Morgunblaðið - 25.02.1984, Blaðsíða 12

12 MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 25. FEBRÚAR 1984_
Verndaðar þjónustuíbúðir fyrir
aldraða í Garðabæ lækka í verði
Viðtal við Pétur Sigurðsson,
formann Sjómannadagsráðs
— Sjómannadagsráð hefur til-
kynnt að nú sé vitað um 75% af
heildarkostnaði verndaðra þjón-
ustuíbúða fyrir aldraða, sem Sjó-
mannadagurinn er að byggja í
Garðabæ. Hvers konar íbúðir eru
þetta?
— f lögum um málefni aldraðra
frá 18. des. 1982 segir svo m.a. í
kaflanum um íbúðir og dvalar-
stofnanir aldraðra, 17. grein:
„íbúðir og dvalarstofnanir fyrir
aldraða skv. lögum þessum eru:
1. íbúðir sérhannaðar fyrir þarfir
aldraðra. Þær geta verið tvenns
konar:
A) Þjónustuíbúðir, þar sem er
húsvarsla og afnot af sameig-
inlegu rými, en engin önnur
þjónusta.
B) Verndaðar þjónustuíbúðir, þar
sem er húsvarsla og afnot af
sameiginlegu rými. íbúðirnar
skulu búnar kallkerfi, með
vörslu allan sólarhringinn og
veitt skal sameiginleg þjón-
usta, svo sem máltíðir og ræst-
ing-“
Þær íbúðir sem við byggjum eru
í samræmi við B-lið. Það sem mun
þykja nýlunda, er, að eigendur
þessara íbúða verða einstaklingar
og félagasamtök, bæði góðgerðar-
félög og launþegafélög.
— Eru íbúðir þessar í blokk?
— Nei, þær íbúðir sem við erum
að byggja í Garðabæ eru í fyrsta
áfanga af fimm, sem fyrirhugaðir
eru á landi, sem við höfum fengið
til umráða. í þessum áfanga eru 28
íbúðir byggðar í raðhúsum með
tvær og þrjár íbúðir í tíu húsum
og eru allar íbúðirnar á jarðhæð.
Auk þess verða byggðir nokkrir
bílskúrar. Hver íbúð hefur sína
einkalóð og verða íbúðirnar af-
hentar fullgerðar, lóðir afmarkað-
ar með limgerði og hellulagðir
gangstígar fyrir framan og aftan
húsin.
— Hvað eru þessar íbúðir stór-
ar?
— Þær eru af þrem stærðum:
59,7 fermetrar brúttó, 77,5 fer-
metrar, þar með talið garðhýsi úr
gleri, og þær stærstu 83,5 fermetr-
ar brúttó. Húsin standa öll við
sömu götu og heitir hún Boða-
hlein. Hún verður að sjálfsögðu
malbikuð.
— Nú eiga þessar íbúðir að vera
sérhannaðar og búnar kall- og ör-
yggiskerfi og þar á að vera þjón-
usta til staðar. Hvernig verða
þessi skilyrði laganna uppfyllt?
— Strax við aðkomu að húsun-
um mun þess öryggis gæta, sem
reynt verður að veita íbúum þess-
ara húsa. Allar gangstéttir og
göngustígar verða upphitaðir til
að fyrirbyggja sem lengst snjó- og
frostbletti. I nær öllum herbergj-
um íbúðanna er komið fyrir kall-
eða bjöllukerfi, sem er í sambandi
við þjónustu- og öryggismiðstöð
sem staðsett er í Hrafnistuheimil-
inu, sem er aðeins steinsnar í
burtu, þótt í öðru sveitarfélagi sé,
eða Hafnarfirði. Þar verður ör-
yggisvakt allan sólarhringinn og
þaðan verður veitt sú þjónusta
sem íbúar þessara húsa eiga kost
á, en hún verður aukin við þverr-
andi líkamsþrek þeirra, á sama
hátt og heimilisþjónusta sveitar-
félaganna. í Hrafnistuheimilinu
munu Sjómannadagssamtökin
láta í té félagslega aðstöðu. Þar
verður hægt að fá keyptar ein-
stakar máltíðir, fullt fæði og ef
veikindi ber að höndum verður
hægt að fá sendan heim heitan
mat.
Til viðbótar þessu verður hægt
að fá margs konar þjónustu, að-
gang að heilsurækt og heilsugæslu
á Hrafnistu, en þar eru læknastof-
ur og aðstaða hjúkrunarfólks, og
nýtist þessi aðstaða þeim sem búa
Einsoe mer synist .... (Jísli J. Astþórsson
Þetta er þykjast
svona, sko
Líklega er það hvað an-
kannalegast við stjórnar-
hætti í einræðisríkjum, að
þar virðast leiðtogarnir
ekki einasta ganga út frá
því sem vísu að allur þorri
þegna þeirra hafi ekki
vitglóru í hausnum heldur
ennfremur og þaraðauki
vera alsælir í þeirri barns-
legu trú að líkt sé komið
fyrir almenningi lýðræðis-
ríkjanna.
Fréttaklausa frá Reuter,
sem ég rakst á i erlendu
blaði um daginn, staðfestir
þetta enn einu sinni. Að-
stoðarmenntamálaráðherra
Austurþjóðverja, maður að
nafni Klaus Höpcke, sýnist
hafa tekið sér fyrir hendur í
umboði Flokksins að
hnekkja þeim þráláta orð-
rómi að það sé eins auðvelt
einsog að drekka vatn að
heimfæra bók Orwells,
Nítján hundruð áttatíu og
fjögur, uppá stjórnarfarið
austur þar.
Oekki aldeilis, upplýsir
féiagi Höpcke og er drjúgur
með sig. Bókin er þvert á
móti sígild ádeila sem hin
úrkynjuðu auðvaldsríki
hljóta að taka til sín; eða
einsog hann orðar það með-
al annars á stofnanamáli
sínu: „Hinar óhugnanlegu
myndir sem þar eru dregn-
ar fram, koma heim og
saman við höfuðeinkenni
hins kapítalíska raunveru-
leika.“
Svo er að sjá sem Reut-
ersmaðurinn sem símaði
þessar athugasemdir vest-
urfyrir tjald hafi samt ver-
ið hálfgerður hrekkjalóm-
ur. Hann lauk nefnilega
frétt sinni með því að
minna okkur á það sem er
vitaskuld mergurinn máls-
ins, nefnilega: „Nítján
hundruð áttatíu og fjögur
er bönnuð í Austurþýska-
landi.“
Það er orðagjálfur af
þessum toga sem neyðir
jafnvel umburðarlyndustu
menn til þess að álykta að
stjórnarherrunum í fyrr-
greindum ríkjum hafi í
raun og sannleika tekist að
telja sjálfum sér trú um að
menn upp til hópa séu þvíl-
íkir glópar og fáráðar að
hinir útvöldu þurfi ekki
einu sinni að vanda sig þeg-
ar þeir séu að ljúga að þeim.
Herr Höpcke hóstar ekki
einu sinni, hvað þá hann
roðni þegar hann hampar
þessu lagvopni sínu sem
snýr auðvitað beint að hon-
um sjálfum. Hann er hvergi
banginn. Skáldverkið sem
hann er svona déskoti hrif-
inn af, bannfært í hans eig-
in léni?
Ekkert mál. í þykjust-
unni, einsog krakkarnir
segja, er nefnilega alls ekki
svo; nú, og ef einhver
skrattakollurinn skyldi
samt af tilviljun átta sig á
því, þá hefur hann samt
áreiðanlega alls ekki greind
til þess að draga af því
marktækar ályktanir.
Kerfið gengur fyrir þver-
sögnum sem það afneitar og
fyrir látbragðsleik og sjón-
hverfingum. Þegar æðsti-
presturinn leggst bana-
leguna, má það ekki vitnast.
Það heitir í opinberum
fréttatilkynningum að
hann sé dálítið kvefaður.
En voruð þið þá ekki að
skrökva að okkur, kæri fé-
lagi, þegar þið létuð hann
Andropov okkar fá þessa
slæmsku?
Ekkert mál. Oekki aldeil-
is, mundi Höpcke okkar
svara. Þetta er misminni
hjá þér, góurinn; eða lastu
ekki eftirmælin í Pravda,
góði? Ekki minnist ég þess
að þar hafi verið eitt ein-
asta orð um kvefpestir og
svoleiðis uppákomur.
Raunar er það til marks
um furður þessa kerfis að
skrípaleikurinn sem er inn-
byggður í það verður aldrei
augljósari en við fráfall
þeirra manna sem hefur
tekist að klóra sig uppá
toppinn á lagkökunni. Svo
er að sjá sem það hafi verið
fréttamaður Washington
Post í Moskvu sem fyrstur
sló því föstu vestrænna
blaðamanna að foringinn
væri allur. Og hvernig þá?
Jú, hann lagði saman tvo og
tvo þegar hann uppgötvaði
að hermálaráðuneytið var
eitt ljóshaf frameftir allri
nóttu og sömuleiðis aðal-
stöðvar KGB, sovésku
leynilögreglunnar.
Sjálfir fengu Sovétmenn
að vanda andlátsfregnina
eftir dúk og disk, það er að
segja þegar það hentaði
huldumönnunum sem
stjórna ríkinu: þegar þeir
voru búnir að gera klárt, ef
svo mætti orða það. Þartil
sú stund rann upp urðu
þegnarnir einsog ævinlega
að láta sér nægja dularfull
teikn: allt í einu er skrúfað
fyrir dægurlögin í útvarp-
inu til dæmis og hefst eins-
konar þjóðarvaka við sí-
gilda tónlist; líkið þó ennþá
óþekkt einsog lög gera ráð
fyrir.
Sjónvarpið hér heima
sýndi okkur þá stóru stund
þegar leyndarmálið var
loksins opinberað á skjá
þeirra Sovétmanna („Allt
klárt, strákar. Látið það
vaða. Allir rýtingar hafa
verið fjarlægðir úr öllum
ermum"), og það er engu
líkara en að þeir hafi komið
sér upp einskonar spariþuli
þarna í Kreml til þess að
afgreiða mikilmennin lífs
sem liðin.
Kannski er hann varð-
veittur í sérstökum silki-
fóðruðum stokki og ekki
tekinn fram nema við há-
tíðlegustu tækifæri. Og því
þá ekki? Hefur hin nýja yf-
irstétt, sem tók við af
gamla aðlinum, ekki sínar
einka-akbrautir, einka-
verslanir, einkasjúkrahús,
einkahressingarhæli,
einkasumarhallir, einka
allt milli himins og jarðar?
Hví þá ekki einkaþuli?
Allavega var maðurinn
grár og gugginn einsog
hann þjáðist af krónísku
loftleysi, og hann virtist
ekkert sprækari þegar hann
var tekinn fram í síðara
skiptið til þess að færa sov-
étþjóðunum þau fagnaðar-
tíðindi að þær hefðu eignast
nýjan ástsælan foringja.
Þó hefst kerfisdansinn
kannski ekki fyrir alvöru
fyrr en þessi formsatriði
eru frá. Þannig urðum við
þess áskynja, hérna auð-
valdsmegin í tilverunni, að
framavonir Konstantíns
gamla Chernenkos höfðu
stórum aukist eftir andlát
Andropovs þegar honum
hafði tekist að olnboga sig
uppí stöðu yfir-útfarar-
stjóra dagsins. Á Vestur-
löndum er svonalöguðu
stússi venjulega dengt á
einhvern ráðuneytisstjór-
ann sem veltir því í ofboði
yfir á þann af deildarstjór-
um sínum sem honum
finnst leiðinlegastur, en við
erum ekki að fjalla um hin
úrkynjuðu Vesturlönd. Á
hinn bóginn er þessu þann-
ig farið þarna eystra að sá
sem nælir sér i líkið ef ég
mætti orða það svo — sem
klófestir útfararstjóratitil-
inn — hann er einhverra
hluta vegna þarmeð búinn
að fá forskot á keppinauta
sína í kapphlaupinu um há-
sætið; enda hreppti Cher-
nenko hnossið.
Spjaldið með öllum heið-
ursmerkjunum við endann
á líkbörunum minnti okkur
ennþá á hvernig orð og at-
hafnir stangast á í þessu
sjónarspili flokksmaskín-
unnar. Á sjónvarpsskerm-
inum orkaði spjaldið þann-
ig á mann úr fjarska að
minnstakosti að það var því
líkast sem maður hefði
villst inná flóamarkað þar-
sem hinn ómissandi skran-
sali væri mættur til leiks
með úrbeyglurnar sínar. í
hinu dásamaða stéttlausa
þjóðfélagi, sem á yfirborð-
inu hafnar hverskyns prjáli
og sýndarmennsku, dunda
hinir öldnu leiðtogar sér
semsagt við það á hátíðis-
og tyllidögum að hengja
gljáandi málmþynnur
framaná vömbina hver á
öðrum til marks um ágæti
sitt og yfirburði. Og þeir
eru alveg vitlausir í prjálið.
Satt best að segja hrekkur
heiðursmerkjaserían alls
ekki til, og þeir mega gera
svo vel að sæma sig sömu
orðunum æ oní æ; ef mig
misminnir ekki var forveri
Andropovs, hann Leonid
Brezhnev, útnefndur „hetja
Sovétríkjanna" í þrígang að
minnstakosti.
Loks langar mig að drepa
á hænsnabúahugarfarið
sem ég nefni svo og sem er
rótgróið þarna á austur-
slóðum, ef við gefum okkur
það að ennþá séu til
hænsnabú uppá gamla mát-
ann þarsem hænurnar
tróna hver uppaf annarri f
hænsnakofanum í stað þess
að vera kviksettar í spör-
fuglabúrum.
Vinur minn náinn skellti
allt í einu uppúr um daginn
þarsem við sátum í ró og
næði og hlustuðum á út-
varpsfréttirnar. Þulurinn
hafði verið að gauka því að
okkur að fróðustu menn um
hirðsiði Kremlverja þætt-
ust sjá þess ýmis merki að
Mikhail nokkur Gorbachev
gengi hinum nýbakaða Sov-
étleiðtoga næstur að völd-
um.
Gott og vel, og hvað
höfðu fræðingarnir til
marks um það?
Jú, ‘það var til dæmis eitt
að félagi Gorbachev hafði
sést hægra megin við félaga
Chernenko og alveg uppá
síðunni á honum þegar þeir
voru við embættisstörf á
Rauða torginu.
Og þetta er því miður ein
furðumyndin enn úr kynja-
húsinu sem ofsatrúarmað-
urinn kennir við sósíalisma,
lýðfrelsi og bræðralag. Það
er semsagt helst að þegn-
arnir geti áttað sig á því
hverjir stjórni þeim þetta
árið með því að grúfa sig
yfir myndirnar sem teknar
eru af heiðursmerkjahers-
ingunni þegar hún lætur
svo lítið að birtast á graf-
hýsi Lenins til þess að með-
taka hyllingu fjöldans.
Lögmál hænsnabúsins,
sem ég er hérna!
Hver stendur hvar? Hvar
eru kapparnir staðsettir á
hænsnaprikunum? Hver
kroppar í hausinn á hverj-
um?
Og hið frjálsborna verka-
fólk sem við fengum að sjá í
sjónvarpinu þarsem því
hafði verið smalað saman í
verksmiðjunum til þess að
hlýða af tilheyrilegri and-
akt á síðasta lofsönginn um
hinn horfna leiðtoga —
þetta frjálsborna og marg-
prísaða verkafólk ræður
nákvæmlega jafnmiklu um
val þessa leiðtoga hverju
sinni og vélarnar fyrir aft-
an það.