Morgunblaðið - 02.03.1984, Qupperneq 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 2. MARS 1984
Hlutur íslendinga
í vörnum íslands
eftir Björn
Bjarnason
I Morgunblaðinu 25. febrúar
1984 hreyfir Halldór Jónsson,
verkfræðingur, því réttilega að
nauðsyn beri til þess að jafnan sé
hugað að vörnum íslands með
hliðsjón af framvindu í vígbúnaði
og þróun stjórnmála í okkar
heimshluta. Mælir Halldór með
því að þáttur íslendinga í vörnum
lands síns verði aukinn.
Halldór Jónsson er alls ekki
fyrstur til að hreyfa þessu máli.
Það hafa margir gert áður. Sá
vandi verður aldrei leystur í eitt
skipti fyrir öll,. hvernig tryggja
skuli öryggi íslensku þjóðarinnar.
Æ fleirum verður ljóst að auka
beri þátt Islendinga í öryggisgæsl-
unni. Hér nefni ég erindi þeirra
Kjartans Gunnarssonar, fram-
kvæmdastjóra Sjálfstæðisflokks-
ins, og Magnúsar Torfa Ólafsson-
ar, blaðafulltrúa ríkisstjórnarinn-
ar, um þessi mál sem flutt voru á
fundum Samtaka um vestræna
samvinnu og Varðbergs og hafa
bæði birst í Morgunblaðinu og
sérprentuð.
Eftir að vopnaður ræningi náði
stórri fjárhæð af starfsmönnum
Áfengis- og tóbaksverslunar ríkis-
ins var það efst í huga frétta-
manns sjónvarps í Kastljósi 24.
febrúar, hvort vopna bæri lög-
reglu eða öryggisverði einkafyrir-
tækja. Bjarki Elíasson, yfirlög-
regluþjónn, vísaði því máli eðli-
lega til æðri stjónvalda en benti
jafnframt á að fyrir einu ári eða
svo hefði verið komið á fót sveit
innan lögreglunnar í Reykjavík
sem hefur verið þjálfuð til að tak-
ast á við vopnaða ódæðismenn.
Þetta frumkvæði Sigurjóns Sig-
urðssonar, lögreglustjóra, er til
marks um tímabæra árvekni.
Mestu skiptir að við öryggisgæslu
sé gætt forsjálni sem miðar að því
að koma í veg fyrir óhæfuverk og
að hörmulegar afleiðingar þeirra
verði sem minnstar bresti for-
vörnin.
Kröfurnar um ýtrustu aðgæslu
og öryggi eftir vopnaða ránið á
Laugaveginum — en gegn því að
slíkir atburðir geti gerst hafa þó
verið gerðar margvíslegar og
flóknar ráðstafanir — sýna hve
mikil reiði gripi fljótt um sig ef í
ljós kæmi á örlagastundu að ís-
lensk stjórnvöld hefðu ekki uppi
neinar eigin áætlanir um viðbrögð
gegn vopnaðri aðför að landinu
sjálfu. Auðvitað á slík íslensk ör-
yggisáætlun að vera til og þar með
einnig ráðagerðir um það hvern
þátt íslendingar ættu í fram-
kvæmd hennar á neyðarstundu.
Til þess að umræður um hina
Björn Bjarnason
íslensku hlið íslenskra örygismála
þróist nú ekki í sömu átt og alltof
mörg alvörumál er mikilvægt að
menn drepi málinu ekki á dreif
eða telji lausnina einfaldari en
hún er í raun. Halldór Jónsson
gerir góðum málstað engan greiða
með því að slá þessu föstu eftir að
hafa lagt til að íslendingar afli sér
„nýtísku vopnabúnaðar": „Við
þurfum ekki að borga krónu fyrir
hann sjálfir." Og láta síðan eins og
það dugi að sýslumenn séu gerðir
að majórum og landhelgisgæslan
að „yfirumsjónarmanni" með ein-
hvers konar hlutdeild flugmála-
stjórnar. Og hvað er „aukið varn-
arsamstarf við NATO á sviði sam-
göngumála"? Vill Halldór Jónsson
að vegagerðinni sé falið að reka
skriðdrekasveit í hjáverkum?
Ef önnur sjálfstæð ríki hefðu
komist að því að þau gætu treyst
öryggi sitt án þess að koma á fót
her með því að láta almennar rík-
isstofnanir sinna þeim verkefnum
sem hann gegnir samhliða öðrum
störfum hefðu þau áreiðanlega
gert það. Hvers vegna stígur Hall-
dór Jónsson ekki skrefið til fulls
og lýsir því yfir að stofna beri ís-
lenskan her?
Ég er þeirrar skoðunar að
hugmyndir Halldórs Jónssonar
komist ekki til framkvæmda nema
íslenskum her verði komið á fót.
Sú spurning vaknar hvort nauð-
synlegt sé að ganga jafn langt og
hann vill á þessu stigi. Ég efast
um það. Nú á að leggja höfuðkapp
á að meta frá íslenskum sjónarhóli
og í samvinnu við bandamenn
okkar í Atlantshafsbandalaginu
hvaða ráðstafanir eru nauðsynleg-
ar til að tryggja öryggi lands og
þjóðar. í því skyni eigum við að
verða virkari þátttakendur í hern-
aðarsamvinnunni innan Atlants-
hafsbandalagsins með setu á
fundum hermálanefndar banda-
Næsti framkvæmdastjóri Evrópuráðsins?
A framboðsferð í
21 Evrópulandi
Marcelino Oreja Aguirre, sem
varð utanríkisráðherra á Spáni
1976 í fyrstu lýðræðisstjórninni
þar eftir daga Francos, dvaldist
hér á landi í 23 klukkustundir í
síðustu viku. A þessum skamma
tíma hitti hann þó frú Vigdísi
Finnbogadóttur, forseta íslands,
Þorvald Garðar Kristjánsson,
forseta sameinaðs þings, Stein-
grím Hermannsson, forsætisráð-
herra, Geir Hallgrímsson, utan-
ríkisráðherra, Ilavíð Oddsson,
borgarstjóra auk þingmanna og
embættismanna. Tilgangur heim-
sóknarinnar var mikilvægur:
Oreja Aguirre hefur boðið sig
fram til að taka við embætti
framkvæmdastjóra Evrópuráðs-
ins í Strassborg í kosningum sem
þar fara fram 7. maí næstkom-
andi.
„Ég tel það mikilvægt að
þingmennirnir í Evrópuráðinu
sem kjósa framkvæmdastjór-
ann þekki ekki aðeins til þjóð-
ernis hans og skoðana heldur
viti einnig hver maðurinn er,“
sagði Oreja Aguirre, þegar
blaðamaður Morgunblaðsins
hitti hann hjá Ingimundi Sig-
fússyni, ræðismanni Spánar á
íslandi. „Þess vegna hef ég tek-
ið mér ferð á hendur til þess 21
lands sem er aðili að Evrópu-
ráðinu. ísland er áttunda land-
ið þar sem ég afla mér fylgis að
Spáni meðtöldum."
Kjörtímabil framkvæmda-
stjóra Evrópuráðsins er fimm
ár og hafa alls sjö menn gegnt
starfinu enda 35 ár að verða
frá stofnun ráðsins, það er á
næsta ári. Tveir hafa komið frá
Frakklandi, einn frá Ítalíu,
einn frá Bretlandi, einn frá
Þýskalandi og tveir frá Aust-
urríki og situr annar þeirra í
embættinu nú, dr. Frankz Kar-
asek, sem býður sig fram til
endurkjörs. Einu sinni áður
hefur framkvæmdastjóri gefið
kost á sér að nýju en náði ekki
kjöri. Þriðji frambjóðandinn
að þessu sinni er Ole Álgárd,
sendiherra Norðmanna í Kaup-
mannahöfn, hann er boðinn
fram af ríkisstjórnum Dan-
merkur, íslands, Noregs og
Svíþjóðar.
Áður en Marcelino Oreja
Aguirre varð utanríkisráð-
herra hafði hann meðal annars
kennt alþjóðamál við skóla
utanríkisráðuneytisins í Madr-
id en hann er doktor í lögum og
snerist ritgerð hans um út-
færslu landhelgi. Frá 1970 til
1976 var hann forstöðumaður
alþjóðadeildar Spánarbanka.
Utanríkisráðherra var hann
frá 1976 til 1980, sat á stjórn-
lagaþinginu 1977 og var kjör-
inn á þing á vegum Miðflokka-
bandalagsins í Alva-kjördæmi
í Baskalandi 1979 og 1982. Frá
1980 til 1982 var hann lands-
stjóri í Baskalandi. Hann nýt-
ur stuðnings spönsku ríkis-
stjórnarinnar og allra stjórn-
málaflokka á Spáni við fram-
boð sitt í Evrópuráðinu.
„Enginn Spánverji gegnir
embætti framkvæmdastjóra í
nokkurri alþjóðastofnun, og ég
er fyrsti spánski frambjóðand-
inn i slíka stöðu," svaraði
frambjóðandinn. „Ég var utan-
ríkisráðherra þegar Spánn
gerðist aðili að Evrópuráðinu
1977. Það var söguleg stund
vegna hollustu ráðsins við lýð-
ræðislegar hugsjónir og
mannréttindi. Um þessar hug-
Marcelino Oreja Aguirre, fyrrum
utanríkisráðherra Spánar, í
Reykjavík.
sjónir ráðsins vil ég standa
vörð og rétt einstaklinga til að
leita þar skjóls ef löggjöf
heimalands þeirra er þeim ekki
nægileg vörn. Að þessu leyti er
Evrópuráðið einstæð stofnun
og mannréttindanefnd og
mannréttindadómstóll þess.“
Á Evrópuþinginu sitja 170
menn frá aðildarríkjunum. Til
að ná kjöri í fyrstu lotu þarf
frambjóðandi að hljóta stuðn-
ing 86 en annars nægja fleiri
atkvæði en andstæðingsins,
venja er þegar þrír keppa að sá
sem fæst atkvæði hlýtur dragi
sig í hlé og lýsi stuðningi við
annan hvorn þeirra sem eftir
sitja.
„Framkvæmdastjórinn
starfar auðvitað í umboði
ráðherranefndar og þingsins
en hann hefur frumkvæðisrétt
innan þessa umboðs og því
fannst mér bæði sjálfsagt og
eðlilegt að gefa sem flestum og
helst öllum sem koma til með
að kjósa á þinginu kost á að
kynnast mér persónulega fyrir
atkvæðagreiðsluna," sagði
Oreja Aguirre. „Hér á íslandi
átti ég fund með fulltrúum
ykkar á Evrópuþinginu.
Fáum þjóðum í ráðinu er
betur ljóst en okkur Spánverj-
um hve mikilvægt það er að
gæta lýðræðislegra réttinda og
mannréttinda. Við þennan þátt
í störfum Evrópuráðsins vil ég
leggja sérstaka rækt. En fleira
er þar á dagskrá. Grunnhug-
myndin að baki Evrópuráðsins
er víðtæk samvinna og jafnvel
samruni Evrópuþjóða á sem
flestum sviðum. Évrópubanda-
lagið (Efnahagsbandalag Evr-
ópu) sinnir mikilvægum verk-
efnum og athyglin beinist að
sjálfsögðu mjög að því, en við
megum ekki gleyma öllu hinu
sem sameinar okkur í Evrópu,
menningu, lögum og félagsmál-
um. Hér er það sem Evrópu-
ráðið kemur til sögunnar og við
þurfum að auka hlut þess.“
— En hvað um samskiptin
við Austur-Evrópuríkin?
„Ég tel að það sé gagnlegt að
viðræður fari fram milli aust-
urs og vesturs. Við í lýðfrjálsu
ríkjunum hljótum auðvitað að
standa fast við grundvallarvið-
horf okkar og leggja okkur
fram um að verja þau en við
eigum ekki að láta undir höfuð
leggjast að ræða við þjóðirnar í
Austur-Evrópu um það sem til
heilla horfir. Við sættum okkur
ekki við þær þröngu skorður
sem íbúum þessara landa eru
settar, þær samrýmast ekki
hugmyndum okkar um mann-
réttindi, en við skellum ekki i
lás og neitum öllum samskipt-
um við þessar þjóðir, við eigum
að ræða við þær.“
Marcelino Oreja Aguirre
ætlaði að fá sér stutta göngu
um miðborgina áður en hann
héldi til London síðdegis. Það
var því ekki til setunnar boðið,
enda á frambjóðandinn eftir að
heimsækja 13 lönd fyrir lok
apríl.
Atvinnumála-
ráöstefna í
Hafnarfirði
á laugardag
FYRIRHUGAÐ er ad halda ráð-
stefnu um atvinnumál í félagsheimil-
inu í íþróttahúsinu nk. laugardag, 3.
mars, kl. 10.00 árdegis og fram eftir
degi.
Þetta er í fyrsta sinn, sem slík
ráðstefna er haldin í Hafnarfirði.
Rædd verður staða atvinnumála
og á hvern hátt mögulegt er að
hafa áhrif á þróunina og auka at-
vinnumöguleika.
Ráðstefnan er opin öllum þeim
er áhuga hafa á hafnfirskum at-
vinnumálum.
Félag Vopn-
firöinga í
Reykja-
vík 15 ára
FÉLAG Vopnfirðinga í Reykjavík er
15 ára um þessar mundir og heldur
árshátíð sína þann 10. marz næst-
komandi í Fóstbræðraheimilinu við
Langholtsveg.
Á stefnuskrá þessa félags er að
viðhalda kynnum við heimabyggð
sína og þá sem þar búa og hefur þó
lítilsmegnugt sé, sýnt heima-
byggðinni ræktarsemi á ýmsan
hátt.
Á sama hátt höfum við notið
fyrirgreiðslu þeirra á því sem við
höfum leitað til sveitarfélagsins
eða einstakra Vopnfirðinga með
og kunnum við þeim hinar bestu
þakkir fyrir.
í tilefni þessara tímamóta fáum
við skemmtikrafa að austan og
heiðursgestir verða sveitastjóra-
hjónin.
Verið er að vinna að því að
byggja sumarhús í Vopnafirði
fyrir þá burtflutta Vopnfirðinga
sem vildu nota sér það sem dval-
arstað og vonumst við til að það
komist í framkvæmd sem allra
fyrst.
(Fréttatilkynning).