Morgunblaðið - 22.09.1983, Síða 25

24
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 22. SEPTEMBER 1983
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 22. SEPTEMBER 1983
25

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Að-
alstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Skeifunni 19, sími 83033. Áskrift-
argjald 230 kr. á mánuöi innanlands. I lausasölu 18 kr. eintakið.
Efling íslensks
atvinnulífs
I
Myndir Mbl. RAX
leiðinni yfir „götuna". Lögreglumenn á kassabflunum og börnin ganga yfir.
Börnin í Árbæjarskóla fengu aufúsugesti í heimsókn í gær
AUGU barnanna í Árbæjarskóla geisluðu af
gleði þegar Ijósmyndara Mbl. bar að garði í
gær. Lögreglan var mætt til leiks í Árbæinn
til þess að fræða börnin um hvernig forðast
eigi hættur umferðarinnar. Það var ekki
þurr skólabókalærdómur sem lögreglan
bauð uppá, — fjarri því. Lögreglan hafði (
fórum sínum færanleg umferðarljós og
kassabfla. — Lögreglumennirnir voru
aufúsugestir í Árbænum, sem annars staðar
þar sem þá hefur borið niður að undanrörnu.
„Við höfum að undanförnu verið í skól-
um í Breiðholti; farið í Fellaskóla, Hóla-
brekkuskóla, Seljaskóla, Ölduselsskóla og
Breiðholtsskóla. Börnin hafa verið mjög
eftirtektarsöm og þetta hafa verið
ánægjulegar heimsóknir," sagði Óskar
Ólason, yfirlögregluþjónn í Reykjavík í
samtali við Mbl.
„Fyrirhugað er að öll börn á aldrinum 5
til 10 ára verði þessarar fræðslu aðnjót-
andi; um sjö þúsund talsins. Alls munum
við fara í 21 skóla í Réykjavík. Við höfum
átt mjög góða samvinnu við kennara og
foreldrafélög. Sérstaklega er það ánægju-
legt hve foreldrar hafa sýnt umferðarör-
yggi vaxandi áhuga. Einungis með sam-
stilltu átaki tekst okkur að skapa börnun-
um aukið öryggi í umferðinni.
Við höfum fari.ð með færanleg umferð-
arljós í skólana og kennt börnunum að
nota ljósin og gangbrautir og umfram allt
lagt áherslu á að börnin treysti ekki ljós-
unum í blindni heldur fari eftir því sem
þau sjá og umfram allt líta vel til beggja
hliða.
Það eru margar hætturnar, sem börnin
verða að varast og brvnt er að ökumenn
sýni þeim tillitssemi. I þessu sambandi er
vert að geta þess, að ökumenn stöðvi bif-
reiðir sínar ekki of nærri ljósunum þegar
þeir hleypa börnum yfir. Erfitt er fyrir
þau að sjá eftir götunni, því ekki ná þau
upp fyrir bílana. Þetta á auðvitað fyrst og
fremst um yngstu börnin,” sagði óskar
Ólason.
Allir stilla sér upp — Páll Garðarsson, lögregluþjónn leiðbeinir börn-
unum.
Nú er komið grænt Ijós — og allir mega ganga yfir eftir að hafa
athugað gaumgæfilega hvort nokkrir bflar séu á leiðinni.
Og nú var gengið yfir „alvöru" gangbraut.

Sigurhæðir á Akureyri:

Ekki íengið eðlilegt
viðhald undanfarin ár
— bæjarstjórn enn ekki skipað stjórn fyrir safnið
Akureyri, 21. september.
EINS og meðfylgjandi mynd-
ir af Sigurhæðum á Akureyri
bera með sér er þar ýmislegt
sem betur má fara, eins og
Jóhannes Helgi bendir rétti-
lega á í Morgunblaðinu í dag.
Sigurhæðir, hús skáldjöf-
ursins Matthíasar Joch-
umssonar, þar sem áhuga-
fólk setti á sínum tíma upp
safn til minningar um
skáldið og prestinn, virðist
ekki hafa fengið eðlilegt
viðhald undanfarin ár,
hvorki húsið né umhverfi
þess.
Hjörtur Pálsson, lög-
fræðingur Akureyrarbæjar,
tjáði Mbl. að fyrir u.þ.b.
tveimur árum hafi áhuga-
mannafélag það sem á sín-
um tíma stofnsetti safnið
afhent Akureyrarbæ það til
varðveislu og rekstrar. Ekki
hefði bæjarstjórn enn séð
ástæðu til þess að skipa
stjórn fyrir safnið, heldur
hefði bæjarstjóri séð um að
ráða fólk til starfa þar svo
halda mætti safninu opnu,
a.m.k. yfir sumartímann.
Viðhald væri í lágmarki og
þyrfti auðsjáanlega að ráða
bót þar á. Helgi Bergs, bæj-
arstjóri, var fjarverandi,
þannig að ekki var hægt að
fá álit hans á málinu.
— G. Berg.
Þjóðin sem heild lýtur
sömu lögmálum um
lífskjör og heimili og einstakl-
ingar. Þjóðartekjur, þ.e. heild-
artekjur þjóðarbúskaparins að
frádregnum tilkostnaði við að
afla teknanna, setja lífskjör-
um okkar heildarramma. Ekki
verður farið út fyrir þann
ramma nema með skuldasöfn-
un, sem síðan skerðir ráðstöf-
unartekjur þjóðarinnar í
næstu framtíð.
Heimildarrit Þjóðhags-
stofnunar, Þjóðarbúskapur-
inn, sem er nýkomið út, segir
m.a.; „Reiknað á mann er sam-
dráttur þjóðarframleiðslu á
þessu ári um 7% í kjölfar 3%
samdráttar 1982. Framleiðsla
á mann hefur því minnkað um
10% á tveimur árum ...“
Þegar svo árar, sem þessar
tölur Þjóðhagsstofnunar bera
með sér, er þörf þjóðarsam-
stöðu. Það ber því að fagna því
að framkvæmdastjórn Vinnu-
veitendasambands íslands
hefur kallað fulltrúa verka-
lýðshreyfingarinnar til sam-
ráðs um mótun tillagna um
eflingu íslenzks atvinnulífs.
í samþykkt framkvæmda-
stjórnarinnar er sagt að taka
verði tillit til viðblasandi stað-
reynda í þjóðarbúskapnum,
sem efnislega eru þessar;
• Halli hefur verið á viðskipt-
um við umheiminn sl. 12 ár, að
einu ári undanskildn. Aiian
þennan tílha hafa lífskjör
pjóðarinnar að hluta til verið
borin uppi með erlendum lán-
tökum.
• Erlendar skuldir, sem hafa
vaxið mikið á næstliðnum ár-
um, nema 60% af ársfram-
leiðslu þjóðarinnar — og
greiðslubyrðin tekur til sín
fjórðung útflutningstekna.
• Samdráttur í fiskafla og
markaðsörðugleikar í ýmsum
greinum sjávarútvegs gefa
ekki tilefni til bjartsýni.
Þessi þróun í þjóðarbúskap
okkar hefur hvarvetna sagt til
sín, ekki sízt í almennum
kaupmætti, enda er hluti
launa um 80% í hreinum þjóð-
artekjum. Atvinnuvegirnir
hafa ekki haft möguleika tu
„ , ^ — VII
eoiilegs vaxtar og tæknivæð-
ingar. Fyrirtæki hafa gengið á
eignir og safnað skuldum.
Óðaverðbólga hefur skekkt
samkeppnisstöðu íslenzkrar
framleiðslu, bæði heima og
erlendis, og varð að setja
fjölda fyrirtækja stólinn fyrir
dyrnar.
„Þjóðin þarf að hefja nýja
sókn til bættra lífskjara á
grundvelli aukinnar verð-
mætasköpunar," segir í álykt-
un framkvæmdastjórnar VSÍ.
„Sú sókn verður aldrei áráng-
ursrík nema menn horfist í
augu við efnahagslegar stað-
reyndir. Aðilar vinnumarkað-
arins eiga ekki að að togast á
um það sem ekki er til. Um-
ræðan verður að snúast um
hvernig hægt sé að skapa þau
skilyrði, að atvinnuvegirnar
vaxi og dafni til þess að þeir
geti staðið undir bættum
lífskjörum."
Það er mjög brýnt að aðilar
vinnumarkaðarins taki hönd-
um saman um stefnumörkun á
þessum vettvangi. Það er
vissulega þörf samátaks ef
þjóðin á að vinna sig út úr
þeim vanda, sem við er að
glíma. Það er til miklis að
vinna með slíku samátaki. Öll
ábyrg öfl í þjóðfélaginu þurfa
að leggjast á eitt um að snúa
vörn í sókn til framtíðarat-
vinnuöryggis og viðunandi
framtíðarlífskjara.
Þjóðargjaldþrot?
Þjóðargjaldþrot blasir við
ef ekki næst samstaða
með þjóðinni um þær aðgerðir
sem nauðsynlegar eru og verið
er að vinna að, segir Albert
Guðmundsson. f’Armálaráð-
í samtali við Morgun-
blaðið í gær.
Fjárlög líðandi árs, sem
reist vóru á áætluðum 42%
verðhækkunum milli áranna
1982 og 1983, í nærri þrefalt
meiri verðbólgu, stefna ríkis-
sjóði í stórfelldan rekstrar-
halla, þrátt fyrir margháttað-
an niðurskurð á útgjaldahlið
fjárlaganna. Flestöll fyrirtæki
ríkisins, stofnanir og ráðu-
neyti, vóru komin í greiðslu-
þrot þegar á vormánuðum.
„Við tókum við þessum
vanda," sagði fjármálaráð-
herra, „og við stefnum að
raunhæfum fjárlögum næsta
ár og drögum saman seglin á
flestum sviðum".
Fjármálaráðherra sagði það
eftirtektarvert að ASÍ og
YMSi pyrou ekki í almenna
leynilega atkvæðagreiðslu um
afstöðu fólks til björgunarað-
gerða í þjóðfélaginu. Hinsveg-
ar væri gripið til undirskrifta-
söfnunar og fólk óttaðist að
„lenda á svörtum lista hjá
verkalýðsforystunni" ef það
sniðgengur söfnunina. „Fólk
hefur hringt til mín og látið í
Ijós andúð á þessum vinnu-
brögðum," sagði ráðherrann.
Vandi þjóðarbúskaparins
verur ekki leystur með undir-
skriftum, heldur aðgerðum.
Nýtt barnaheimili í Mosfellssveit:
Tilboðið í 1. áfanga nýrrar flugstöðvar:
Lægstu fyrirtækin beð-
in um margvísleg gögn
„ÞAÐ NÆSTA í þessu máli er að
ganga frá samningum við Hagvirki hf.
Viðræður við það fyrirtæki standa enn
og á meðan get ég ekkert um það sagt
hvers vegna þess tilboði var tekið en
ekki tilboði einhvers annars fyrirtæk-
is. En ég minni á, að það er venja
verkkaupa að áskilja sér rétt til að
taka hvaða tilboði sem er eða hafna
öllum," sagði Sverrir Hauk»' Gunn-
laugsson, formaður Varnarmálanefnd-
ar utanr>'v-|Srgöunej,tjsjns. í samtali við
Mbl. um væntanlegan samning um
fyrsta áfanga nýrrar flugstöðvar á
Keflavíkurflugvelli. Byggingarnefnd
flugstöðvarinnar ákvað að taka þriöja
lægsta tilboðinu ( áfangann og hefur
það vakið nokkra athygli.
Lægsta tilboðið í verkið, um 7,6
milljónir króna, kom frá fyrirtæk-
inu Vörðufelli hf. Guðni Eiríksson,
tæknifræðingur hjá Vörðufelli,
staðfesti í samtali við fréttamann
blaðsins í gærkvöld, að misskilnings
hefði gætt á milli aðila þegar Vörðu-
fell gerði tilboð sitt. „Við reiknuðum
með að verkkaupinn, þ.e. byggingar-
nefndin, myndi útvega losun á fyll-
ingarefni í Stapafelli enda var ekki
annað tekið fram í útboðsgögnum. I
viðræðum okkar við þá kom í ljós að
okkur var ætlað að losa efnið sjálfir
og það hefði hækkað okkar tilboð
um ca. 400 þúsund krónur en það er
sú upphæð, sem við gátum fengið
verkið unnið fyrir. Okkar tilboð
hefði því hækkað upp í um átta
milljónir. En þetta var ófrágengið
og hefði allt eins getað komið fram á
sjálfum verktímanum, eins og oft
gerist."
Sættum okkur ekki
við niðurstöðuna og
viljum útlagðan kostn-
að endurgreiddan,
segir forstjóri Háfells
sf., sem átti næst
lægsta tilboðið
Guðni sagði að fulltrúar Vörðu-
fells hf. hefðu tvisvar rætt við bygg-
ingarnefndina. Fyrirtækið hefði
lagt fram ársreikninga síðustu
tveggja ára og auk þess veitt heim-
ildir fyrir því að byggingarnefndin
fengi yfirlit um stöðu fyrirtækisins
frá viðskiptabanka þess, olíufélagi
og gjaldheimtu. „Eftir því sem
okkur hefur verið sagt þótti bygg-
ingarnefndinni ekkert athugavert
við stöðuna samkvæmt þessum upp-
lýsingum," sagði Guðni. „Ég tel því,
að það hafi verið gengið fram hjá
okkur í þessu máli en þeir eru að
sjálfsögðu frjálsir að því að semja
við hvern sem er.“
Eiður Haraldsson, forstjóri Há-
fells sf., sem átti næst lægsta tilboð-
ið í verkið, um 8 milljónir, sagði í
samtali við Mbl. að sér þætti niður-
staða byggingarnefndarinnar „ákaf-
lega skrítin. En ég tel að það hafi
verið búið að ákveða þetta fyrir
löngu, raunar strax og tilboðin bár-
ust. Það heyrðum við annars staðar
frá fljótlega eftir að tilboðin voru
opnuð.“
Eiður sagði að byggingamefndin
hefði beðið um ýmis g&gn, sem ekki
væri venja að þ’ýrfti að leggja fram.
Þar á rnéoal hefðu verið yfirlýsingar
frá viðskiptabanka, gjaldheimtu og
oliufélagi. „Við höfum ekki fyrr
þurft að sanna að við værum ekki á
hausnum," sagði Eiður. „Ég tel að
þeir hafi einfaldlega verið að leita
að veikum blettum til að þurfa ekki
að semja við okkur. Það höfðu
margir áhuga á að komast í þetta
verk því þarna verða mörg aukaverk
og þegar upp verður staðið verður
búið að vinna fyrir tvöfalda upp-
hæðina. Ég vissi alltaf að við mynd-
um ekki græða á verkinu en við höf-
um á fundum með nefndinni rök-
stutt að við gætum vel unnið verkið
á því verði, sem við buðum í það.“
Eiður Haraldsson sagðist ekki
vilja sætta sig við þessa niðurstöðu
nefndarinnar án frekari skýringa.
„Það er ekki nema sanngjarnt að við
fáum að vita hvers vegna okkur var
hafnað þótt við værum með lægsta
tilboð," sagði hann. „Það er álits-
hnekkir fyrir fyrirtæki þegar lægsta
tilboði er hafnað, það er eins og látið
sé að því liggja að við getum ekki
unnið verkið. Við munum að
minnsta kosti gera kröfu um að
okkur verði endurgreiddur kostnað-
ur, sem við höfum þurft að leggja í
vegna tilboðsins; auk 4500 króna
skilatryggingar höfum við þurft að
leggja í verulegan verkfræðikostnað
og fleira, sem er ástæðulaust að
henda út um gluggann."
Morgunblaðið/RAX.
Krafturinn í gorminum sprengdi léttilega af sér um þriggja sentímetra
þykka ísbrynju.
Gormkrafturinn
sprengdi ísinn
PRÓFIIN á sjósetningarbúnaði björgunarbáta frá Vélsmiðju Ol.
Olsen hf. í Njarðvík, fór fram í Njarðvíkurhöfn síðdegis í gær, að
viðstöddu fjölmenni. Var björgunarbátum skotið úr tveimur gálgum,
sem komið hefur verið fyrir á Keflavíkurbátnum Bergþóri KE 5, en
gálgar af þessu tagi hafa verið settir á 16 báta.
Fyrsta tilraunin gekk ekki sem lega, ísbrynjan brast og 140 kíló-
skyldi, hylkið með björgunarbátn-
um haggaðist hvergi, þrátt fyrir
að togað væri í losunarhandfang
staðsett í stýrishúsi. Kom síðar í
ljós, að fjarstýringarvír milli
gálgans og stýrishússins hafði
verið tengdur rangt. Voru gerðar
tvær aðrar tilraunir á gálgunum
um borð í Bergþóri og gekk þá allt
að óskum.
Síðan var farið að ísstöðinni hf.
í Garði, en þar hafði verið fryst
rúmlega þriggja sentimetra þykkt
lag á gálga einn. Var hugmyndin
að kanna sleppibúnaðinn á gálga í
ísbrynju. Gekk sú tilraun ágæt-
gramma þung tunna hentist á
þriðja metra frá gálganum. Er
þetta fimmta tilraunin af þessu
tagi sem Vélsmiðja 01. Olsen hef-
ur gert og hefur tunnan ávallt
losnað frá.
Það er Karl Olsen jr., verkstjóri
í Vélsmiðju 01. Olsen, sem er
hönnuður þessa gálga, sem hefur
verið nefndur Olsen-gálginn.
Hann er frábrugðinn Sigmunds-
gálganum, sem Sigmund Jóhanns-
son í Eyjum hefur hannað, að því
leyti, að í stað loftbúnaðar til að
skjóta bátshylkinu á haf út er
notaður kraftmikill gormur.
Yngstu sveitungarnir
tóku fyrstu skóflustunguna
í GÆR var tekin fyrsta skóflustunga
að nýju barnaheimili í Mosfellssveit.
Fór athöfnin fram með nokkuð óvana-
legum hætti, því ekki var einn maður
um að taka hana, heldur hjálpuðust
yngstu Mosfellingarnir að við verkið.
Voru það börn á aldrinum þriggja til
sex ára, frá leikskólanum Hlaðhömr-
um sem mættu til leiks og tóku skóflu-
stunguna.
I Mosfellssveit er nú rekið dag-
heimili og leikskóli. Leikskólinn er
að Hlaðhömrum og eru þar daglega
um 110 börn í hálfsdagsplássum, en
auk þess leigir Mosfellshreppur hús-
næði í Reykjadal, og rekur þar dag-
heimili níu mánuði ársins. Áætlað er
að byggingu nýja dagheimilisins
ljúki að þremur árum liðnum og
verður það starfrækt samhliða Hlað-
hömrum. í hinu væntanlega barna
heimili verða tvær leikskóladeildir
og ein dagheimilisdeild.
Kostnaður við bygginguna er, að
sögn Páls Guðjónssonar, sveitar-
stjóra, áætlaður 12—14 milljónir
króna. Fjárveiting til verksins í ár er
kr. 900.000, þar af kr. 190.000 af
hálfu ríkisins og verður hún nýtt til
að gera sökkla og plötur í húsið.

«2
Fyrsta Bítlakvöldið á Broadway á morgun — sérstök Hljómahátíð á sunnudag:
... og Rúnar Júl. mun svífa inn á sviðið
„ÞESSIR söngvarar voru örugg-
lega margfalt vinsælli á sínum
tíma en þeir sem vinsælastir eru í
dag. Þetta fólk skipar einfaldlega
landsliðið í bítli, eins og það hefur
verið kallað," sagði Ólafur Lauf-
dal, veitingamaður í Broadway,
um ustamennina, sem taka þátt í
upprifjun Bítlaæðisins í fyrsta
skipti annað kvöld. Þá munu 35
manns, hljómlistarmenn og
tæknifólk, skemmta gestum á
Broadway í um tvo tíma með
rúmlega fimmtíu vinsælustu lög-
unum frá árunum 1963—1971 und-
ir yfirskriftinni „Bítlaæðið".
Það er Gunnar Þórðarson sem
hefur borið hitann og þungann af
undirbúningi skemmtunarinnar
undanfarnar vikur. „Ég held að
það sé samdóma álit allra, sem
hafa komið nærri þessu, að enginn
annar hefði getað gert þetta eins
vel og Gunnar hefur stjórnað æf-
ingum og skipulagningu," sagði
Ólafur Laufdal. „Mér finnst þetta
vera meiriháttar uppákoma. Það
er búið að leggja feiknamikla
vinnu í allan undirbúning, ef fólk
kemur ekki á he22a skérnmtun þá
veit ég ekki hvað er hægt að bjóða
því.“
Það virðist vera ástæðulaust
fyrir Ólaf að hafa áhyggjur, upp
úr síðustu helgi var þegar orðið
uppselt í matinn á föstudags-
kvöldið; að loknu borðhaldi verður
hinsvegar hægt að kaupa sig inn
og í þann mund er áætlað að
skemmtunin hefjist. Verð
aðgöngumiða verður 300 krónur,
matarverð 450 krónur. Það verður
tólf manna hljómsveit undir
stjórn Gunnars Þórðarsonar, sem
annast allan undirleik, átta
manna rokksveit og strengja-
kvartett. Söngvararnir fjórtán
munu syngja lög sem heil kynslóð
ólst upp með og kann utanbókar
og helstu kempur Bítlatímans
munu rifja upp gamla „stæla". I
því augnamjjj þl£fur verjð byggð
sérstök grind ofan við stjórnklef-
ann og þaðan mun Rúnar Júlíus-
son, fyrrum söngvari Hljóma,
koma svífandi inn á sviðið rétt
eins og hann gerði í Glaumbæ sál-
uga. Sérstakir pallar hafa og verið
reistir fyrir gógó-stúlkurnar, sem
um tíma voru ómissandi á hverju
balli og með hverri hljómsveit."
Það er einmitt um þessar mund-
ir sem fyrsta raunverulega Bítla-
hljómsveit landsins, Hljómar, á
tuttugu ára afmæli. í tilefni af því
verður næsta Bítlakvöld á Broad-
way, nk. sunnudagskvöld, sér-
staklega helgað Hljómum og
verða liðsmenn sveitarinnar í
gegnum árin heiðursgestir. f ár
eru einnig tuttugu ár síðan Ólafur
Laufdal, húsbóndi í Broadway,
Ktr«*i nAi n /V «4« n na*v» L - ^ — — T T
ujijavi ao atana sciu pJUIHl. Ilctllil
var án efa fyrsti framreiðslumað-
ur landsins með Bítlagreiðslu.
„Það var nú ekki vinsælt í þá
daga,“ sagði hann. „Vinnuveitand-
inn var mjög mótfallinn þessari
nýju tísku og gestirnir störðu eins
og maður væri viðundur." Alla tíð
síðan hefur ólafur verið viðloð-
andi skemmtanalíf íslendinga og
tæplega eru þeir margir sem
hlakka jafn mikið til og hann að
heyra „gömlu góðu lögin" með
„gamla góða landsliðinu". Enda
segir hann að sér þyki forsmekk-
urinn að væntanlegum Bítlakvöld-
um „stórkostlegur. Þetta fólk er
betra núna en það hefur nokkurn
tíma verið."