Morgunblaðið - 20.10.1983, Blaðsíða 32

32 MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 20. OKTÓBER 1983
Viðbrögð stjórnarandstöðu
Svavar Gestsson
Svavar
Gestsson:
„Ríkis-
stjórnin
hefur sagt
þjóðinni
stríð á
hendur“
— Kafli úr þingræðu
Svavar Gestsson, formaður Alþýðu-
bandalagsins, sagði m.a. í útvarpsum-
ræðum sl. þriðjudag:
„Þessi þrjú dæmi um kauphækk-
un, samningsbann og lokun Alþingis
Islendinga eiga að vera nægileg til
þess að sýna að hér er að störfum
hægri stjórn undir forystu Fram-
sóknarflokksins en Steingrímur
Hermannsson hefur tekið að sér að
verða eins konar forfallaformaður I
Sjálfstæðisflokknum þar til á
Landsfundi íhaldsins nú eftir nokkr-
ar vikur.
Þessi þrjú dæmi eiga líka að
nægja til þess að ljóst verði að ríkis-
stjórnin hefur sagt þjóðinni stríð á
hendur. Hún hefur sagt í sundur
friðinn á íslandi, þegar mest á ríður
að skapa samstöðu um erfið úrlausn-
arefni.
Þjóðin stendur nú frammi fyrir
miklum efnahagslegum erfiðleikum,
sem eiga rætur að rekja til erfiðra
ytri aðstæðna, auk þess sem mörg
verkefni voru óleyst þegar fráfar-
andi ríkisstjórn fór frá vegna sjálf-
heldunnar á Alþingi sl. vetur. Þessi
vandamál verða ekki leyst með sjón-
hverfingum eins og ríkisstjórn
Steingríms Hermannssonar beitir
gagnvart verðbólgunni. Áður en var-
ir kemur blekkingin í ljós, því að
ríkisstjórnin hefur hvergi snert á
raunverulegum ástæðum verðbólg-
unnar; hún hefur aðeins ráðist að
kaupinu.
Alþýðubandalagið lagði áherslu á
þjóðarsamstöðu í stjórnarviðræðun-
um í vor. Sjálfstæðisflokkurinn
hafnaði þeim möguleika. Framsókn-
arflokkurinn fylgdi 1 kjölfarið og
steig þó feti framar með því að
heimta samningabann. Framsóknar-
flokkurinn hótaði launafólki hegn-
ingarlögunum. Þar með náðu kaup-
ráns- og kerfisflokkarnir saman.
Alþýðubandalagið taldi í vor og
telur að grípa verði til víðtækra al-
hliða efnahagsráðstafana. Við vor-
um og erum reiðubúin til að mæta
erfiðleikum þjóðarbúsins með jöfn-
unaraðgerðum. Við viljum standa að
niðurskurði á milliliðakerfinu og
sparnaði í níðþungri yfirbygging-
unni en við höfnum árásum á kjör
fatlaðra og aldraðra. Við erum
reiöubúin að taka þátt í því að ganga
á sjálfvirkni efnahagskerfisins en
við erum andvíg því að sjúklingar
greiði dvalarkostnað á spítölum. Við
teljum að brýnasta verkefnið nú sé
að afnema bráðabirgðalögin þannig
að launamenn geti með fullum
myndugleika tekið þátt í lýðræðis-
legu samstarfi í samfélagi okkar.
Við viljum að strax hefjist samning-
ar um dýrtíðaruppbætur á laun og
tafarlausar launabætur. Við viljum
leggja grundvöll að traustara at-
vinnulífi, jafnframt því sem yfir-
byggingin verður skorin niður og
milliliðakerfið grisjað.
Verðbólguvaldurinn á Islandi er
fólginn i þeirri staðreynd að reynt er
að skipta meiru en til er. Þegar
verslunin hrifsar margfaldan hlut á
við það sem verið hefur, þá veldur
það verðbólgu. Þegar skipulagsleysið
einkennir sjávarútveginn, undir-
stöðuatvinnuveg landsmanna, þá
veldur það verðbólgu. Þegar millilið-
irnir í landbúnaði eyða hundruðum
milljóna í fjárfestingu, sem er að
mestu óþörf, þá veldur það verð-
bólgu. Þegar ríkissjóður er rekinn
með stórfelldum halla, þá veldur það
verðbólgu. Þarna er dýrtíðarvaldur-
inn á íslandi. Þessir aðilar, sem
þarna voru nefndir, eru að reyna að
knýja fram skipti á því sem ekki er
til. Verðmætasköpunin stendur ekki
undir þessu þunga bákni þróunar-
innar. Þeir sem ekki þora að ráðast á
þetta kerfi munu áfram búa við
dýrtíð. Og enginn getur ætlast til
þess að kerfisflokkarnir tveir hrófli
við tilverugrundvelli sínum, sein-
virku, ranglátu og siðspilltu bákni
fjármagnsaflanna.
Ríkisstjórnin ætiar þjóðinni að
búa við kaupránið allt næsta ár,
sama kaupmátt verkalauna og 1953.
Það munu launamenn ekki þola, það
geta þeir ekki liðið. Það er ekki
spurning um vilja, heldur um getu.
Rekstrargrundvöllur alþýðuheimil-
anna er brostinn. Ríkisstjórnin gum-
ar af því með aðgerðum sínum að
hún tryggi fulla atvinnu. Staðreynd-
in er sú að ríkisstjórnin hefur magn-
að hættuna á atvinnuleysi með til-
litslausum aðgerðum sínum á öllum
sviðum.
Ríkisstjórn Steingríms Her-
mannssonar hefur þá stefnu í inn-
anríkismálum að lækka kaupið og
skera niður félagslega þjónustu. I at-
vinnumálum að hefja tii vegs er-
lenda auðhringa. Og í utanríkismál-
um að gera eins og Bandarlkjastjórn
fyrirskipar. Þessi stefna stríðir gegn
sjálfstæðisvitund landsmanna, rétt-
lætiskröfum þeirra og jafnréttisvið-
horfum. Þess vegna mun ríkisstjórn
þessi fá sömu útreið í næstu kosn-
ingum og samstjórn kerfisflokkanna
fékk árið 1978. Þess vegna þurfa allir
andstæðingar ríkisstjórnarinnar að
hefja undirbúning að traustu sam-
starfi, sem leiðir þjóðina út úr því
myrkri skammdegisins sem Stein-
grímur og Albert hafa lagt yfir borg
og bæ. Vegvísirinn út úr myrkrinu er
samstaða vinstri manna um félags-
leg úrræði jafnréttis og lýðræðis. Því
það má aldrei aftur gerast, að aftur-
haldsöflin komist til valda í skjóli
sundrungarinnar."
Kristín S. Kvaran
Kristín
S. Kvaran:
„Efnahagslegu
sjálfstæði
almennings
teflt í
tvísýnu“
— Kafli úr þingræðu
Hér fer á eftir kafli úr þingræðu
Kristínar S. Kvaran, sem flutt var við
útvarpsumræður sl. þriðjudag. Þetta
var fyrsta þingræða þingmannsins,
„jómfrúræöa".
„Bandalag jafnaðarmanna vill að
fólk fái að kjósa um það I hvaða og
hvernig ríkisstjórn og stefnu það
fellir sig við. Ríkisstjórn sem það
getur treyst, ríkisstjórn sem hefur
opinberað stefnu sína fyrirfram og
kemur ekki aftan að fólki eftir á. Þá
hefur ríkisstjórn fengið vald sitt
beint frá þjóðinni og getur þannig í
krafti þess valds, sem það veitir
henni, beitt þeim efnahagsaðgerð-
um, sem hún fyrir kosningar áleit
nauðsynlegar til þess að tryggja hag
þjóðarinnar svo sem best verði á
kosið.
Bandalag jafnaðarmanna er and-
vígt afnámi samningsréttar. Slíkt
afnám er alrangt mat á aðstæðum
og leiðir ekki til góðs. Slíkt afnám er
misbeiting valds, rétt eins og Pétur
Sigurðsson, alþingismaður, sagði
réttilega þann 22. okt. 1981, þá
stjórnarandstæðingur, þegar hann
var að mæla til Svavars Gestssonar,
þáv. ráðherra. En við hann sagði
Pétur Sigurðsson:
„Hann á nokkra skoöanabræður í
Póllandi, sem eru þar við völd. Þeir
halda verkafólki í járngreipum
ófrelsins og þeir hafa herlið sér til
stuðnings. Sovétherlið grátt fyrir
þess að hindra frjálsa verkalýðs-
hreyfingu í að ná mannsæmandi
kjörum." Tilvitnun lýkur.
Þetta er rétt og þetta er voðalegt.
En hvaða aðgerðum stendur Pétur
Sigurösson, alþingismaður, nú fyrir
ásamt skoðanabræðrum sínum hér á
Islandi? Það vantar sjálfsagt ekkert
nema hervaldið. Bandalag jafnað-
armanna telur að betri og varanlegri
árangri verði náð með því að gefa
samninga frjálsa, þar sem fólk sem-
ur um þau verðmæti, sem eru til, og
að einstaklingar og samtök þeirra
beri fulla ábyrgð á þeim samningum,
sem samið hefur verið um. Eftirleik-
urinn verður mun auðveldari og
raunhæfari, þegar fólki eru búnir
möguleikar til þess að hafa áhrif á
umhverfi sitt. Það næst raunhæfari
árangur með því að hafa samvinnu
við fólk í stað þess að fótumtroða
grundvallarmannréttindi þess.
Það var mikið rætt um erfiðleika 1
þessari stefnuræðu, erfiðleika þar
sem allir almennir launþegar þurfi
að leggja sinn skerf af mörkum svo
að hægt verði að vinna bug á þessum
erfiðleikum. Staðreyndin er bara sú
að erfiðleikana er nú þegar að finna
á heimilum hins almenna launþega.
Það ríkir kreppa f heimilisbókhaldi
flestra heimila. Þar ná endarnir eng-
an veginn saman. Samt sem áður vill
forsætisráðherra að launþeginn taki
enn meira en orðið er á sig af þvl
litla sem hann hefur til umráða, svo
að unnt reynist að lagfæra ríkis-
bókhaldið, þannig að ríkisvaldið með
helstu skjólstæðinga sfna, atvinnu-
rekendur undir verndarvæng sínum,
geti vel við unað. Þetta sannfærir
okkur enn betur en áður um það, að
inngrip ríkisvaldsins f gerða samn-
inga er gersamlega ábyrgðarlaus að-
gerð
Víðtækar samstilltar aðgerðir er
vinsælt hugtak hjá rfkisstjórninni
um þessar mundir. En hvaða víð-
tæku samstilltu aðgerðir eru þeir að
tala um? Jú, það er komið upp á
jrfirborðið. Það eru launþegamir,
sem að mati ríkisstjórnarinnar hafa
lifað um efni fram og eiga nú að hafa
með sér víðtæka, samstillta sam-
stöðu um að borga upp verðbólgu-
brúsann á svo skömmum tíma sem
verða má, svo að ríkisstjórnin geti
fengið sér rós í barminn og hreykt
sér að því loknu. En það gengur bara
ekki upp, að það sé hægt að láta
heimilisbókhaldið borga brúsann
einhliða. Ríkisbókhaldið verður að
taka sinn skerf af þvf á sig. Jú, jú,
mikil ósköp. Það hafa fallið mörg orð
í þá átt hvernig ríkisvaldið ætlar að
spara og draga saman seglin. En þau
orð stemma bara ekki við fjárlaga-
frumvarpið, sem lagt var fram hér á
Alþingi nú fyrir helgina. Þar ætla
allflest ráðuneytin sér t.d. mjög
auknar tekjur til sinna umsvifa á
meðan launþeginn verður að herða
sultarólina. Það hefur líka mikið
verið rætt um það, að ríkið ætli ekki
að ráða í þær stöður sem losna. Það
sannast best hve mikið er að marka
þessi orð, þegar lesnar eru auglýs-
ingar helgarblaðanna þar sem fjár-
málaráðuneytið auglýsir eftir fuil-
trúa. Ekki á að láta þá stöðu óráðna.
Svona væri lengi hægt að telja.
Þetta eru því miður bara orðin tóm.
Það hefði verið gott að geta trúað því
að undir þessum orðum fælist sann-
ur ásetningur um það að gera vel, en
dæmin sanna því miður að svo er
ekki.
Annað er og uppáhalds orðatil-
tæki ráðherranna, að efnahagslegu
sjálfstæði þjóðarinnar sé teflt í tví-
sýnu. Er hægt að trúa því að þessir
menn geri ekki grein fyrir því, að
með þessum einhliða aðgerðum tefla
þeir efnahagslegu sjálfstæði hins al-
menna launþega í tvfsýnu. Þegar
sjálfstæði einstaklingsins er brotið
niður, þá tekur við niðurlægingin,
niðurlægingin yfir þvf að geta ekki
með nokkru móti staðið við skuld-
bindingar sínar, niðurlægingin yfir
því að þurfa að ganga eins og bón-
bjargarmenn milli lánastofnana, til
þess að bæta gráu ofan á svart, með
enn einu láninu. Niðurlægingin yfir
því að geta ekki séð sér og sfnum
farborða, þrátt fyrir gífurlegt vinnu-
álag. Þegar svo er komið, að ein-
staklingum þessa þjóðfélags er stillt
þannig upp við vegg, fer maður að
spyrja sig að því, hvort það geti ver-
ið réttlætanlegt og hvort það geti
verið að tilgangurinn helgi meðalið."
Þingfréttir f stuttu máli
Verkalýðshreyfingin hefur sama
rétt til verkfalla og áður
sagði Svavar Gestsson, alþingismaður
ráðherrar mæla fyrir bráðabirgðalögum
• Steingrímur Hermannsson, for-
sætisráðherra, mælti í neðri deild
Alþingis í gær fyrir frumvarpi til
staðfestingar á bráðabirgðalögum,
sem m.a. kveða á um takmörkun á
verðbótum launa og skammtíma-
skerðingu samningsréttar. Tölu-
verðar umræður urðu og féllu í
svipaðan farveg og útvarpsumræð-
ur í fyrradag. Svavar Gestsson
(Abl.) varpaði fram þeirri stað-
hæfingu, að verkalýðsfélög hefðu
fullan rétt til vinnustöðvana, ef
þau kysu að beita þeim, þrátt fyrir
þessa löggjöf. Hann sló einnig
fram þeirri spurningu, hvað ríkis-
stjórnin gæti gert í málinu, ef ein-
hverjir aðilar á vinnumarkaði
næðu samningum um hærra kaup
en lögin gera ráð fyrir.
• Albert Guðmundsson, fjármála-
ráðherra, mælti í efri deild fyrir
nokkrum frumvörpum til staðfest-
ingar á bráðabirgðalögum í tengsl-
um við efnahagsráðstafanir ríkis-
stjórnarinnar, m.a.:
1) Lækkun tolla á búsáhöldum,
borðbúnaði, kornvöru og ávöxtum
ýmiskonar.
2) Fjármálaráðstöfunum til
verndar lífskjörum: lækkun tekju-
skatts, hækkun á framlagi úr ríkis-
sjóði til að lækka kostnað við hús-
hitun með olíu, hækkun barnabóta
o.fl.
Albert
3) Niðurfellingu stimpilgjalda af
íbúðarlánum.
• Snarpar umræður urðu um mál-
Steingrímur
ið. Stjórnarandstæðingar töldu
„mildandi aðgerðir" léttvægar með
hliðsjón af almennri kaupmáttar-
rýrnun. Salome Þorkelsdóttir (S)
benti á að tollalækkun af bús-
áhöldum hefði haft f för með sér
20% lækkun verðs af þessari vöru.
• Margrét Frímannsdóttir (Abl.)
mælti fyrir frumvarpi sem hún
flytur um heimild dragnótaveiða
fyrir Suðurlandi 1984 og 1985.
• Fram var lagt frumvarp til
staðfestingar á bráðabirgðalögum,
sem Hjörleifur Guttormsson,
fyrrv. orkuráðherra, gaf út f aprfl
1983, er fólu í sér að breytingar á
verðákvæðum í gjaldskrám orku-
fyrirtækja „skuli háðar samþykki
ráðherra".
• Fram var lagt frumvarp um
framlengingu á gildistfma ákvæða
laga um lagmetisiðnað og Þróun-
arsjóð lagmetisiðnaðarins, sem
falla áttu úr gildi í árslok 1983,
fram til ársloka 1985. Þau ákvæði
fela m.a. í sér einkarétt til að ann-
ast sölu á niðursoðnum og niður-
lögðum sjávarafurðum til landa
þar sem ríkisstofnun, ríkið sjálft
eða aðili fyrir þess hönd, er aðal-
kaupandinn.