér standa, eða verða inn-
antómt gjálfur og svo fer einnig
nú.
Að síðustu vildi ég votta systk-
inum hans og frændaliði öllu mína
dýpstu samúð, og seilast um leið í
eina fegurstu ljóðperlu Kristjáns
frá Djúpalæk.
Lát þú anda þinn anda
um audnir hvar villtur gengur.
Lát í Hvalvióra sveitum
hóI þína skína lengur.
Veit sjúkum von
og huggun harmi lostnum.
OU aftur milt
Ijúk augum brostnum.
Blessuð sé minning góðs drengs.
Rósa Sveinbjarnardóttir
Hjónaminning:
Eirfkur fæddur 14. júlí 1891
Dáinn 17. júní 1983
Elín fædd 14. júlí 1884
Dáin 14. febrúar 1969
Eiríkur lést á Sólvangi eftir
nokkurra mánaða veru þar. Vegir
okkar Eiríks og konu hans, Elínar,
lágu saman fyrir 27 árum er ég
var sjúklingur í St. Jósefsspítala í
Hafnarfirði, þar var þá sjúklingur
líka einkadóttir þeirra, Sigrún.
Með okkur tókst góð vinátta og
hefur aldrei fallið skuggi þar á.
Er þetta var bjuggu þau í Ytri-
Njarðvík, en 2 árum síðar fluttust
þau til Hafnarfjarðar og áttu þar
heima um árabil í nágrenni við
mig, ekki skemmdi það vináttu
okkar nema síður væri, það má
segja að ég hafi verið heimagang-
ur þar. Alltaf tóku þau jafn elsku-
lega á móti mér og ég fann að ég
var ætíð jafn velkomin.
Fastur liður þegar ég kom var
að Elín, sem lagaði sérstaklega
gott kaffi, fór að hella upp á og
kölluðum við það Ernukaffi, ég
hlakkaði alltaf til er ég kom til
þeirra að fá Ernukaffi, en kaffi
eins og Elín lagaði hef ég ekki
fengið síðan hún lést. Elín fæddist
17. júlí 1884 og lést eftir nokkurra
mánaða legu í St. Jósefsspítala í
Hafnarfirði þann 14. febrúar 1969.
Elín var hæglát kona og ekki
var hún margmál, en það sem hún
sagði mátti byggja á. Elín var ekki
há, en þó var reisn yfir henni, hún
var vinur vina sinna.
Elín átti djúpa lifandi trú og
þegar hún brosti þá geisluðu augu
hennar og sá maður að hún átti til
glettni, en oftast tjáðu augu henn-
ar skilning og kærleika. Ég, sem
þessi fátæklegu orð skrifa, get
aldrei fullþakkað þeim hjónum
fyrir allt sem þau gerðu fyrir mig
og mína.
Þegar Elín lést var það mikill
missir fyrir eiginmann, dóttur og
barnabörn, þá var það þeim styrk-
ur að tengdasonur þeirra, Theo-
dór, sem var þeim sem sonur og
sem þeim þótti mjög vænt um,
stóð þá og stendur nú eftir lát
tengdaföður síns, sterkur við hlið
Sigrúnar og barna hennar og
barnabarna.
Ég vil líka nefna Þórey uppeld-
isdóttur þeirra hjóna, missir
hennar er mjög mikill, því hún
unni þeim sem foreldrum sínum,
og Maríu, sem er systkinabarn
Sigrúnar í báðar ættir, bjuggu
foreldrar þeirra í tvíbýli í áratugi
í sveitinni sinni fögru að Hruna í
V-Skaftafellssýslu.
María og Sigrún hafa því verið
saman frá fæðingu, eða þar til þau
fluttust til Ytri-Njarðvíkur.
Ég má til með að minnast á eitt
sem er sérstakt í þessari fjöl-
skyldu og er orðið mjög sjaldgæft
nú, að Eiríkur og Elín, ásamt dótt-
ur sinni og og síðar barnabömum
og tengdasyni, bjuggu alltaf sam-
an og nú fyrir nokkrum árum
keyptu hús þau Sigrún og Theódór
og María og maður hennar, Sæ-
mundur, en hann féll vel inn í
þessa samlyndu fjölskyldu, enda
mjög elskulegur og góður maður,
Að sjálfsögðu fylgdi Eiríkur dótt-
ur sinni, keyptu þau sitt hvora
hæðina í sama húsi og eru nú þar
Sigrún og María komnar saman
aftur eins og fyrr á árum, má á
þessu sjá hversu samrýnd fjöl-
skyldan er.
Eiríkur var vel gerður maður og
hann mátti ekki vamm sitt vita í
einu né neinu, hann var góður og
trúaður maður í orðsins fyllstu
merkingu. Að heyra Eirík segja
frá var upplifun því svo vel sagði
hann frá, að maður sá það allt
fyrir sér, slíkt er fáum gefið, einn-
ig var hann svo ættfróður að
undrum sætti og hélst sá eigin-
leiki fram á síðasta dag. Eiríkur
var léttur í lund og var manna
kátastur í góðum félagsskap, hann
var trygglyndur og mjög vinnu-
samur, hans kynslóð þekkti ekki
annað. Á hverju ári fór hann í
sveitina sína og var þar um tíma
og var þá tekið til hendinni við
ýmis störf því hann var með fé þar
fram að síðustu æviárum, enda
búmaður mikill. Hann kom kom
alltaf endurnærður heim aftur og
tilbúinn að fara til starfa. Hann
vann i áraraðir hjá varnarliðinu í
Keflavík og vel hafa störf hans
líkað því honum var veitt heið-
ursskjal fyrir trúa og dygga þjón-
ustu.
Síðustu misserin komst Eiríkur
ekki austur að Fossi enda háaldr-
aður og farinn að heilsu.
Eiríkur dvaldi að Sólvangi i
rúmt ár, öllu starfsfólki sendi ég
bestu þakkir fyrir góða umönnun.
Bragi Guðmundsson læknir var
honum mjög góður og veit ég að
Eiríkur leit á hann sem persónu-
legan vin sinn, færi ég honum
kærar þakkir og bið honum guðs
blessunar í starfi sínu.
Nú eru þau hjón bæði farin yfir
móðuna miklu. Við, sem eftir lif-
um, erum ríkari af því að hafa átt
vináttu þeirra og traust. Hafið
þökk fyrir allt og allt.
Ég vil votta samúð mína Þórey
og fjölskyldu hennar, Maríu og
hennar fjölskyldu og öllum öðrum
ástvinum. Barnabörnum Elínar og
Eiríks, Elínu og börnum hennar,
þeim Sigrúnu, Bjarna og Drífu
Huld, sendi ég mínar innilegustu
samúðarkveðjur, og einnig Eiríki
og konu hans, Margréti, og börn-
unum, Sigrúnu, ólafi og Elínu.
Guð blessi ykkur öll.
Sigrún, vina mín, þinn er miss-
irinn mestur, en ég veit að maður-
inn þinn veitir þér styrk á erfiðri
stund. Ég bið Guðs blessunar og
huggunar í þeirri vissu að nú séu
þau mætu hjón, Eiríkur og Elín,
sameinuð á ný.
Erna Friðriksdóttir.
ORION
íngu.
Þórður giftist ekki en bjó með
móður sinni og síðar systur sinni
og systursyni.
Síðustu mánuði dvaldi hann í
Sunnuhiíð, dvalarheimili aldraðra
i Kópavogi, þar sem hann naut
hinnar bestu hjúkrunar.
Þó félagsskapur okkar hin síð-
ari ár hafi verið í lágmarki eiga
þessar fáu línur að vera þakklæti
fyrir gömlu góðu dagana sem við
áttum saman er æskublóminn var
í öndvegi hjá báðum.
Guð fylgi honum á hans braut.
Systur, systursyni og öðrum ætt-
ingjum votta ég mína samúð.
Björn Guðmundsson
Eftir harðan vetur, og enn harð-
ara vor eru allt í einu komnar sól-
stöður, fegurstu dagar ársins,
Vilmundur Gylfa-
son alþm. — Kveðja
Nærri neitaði ég að trúa hinni
hörmulegu fregn um lát frænda
okkar, sem dóttir mín færði mér í
síma til útlanda.
Ég man Vimma frá því hann
var barn. Þá var eins og lífsorkan
kæmist varla fyrir. Myndin af
þessum mikið lifandi dreng hefur
varðveist í huga mér.
Hann hélt lengi loganum í sér
við og líklega var leikvöllurinn
honum of þröngur.
ísland mátti illa við því að
missa þennan storm.
Mér kemur í hug þegar ég var
við nám í Egyptalandi og bjó ná-
lægt hinum fornu konungagröfum
hjá gömlu Þebu. Hitinn var jafnan
yfir 40 stig á daginn, en síðdegis
barst alltaf svalandi vindur frá
eyðimörkinni.
Maður þráði þennan gust, vit-
andi þó að hann var ekki eingöngu
þægilegur, því með honum barst
einnig sandur.
Hver feykir nú burt lognmoll-
unni úr sölum Alþingis þegar
Vilmundur er allur?
Orðræðum hans fylgdu stund-
um sárindi. En þó held ég að Vil-
mundur sjálfur hafi átt mjög við-
kvæma lund.
Baráttuhugur hans var mikill,
kapp og þor. Hann fylgdi fast eftir
réttlætiskennd sinni, en álagið var
mikið.
Nú stendur maður máttvana og
orðlaus gagnvart hinni miskunn-
arlausu staðreynd.—
En Vilmundur gleymist ekki, til
þess var hann of sérstæður maður,
sagnfræðingur, kennari, ráðherra
og ljóðskáld og byggir upp nýjan
stjórnmálaflokk á örskömmum
tíma.
Hvenær kemur svona glampi
aftur fram á sviðið?
Enga huggun megna ég að veita
en læt í ljós söknuð minn og
sannfæringu um að hinn látni
muni lifa í hugum manna vegna
margra góðra verka sinna og
hugmynda.
Þungar sorgir þurftu hin ungu
hjón Valgerður Bjarnadóttir og
Vilmundur Gylfason að þola, en
þær báru þau í hljóði.
Að lokum bið ég ekkjunni, börn-
um þeirra, foreldrum og öðrum
nánum ættingjum styrks.
Þýskalandi, 23. júní,
Ólöf Pálsdóttir.
Eiríkur Jónsson
Elín Einarsdóttir