Morgunblaðið - 10.02.1984, Blaðsíða 36

36
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 10. FEBRÚAR 1984
Sveyk í yfirheyrslu í aðalstöAvura Gestapó.
\túi m í WWH&C

fl. mjmum Mk 8
Góði dátinn í Þjóðleikhúsinu
- eftir Hafliða
Arngrímsson
Eftir tveggja mánaða æfingar á
ieikritinu „Sveyk í síðari heims-
styrjöldinni" er komið að frumsýn-
ingu. Hún verður föstudaginn 10.
febrúar. Ýmsar lausnir hafa verið
reyndar allt fram á síðustu daga.
Hver hreyfing þaulhugsuð; engu
ofaukið. Lokaæfing var í gær og
leikarar fengu fyrstu viðbrögð
áhorfenda. Nokkrir leikhúsgagn-
rýnendur voru þar á ferli. Á frum-
sýningu í kvöld verða þeir vonandi
einnig á sveimi, jákvteðir innanum
prúðbúna frumsýningargesti í ilm-
andi andrúmslofti. Allir bíða
spenntir.
Klukkan er 10 að morgni þeg-
ar við staulumst upp tröppur
leikhússins í fljúgandi hálku.
Komumst klakklaust inn sæmi-
lega heil en ögn aum í marblett-
um gærdagsins. Við komum í
annan heim. Mætum glæsilegum
og skrautlegum nasistum í full-
um skrúða og menn grínast með
nasistakveðjuna, svo óhugnanleg
sem hún nú er. Við lítum undan.
Æfing hefst eftir fáar mínútur.
Tónlistin
Hljómsveitin hitar sig upp.
Hjálmar H. Ragnarsson stendur
yfir þeim. Þótt hann hafi áður
starfað í leikhúsi hefur hann
aldrei fyrr haft heila hljómsveit-
argryfju til umráða. Við sjáum
hann brosa breitt. í þetta sinn
stjórnar hann ekki eigin tónlist.
Hún er eftir Hans Eisler. Eisler
er afar hátt metinn f heimalandi
sfnu, Austur-Þýskalandi, en er
lítt þekktur annars staðar nema
fyrir samtarfið með Bertolt
Brecht. Hann fæddist í Leipzig
1898 og var einn uppáhaldsnem-
enda Arnold Schönbergs. Eisler
kynntist Brecht 1925 og vann
heil ósköp með honum. Á stríðs-
árunum dvaldi hann í Banda-
ríkjunum og kenndi þar við
ýmsa háskóla, en hann var tek-
inn fastur 1947 og sakaður um
óameríska hegðun. Eftir alþjóð-
leg mótmæli listamanna (m.a.
Brecht, Chaplin, Picasso, Strav-
insky) fékk Eisler leyfi til að yf-
irgefa Bandaríkin og flutti til
Vínarborgar og síðan til Berlín-
ar, þar sem hann lést 1962.
Aðvörun Brechts
Þórhildur leikstjóri er sest við
Ieikstjórapúltið og við sjáum
okkur færi á að spyrja hana um
boðskap verksins. Við setjum
upp gáfulegan svip um leið og
við spyrjum. „Sveyk er eins kon-
ar andlegur terroristi, sem tekst
að stöðva algerlega taugaveikl-
aða maskínu nasistanna. Hvað
getur „einfaldur lftill maður" í
samféiagi, sem byggist upp á
heimsku og óréttvísi? Á tímum
þegar menn halda að „hinn litli
maður" geti engu breytt er af-
skaplega mikilvægt að menn átti
sig á því að hann getur jú sitt af
hverju. Þetta gildir fyrir hvern
og einn — okkur öll í dag. Brecht
varar við fasisma f allri sinni
mynd og vill sýna okkur að „lítill
maður" getur veitt andspyrnu og
náð árangri."
Leiksýning
Við horfum á frá upphafi til
enda. öll atriðin í réttri röð og
sjáum heilsteypta leiksýningu;
sjáum hvernig allt kemur heim
og saman. Hlustum á tónlist
Eislers. Hún er sérkennilega fal-
leg og við finnum jafnvel gleðina
og fjörið en um leið sorgina. Og
svo sannarlega skemmtum við
okkur og skemmtunin er einmitt
það, sem Brecht krafðist af
leikhúsinu.
Við þökkum fyrir að fá að
fylgjast með mikilli vinnu und-
anfarnar vikur og hverfum
heim. Söngur Kópetsku veit-
ingakonu fylgir okkur út í
Reykjavíkurhálkuna og við
óskum Sveyk góðs gengis á fjöl-
um Þjóðleikhússins;
En tímarnir breytast og ráðin og rökin
sem risarnir beita þau enda sitt skeið,
í blóðugum hanaslag treysta þeir tökin,
en tímamir breytast og völdin um leið.

Frú Kopetska veitingakona syngur
—• Þóra Friðriksdóttir.
....Samkvæmt úrskurði opinberrar nefndar er ég löggiltur „ .. • Það getur ekki hvaða auli sem er komið í staðinn fyrir
fáviti ..." Hitler kallinn ..." Brettsnæder Gestapómaður — Baldvin
Halldórsson, Sveyk — Bessi Bjarnason.
„... Nú líður talnaröðin okkur aldrei fraraar úr minni ...
Þetta er hlægilega einfalt ... “ Sveyk — Bessi Bjarnason,
þýzkur hermaður — Randver Þorláksson.