Morgunblaðið - 11.08.1983, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 11. ÁGÚST 1983
Laser-
lækningar
Læknir þræðir laser-geislann niður í barka sjúklings og brennir burt mestan
hluta æxlis þar. Starfsfélagi hans fylgist með framvindu mála á sjón-
varpsskjá.
Laser-geislann er nú farið að nota
við lausn fjölmargra vandamála inn-
an læknisfræðinnar, allt frá meðferð
blæðandi sára, til krabbameins í
heila og lungum.
Laser-geislinn er farinn að
gegna eins miklu hlutverki á
sjúkrahúsum og skurðarhnífur-
inn. Læknar eru stöðugt að upp-
götva nýjar leiðir til að nota þenn-
an „skurðargeisla" við meðferð
sjúklinga.
Enda þótt laser-geislinn hafi
verið notaður til lækningar
augnsjúkdóma sl. tíu ár, þá er að-
eins skammt síðan læknar hófu að
nota hann við meðferð sjúkdóma
eins og heilaæxla, blæðandi sára,
óreglu í starfsemi lungna og
ófrjósemi.
„Starfsvettvangur geislans fer
nú stöðugt stækkandi," segir dr.
Stephen Joffe hjá læknamiðstöð
Cincinnati-háskóla.
Starfsfólk læknamiðstöðvar
Utah-háskóla hefur nú 102 sjúkl-
inga til meðferðar á mánuði. Þar
af eru 80% þeirra á göngudeild.
Sinai-sjúkrahúsið í Detroit býst
við um 4.000 sjúklingum til með-
ferðar með laser í ár.
Kostur laser-geislans er m.a. sá,
að oft er unnt að hafa sjúklinga til
meðferðar á göngudeild, sem spar-
ar þeim stórar skurðaðgerðir og
sjúkrahúsvist. Læknar geta einnig
unnið á svæðum í mannslíkaman-
um, sem ekki er unnt að komast að
á venjulegan hátt. Þetta gera þeir
með því, að beina laser-geislanum
um pípur, sem síðan má smokra
ofan í sjúklinginn.
Laser-geislanum er unnt að
beina að völdu skotmarki, en upp-
spretta hans er tæki, sem breytir
rafsegulorku í geisla. Nú eru til
þrjár gerðir lasers: koltvísýrings-
tækið, eða C02-tækið, sem er ná-
kvæmt skurðartæki; YAG-tækið,
sem þrengir sér í gegnum vefi,
eyðir fyrirferðarmiklum æxlum og
stöðvar blæðingar, og argon-tæk-
ið, sem eyðir grunnum skemmd-
um, s.s. flekkjum á húð.
C02-lasertækið hefur verið not-
að til lækningar ófrjósemi og for-
stiga leghálskrabbameins. „Með
C02-lasemum er unnt að skera og
fjarlægja vefi af miklu meiri
nákvæmni en með skurðarhníf,"
segir Terry Fuller hjá Sinai-
sjúkrahúsinu.
Læknar nota einnig C02-tækið
til að fjarlægja æxli í heila og
mænu. Dr. Leonard Cerullo við
læknaskóla Northwestern-háskól-
ans í Chicagó hefur haft 500 slíka
sjúklinga til meðferðar. Það er
mikilvægt við laser-lækningar, að
með þeim er unnt að fjarlægja
æxli án þess að skaða nærliggj-
andi vefi, sem eru mikilvægir
starfsemi líkamans. „Laser-lækn-
ingar eru enn ungar innan sviðs
taugaskurðlækninga, en ég held,
að innan þriggja til fjögurra ára
muni 80% taugaskurðlækna nota
geislann," segir dr. Cerullo.
Læknar nota YAG-lasertækið
við meðferð æxla í þvagblöðru.
Niðurstöður meðferðar 25 sjúkl-
inga hjá Utah-háskóia benda til
þess, að tækið sé jafnvel nota-
drjúgt við meðferð sjúkdóma í
vegg blöðrunnar. Dr. Joseph A.
Smith Jr. við háskólann segir:
„Skurðaðgerð með laser er unnt að
framkvæma, ef sjúklingurinn er
staðdeyfður. Henni fylgja hvorki
blæðingar né sársauki."
YAG-tækið er einnig farið að
nota við meðferð blæðandi sára í
maga og smáþörmum.
Þá er einnig mikilvægt, að nota
má YAG-tækið við meðferð þeirra
krabbameinssjúklinga, þar sem
æxli loka leiðinni annað hvort til
lungna eða maga.
Öndunarhæfni bætt. Dr. Micha-
el Unger og dr. Grant Parr hjá
læknamiðstöð Presbyterian-há-
skólans í Pennsylvaníu-ríki hafa
haft 40 sjúklinga til meðferðar,
sem allir hafa þjáðst af öndunar-
tregðu vegna æxla í barka. „Það er
sem að heyra í Darth Vader í
Stjörnustríði, að heyra andar-
dráttinn hjá þessum sjúklingum.
En eftir laser-meðferð sýnir það
sig, að loftflæði til lungna hefur
verið aukið um meira en helming,"
segir dr. Unger.
Læknar benda á það, að þessi
meðferð læknar ekki sjúklingana,
en gerir þeim lífið bærilegra. Dr.
David Fleischer hefur haft 70
sjúklinga til meðferðar á Veterans
Administration-sjúkrahúsinu í
Washington-borg og Cleveland
Clinic-stofnuninni. Æxli í vélinda
komu í veg fyrir, að sjúklingarnir
gætu kyngt eðlilega. „Laserinn
læknaði þá ekki, en hann auðveld-
aði þeim stórum að lifa eðlilega.
Sjúklingarnir gátu farið heim til
sín og fengið sér í svanginn á ný,“
segir dr. Fleischer.
Vísindamenn reyna nú, að nota
laserinn til að eyða stífluðum æð-
um og laga skemmdir í hnjáliðum.
Læknar benda einnig á það, að
notkun lasergeislans fylgir nokkur
hætta: af slysni gæti komið hola í
vef, eða hreinlega kviknað eldur
inni í líkamanum.
Dr. John Dixon, sem sér um
laser-lækningar Utah-háskóla,
segir: „Laser-meðferð er ekki allra
meina bót, en ég held að notkun
geislans muni koma að góðu gagni
við meðferð alls kyns sjúkdóma og
minnka um leið þörfina á sjúkra-
húsvist og skurðaðgerðum."
Þýtt og endursagt úr U.S.
News & World Report.
Læknar eru reiðubúnir til að leiða laser-geislann um pípu niður í barka krabbameinssjúklings. Þeir hafa verndar-
gleraugu, en markmiðið er að eyða æxli í barka.
VANTAR ÞIG VARAHLUTI
í Honda, Mazda, Mitsubishi eða Toyota?
Nú eru tvær[^^J verslanir, á
Akureyri og í Reykjavík og það
sem meira er þaö er sama verö
fyrir noröan og sunnan
Býður nokkur betur.
Kúplingar
Kveikjukerfi
Startarar
Altinatorar
Vatnsdælur
Tímareimar
Viftureimar
Olíusíur
Loftsíur
Bensínsíur
Þurrkublöð
Ventlalokspakkningar.
Hvergi hagstæðara verð.
VARAHIUT1R
í ALLA JAPANSKA BÍLA
NP VARAHLUTIR. Ármúla 22-105 Reykjavík. Sími 31919
DRAUPNISGÖTU 2, 600 AKUREYRI. SÍMI 26303.
Færeyskir
kennarar
á íslenzku-
námskeiði
15 FÆREYSKIR kennarar eru
nú á námskciði í íslensku á veg-
um Norræna félagsins, sem
ákveðið var að efna til vegna 60
ára afmælis Norræna félagsins
síðasta haust.
Þá gerðu Norrænu félögin í
Færeyjum og á íslandi með sér
menningarsáttmála sem m.a.
kvað á um kynningu á tungum
beggja þjóðanna. Námskeiðinu
hér, sem er í Árnagarði, stjórn-
ar Hjálmar Árnason kennari,
en það var sett 2. ágúst sl. í
Norræna húsinu af formanni
Norræna félagsins, Hjálmari
Ólafssyni. Síðan er í ráði að ís-
lenskir kennarar haldi til Fær-
eyja næsta sumar til náms í
færeysku. íslenzkunámskeiðinu
lýkur 12. ágúst, en jafnframt
kennslu er hér um kynningu á
ýmsum þáttum menningar- og
þjóðmála að ræða og stofnanir
verða sóttar heim. Loks má
geta þess að færeyska lands-
stjórnin veitti ríflegan styrk til
námskeiðsins.