Morgunblaðið - 17.11.1983, Qupperneq 19

19
FYRSTI HLUTI
A OLVMPIUSLOÐUM<^m
í AUSTURRIKI
Þaö kom engum á óvart aö Austurríkis-
menn völdu Axamer Lizum skíða-
svæðiö fyrir vetrarólympíuleikana
1964 og 1976. Hæð þess (1600-2400 m)
tryggir frábæran skíðasnjó allan
veturinn og glæsileg og fjölbreytt
aðstaðan hæfir jafnt ólympíu-
meisturum sem byrjendum.
Við fljúgum í leiguflugi frá Keflavík
beint á staðinn - því aðeins 20 mínútna
akstur er frá flugvellinum í Austurríki
að hóteldyrunum.
Gist er á öndvegishóteli í Axams,
vinalegum og fallegum skíðabæ, sem
á kvöldin lifnar við með eldfjörugri
Týrólastemmningu.
Verð kr. 24.700
Innifalið: Flug fram og til baka, akstur til og frá
flugvelli erlendis, fararstjórn, gisting í 14 nætur
á Hotel Neuwirt með morgun- og kvöldverði.
Munið hóp- og barnaafsláttinn.
(Ef gist er í íbúðum í Natters er verðið
20.700) „
Brottfarardagar:
20. des. - 3. jan
22. jan. - 5. feb
5. feb - 19. feb (Fá sæti laus)
19. feb - 4. mar (Biðlisti)
4. mar - 18. mar (Fá sæti laus)
Samvinnuferdir - Landsýn
AUSTURSTRÆTI 12 - SÍMAR 27077 & 28899
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 17. NÓVEMBER 1983
við svissneska álfélagið — mennt-
aður í Austur-Þýskalandi eins og
Hjörleifur og Guðrún. Vilborg
Harðardóttir, fyrrum fréttastjóri
Þjóðviljans. Þór Vigfússon, skóla-
meistari Selfossi, fyrrum borgar-
fulltrúi í Reykjavík. Þorgeir Þor-
geirsson, rithöfundur.
Af öðrum SÍA-mönnum má
nefna: Hallfreð Ö. Eiríksson,
Helga Haraldsson, dr. Ingimar
Jónsson, fyrrum forseta Skáksam-
bandsins og formann Alþýðu-
bandalagsins í Kópavogi, Krist-
mund Halldórsson, Margréti
Guttormsdóttur, systur Hjörleifs
og Lofts, ólaf Eiríksson, Stein-
unni Stefánsdóttur, Þorstein Þor-
steinsson og Þránd Thoroddsen.
Þess má geta að Svavar Gestsson,
formaður Alþýðubandalagsins,
dvaldist einnig við nám í Austur-
Þýskalandi, en þá voru félagar
hans flestir horfnir heim til ís-
lands, og SÍ A uppleyst.
Tilgangur SÍA
Yfirlýstur tilgangur SÍA var
„annars vegar sá, að halda jarð-
sambandinu heim, hins vegar að
fylgjast með hinni sósíalísku upp-
byggingu í dvalarlöndum okkar,
bæði á efnahags- og menningar-
sviði” (bls. 198). I félaginu átti að
halda saman þeim mönnum sem
hlotið höfðu þjálfun austantjalds
og áttu að taka við forystu fyrir
Alþýðubandalaginu í framtíðinni.
Um þetta sagði Hjörleifur Gutt-
ormsson, formaður leynifélagsins.
„Oft hefur það viljað brenna við
með róttæka námsmenn, sem er-
lendis hafa dvalið um lengri tíma,
að samband þeirra við hreyfing-
una hefur rofnað og pólitískur
áhugi þeirra dofnað svo mjög að
heimkomnir hafa þeir horfið inn í
makráð embætti og tapazt hreyf-
ingunni. Það var til að hindra
þetta, að við eystra stofnuðum
SÍA“ (bls. 198). í skýrslu, sem
Austur-Þýskalandsdeild SÍA
sendi Einari Olgeirssyni, var sér-
staklega hnykkt á þeim uppeldis-
tilgangi, sem lá að baki dvalarinn-
ar austantjalds: „Það má margt
læra af dvöl hér í landi, og við
erum þakklátir fyrir að hafa feng-
ið tækifæri til að nema hér. Jafn-
framt erum við ákveðnir í að nýta
okkur þennan tíma sem allra bezt,
flokki okkar og þjóð til gagns í
framtíðinni" (bls. 44). Einar
Olgeirsson hefur ekki orðið fyrir
vonbrigðum með SÍA-menn fyrir
hönd flokks síns. Uppeldið eystra
hefur verið SÍA-mönnum nota-
drjúgt í stjórnmálabaráttunni
eins og Einar vonaðist til, er hann
sendi þá í fóstur hjá „félögunum"
austan við tjaldið.
Birgir Thorlacius
ógnar SÍA!
í einni leyniskýrslunni er t.d.
haft eftir Hjörleifi Guttormssyni,
fyrrum iðnaðarráðherra og for-
manni SÍ A: „Námsmenn þeir, sem
fóru austur fyrir tjald, og þá fyrst
og fremst til DDR (þ.e. Austur-
Þýskalands, innskot Mbl.), höfðu
allir farið á vegum flokksins og
því eðlilegt, að þeir hefðu fyrst og
fremst samband við hann“ (bls.
231). Þegar íslenskir námsmenn
tóku að sækja um námsdvöl eystra
án milligöngu flokksforystunnar,
þótti SÍA-mönnu það ógnun við
sig og leiðtoga sína. Tveir af for-
ingjum SÍA, Þór Vigfússon og
Tryggvi Sigurbjarnarson (frammá-
menn í Alþýðubandalaginu nú á
dögum), tóku þetta mál upp við
háttsettan embættismann aust-
ur-þýsku stjórnarinnar, Lange.
Þeir félaga segja svo frá í einni
leyniskýrslunni:
„Veður höfðum við fengið af
því, að ýmsir einstakir stúd-
entar heima hefðu snúið sér til
verzlunarfulltrúans (austur-
þýska í Reykjavík) með beiðni
um að fá að stúdera í DDR
(Austur-Þýskalandi), hann síð-
an komið þessu áleiðis til utan-
ríkisráðuneytisins hér og það
síðan sent málið til háskólar-
áðuneytisins, þar sem verið
væri að yfirvega hvort leyfa
skyldi mönnum þessum að
koma og veita þeim styrk. Þótti
okkur sem þá væri illa komið,
ef þetta næði fram að ganga.
Hófum við því upp mál
okkar við Lange og mæltum
svofelldum orðum: „Félögum
okkar í nágrannalöndunum
CSR (þ.e. Tékkóslóvakíu), Pól-
landi og Sovét er mikill vandi á
höndum. Þannig er mál með
vexti, að stjórnir ríkja þcssara
hafa gert „menningarsam-
skipti" um stúdentaskipti við
íslensku stjórnina. Þar með
hefur menntamálaráðuneytið,
eða öllu heldur Birgir Thor-
lacius, það á valdi sínu, hverjir
íslenzkir stúdentar veldust til
náms í löndum þessum." Bent-
um við honum á, að með þess-
um hætti mundu íhaldsmenn,
flokksbræður Birgis, veljast
þangað til náms öðrum fremur.
Þar með væri SÍA dauðadæmt,
auk þess væri sú hætta fyrir
hendi, að íhaldið gerði hrein-
lega út menn til landa þessara
í þeim tilgangi einum að rægja
þau þegar heim væri komið.
Nefndum við honum dæmi um
náungann Þórð Sigfússon, sem
fór til Júgóslavíu og lét Mogg-
ann hafa viðtal við sig á eftir.
Sögðum við honum, að útlitið
væri nógu slæmt í löndum
þessum, þó myndi taka stein-
inn úr, ef hinir og þessir
náungar færu að stúdera i
DDR“ (bls. 211-12).
Það er greinilegt, að SÍA-menn
ætluðu ekki að láta embættismenn
íslenska ríkisins standa í veginum
milli Alþýðubandalagsins og kjöt-
katlanna í Austur-Evrópu. Upp-
eldið í þágu flokksins var í hættu,
ef foringjar bandalagsins hættu
að velja menn til náms eystra í
samráði við SÍA.
Þeir stofnuóu SÍA
I febrúar 1958 var talsverður
hópur íslenskra námsmanna kom-
inn til austantjaldsríkjanna á veg-
um Alþýðubandalagsforystunnar.
Var þá gengið í að stofna með
þeim leynifélagsskap þann sem
hér er til umræðu. Stofnfundurinn
var haldinn í Dresden í Austur-
Þýskalandi. Það var engin tilvilj-
un, því að tengsl fslenskra komm-
únista við þetta lögregluríki voru
afar náin, og þar voru fleiri ís-
lendingar við nám en í öðrum ríkj-
um Austur-Evrópu. Formaður var
kjörinn Hjörleifur Guttormsson.
Félagsmenn voru lengst af um 30 í
7 löndum, Austur-Þýskalandi,
Sovétríkjunum, Ungverjalandi,
Tékkóslóvakíu, Póllandi, Rauða-
Kína og íslandi. Félagarnir eru nú
flestir í forystusveit Alþýðu-
bandalagsins, en þeir voru m.a.
auk Hjörleifs: Árni Bergmann,
ritstjóri Þjóðviljans. Árni
Björnsson, þjóðháttafræðingur og
frammámaður í Samtökum her-
stöðvaandstæðinga, Björgvin
Salómonsson, frambjóðandi og
atkvæðamaður í Suðurlandskjör-
dæmi. Eysteinn Þorvaldsson,
Finnur T. Hjörleifsson, Franz
Adolf Gíslason og Loftur Gutt-
ormsson, forystumenn í „gáfu-
mannadeild“ Alþýðubandalagsins.
Guðmundur Ágústsson, hagfræð-
ingur, fyrrum formaður Alþýðu-
bandalagsins í Reykjavík. Guðrún
Hallgrímsdótt-ir, frambjóðandi í
Reykjavík og samstarfskona
Hjörleifs Guttormssonar í iðnað-
arráðuneytinu — menntuð í
Austur-Þýskalandi eins og ráð-
herrann fyrrverandi. Hallveig
Thorlacius, eiginkona Ragnars
Arnalds, fyrrverandi fjármála-
ráðherra. Hjalti Kristgeirsson,
helsti hugmyndafræðingur Al-
þýðubandalagsins. Jóhann Páll
Árnason, heimspekingur og hug-
myndafræðingur, nú búsettur er-
lendis. Jón Böðvarsson, skóla-
meistari í Keflavík. Tryggvi Sig-
urbjarnarson, verkfræðingur í
Orkustofnun og önnur hönd Hjör-
ieifs Guttormssonar i deilunum
Fótboltaengillinn
írr ER komin hjá Máli og menningu
skáldsagan Kótboltaengillinn eftir
danska rithöfundinn Hans-Jargen
Nielsen. Kristján Jóh. Jónsson sneri
sögunni á íslensku.
I frétt frá útgefanda segir m.a. um
efni bókarinnar:
„Sagan segir frá tveim vinum,
Frands og Frank, sem alast upp í
sömu blokkinni og spila fótbolta
saman fram á unglingsár. Þá skilur
leiðir.
Bókin er 215 bls., sett og prentuð
hjá Prentstofu G. Benediktssonar,
bundin hjá Bókfelli hf. Hún er gefin
út með styrk frá Norræna þýð-
ingarsjóðnum. Þorvaldur Þorsteins-
son gerði kápumynd.
fbtbolta
engillinn.