Morgunblaðið - 28.03.1984, Qupperneq 33

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 28. MARZ 1984
33
Akureyri finna til þess að þjóðar-
framleiðsla, sem vex vegna þess að
starfsemi hins opinbera, pen-
ingastofnana og verslunar magn-
ast, á sama tíma og framleiðslu-
greinar standa í stað, er í raun
atvinnubótastefna. Sú stefna leyn-
ir atvinnuleysi og leiðir til rýrn-
andi kjara, þrátt fyrir alla félags-
málapakka. Þessir iðnrekendur
vita líka, að það er ekki íslensk
atvinnustefna að stórauka erlenda
lántöku og borga erlendum spari-
fjáreigendum góða rentu, á meðan
íslenskir sparifjáreigendúr eru
reyttir. Þeir finna það á sínum
auma skrokki, að íslenskum spari-
fjáreigendum dettur síst í hug að
leggja sparifé sitt í áhættu-
rekstur, því þar er enginn gróði.
Þá grunar að það sé ein af höfuð-
meinsemdum íslensks atvinnulífs,
að hér á landi er farið að líta á það
sem sjálfsagt og eðlilegt, að fyrir-
tæki skili ekki arði.
Mikið og illa stjórnað
í 600 ár var okkur mikið stjórn-
að og illa af fáum. Nú er okkur
mikið stjórnað og illa af mörgum.
Þess getur orðið langt að bíða að
okkur verði lítið stjórnað og vel.
Sænskir félagsfræðingar segja að
sveitamenn skilji allra manna síst
við konur sinar. Þó mun mörgum
búandkalli svo farið, að því hég-
ómlegri, frekari, dýrari, eldri og
ófrjórri sem maddaman gerist,
þeim mun fýsilegri verða aðrir
kostir. Ef í þessu landi búa tvær
þjóðir og eiga hvorki samleið né
tala sama mál, er vafalaust í
nokkurt óefni komið. Þá er skiln-
aður að borði og sæng eins konar
lausn. Landsbyggðin gæti leyft at-
vinnuvegum sínum að safna eigin
rekstrarafgangi, í stað þess að
byggja afkomu þeirra og framtið á
bónarferðum suður og á þaulset-
um á biðstofum ráðuneyta og
stofnana til að fá ögn af því sem
hún á. Ef dreifbýlingum dytti til
dæmis í hug að snúa gróðureyð-
ingu landsins i vörn og síðan í
sókn, þá ættu þeir ekki um það að
semja við áhugalitla embættis-
menn í Reykjavík eða velviljaða
en ofkeyrða og umfram allt aura-
litla formenn fjárveitinganefndar.
Hin hliðin er ekki síður björt.
Reykjavík losnar við dreifbýlis-
vandann. Að vísu má búast við að
einhver horist. Menn lifa ekki í
vellystingum pragtuglega á at-
kvæðisréttinum einum saman, né
heldur á „eigin fé“ Seðlabankans.
Það má sjálfsagt kaupa einhverja
innflutta búvöru fyrir þau verð-
mæti, sem DV framleiðir, það er
jafnvel hægt að éta blaðið ekki
síður en fornritin, en prentsverta
er strembnari en sígilt kálfsblóð,
og meltingin gæti orðið erfið,
jafnvel minni sælkera en ritstjóra
DV gæti orðið bumbult af slíkri
trakteringu. Því er einsýnt, að áð-
leikja, tafls, íþrótta, sagnfræði
og vísindalegra málefna. Það var
líka í raun langmest að lesmáli,
þótt auglýsingar séu margar.
Fréttir voru kannske ekki meiri,
en mér fannst þær lífmeiri,
myndrikari, fjölbreyttari. En
þar hefur málið sjálfsagt mikið
aukið gildi blaðsins.
Um útvarpið sem annan mesta
fjölmiðil íslendinga uppgötvaði
ég nær allt það sama. Það virtist
ná langt aftur í aldir og út um
víða veröld, bæði í mali og
ur en af skilnaði gæti orðið, væri
nauðsynlegt að hjálpa höfuðstaðn-
um að koma sér upp fleiri fram-
leiðslufyrirtækjum, ef hann á að
bera höfuðið hátt :neð fullum at-
kvæðisrétti, óniðurgreiddum
skemmtiiðnaði, minnkandi at-
vinnubótavinnu og öðru því sem
sjálfstæði og sjálfsvirðingu til-
heyrir. Það mætti til dæmis efla
álver í Reykjavík, borgin er hvort
eð er ein af fáum stöðum á land-
inu, sem þolir slíkan iðnað vegna
veðurblíðu og af samfélagslegum
ástæðum.
Virk byggðastefna
Margir telja, að virk byggða-
stefna sé einkum fólgin í tvennu.
Annars vegar beri að dreifa at-
vinnubótafyrirtækjum höfuðstað-
arins ut um landið, stofna þar úti-
bú þeirra eða finna upp ný. Þannig
á miðflóttaaflið að verka til jöfn-
unar á vondum efnahag þjóðar-
innar. Hins vegar sé vænlegt til
árangurs að láta náð krafta-
verkanna skína yfir aðframkomna
atvinnuvegi landsbyggðarinnar.
Þegar þessir menn hafa til þess
vald skipa þeir stofnananefndir,
stofna framkvæmdastofnanir og
byggðasjóði. íslensk þjóð er ein og
óskipt, segja þessir bjargvættir,
ölum ekki á sundrungu. Þeir stíga
á stokk og strengja þess heit að
bjarga atvinnulífinu. Þeir bjóðast
til að bjarga slippstöð hér og
byggja álver þar. Fáum lands-
byggðinni aukin verkefni, fáum
henni fé, segja þessir velmeinandi
menn. Og hvar ætla þeir að fá fé
handa landsbyggðinni? Frá lands-
byggðinni auðvitað. Þeir ætla að
styrkja þorskinn með þorskinum,
iðnaðinn með iðnaðinum og þorsk-
inum, landbúnaðinn með landbún-
aðinum, iðnaðinum og þorskinum.
En nýju fötin keisarans eru okkur
nákvæmlega jafnhlý og þau voru
keisaranum forðum, og jafn dýr.
Þetta hringsól fjárins, sem kall-
að hefur verið byggðastefna, skil-
ar sér illa. Landsbyggðin þarf ekki
á því að halda. Hún þarf ekki
styrk. Hún þarfnast jafnvægis í
efnahagslífi, réttrar skráningar
gengis og eðlilegrar eiginfjár-
myndunar. Hún þarf að öðlast rétt
til að halda meiru eftir af því, sem
hún leggur til. Hún þarf umfram
allt að fá frið fyrir þessum velvilj-
uðu mönnum, sem flytja til fjár-
munina og láta náðina skína yfir
framhaldsskóla og steinullarverk-
smiðju hér, togara þar, járnblendi
í gær og kísilmálm á morgun, en
bera ekki ábyrgð á neinu, hvorki á
fjármunum né rekstri. Lands-
byggðin þarf að fá frið fyrir
bjargvættum og tækifæri til að
bjarga sér sjálf.
Akureyri, 15. mars 1984
Tómas I. Olrich er kennari rið
Menntaskólann á Akureyri.
myndum, auk þess sem hver ein-
asti dagur flutti mikið menning-
arlegt og fræðilegt efni og vís-
indalegt, sem ekki bólaði á í
Danmörku né Svíþjóðarblöðum
og útvarpi, en líklega helzt í
Noregi.
Dægurmálin virtust skipa al-
gjört öndvegi fyrir mínum eyr-
um í fjölmiðlum þessara annars
frjálsu, ágætu og víðsýnu frænd-
þjóða okkar.
Ég hef borið þessar niðurstöð-
ur mínar undir dóm nokkurra,
sem dvalið hafa í þessum lönd-
um og íhugað málið. Þar komu
engin mótrök til greina. En samt
ein athugasemd, sem ekki ætti
að gleyma: „Samt nálgumst við
nú óðum, því miður, það stig að
setja djassþætti og knattspyrnu
í hásæti."
Vonandi verður sú spá ekki að
veruleika. En við alla þá, sem
eiga fá orð til að þakka en mörg
til að gera úlfalda úr mýflugum
þess, sem miður fer, mætti segja:
„Hvar finnið þið meiri undur
gerð í fjölmiðlum af svo fámenn-
um hópi í víðri veröld?"
Til þess þarf samt bæði and-
legan og efnislegan auð.
Lifi „Útvarp Reykjavík".
„Dafni vilji, vit og þor,
vaxi trú hvers hjarta."
Rvík, 14. febr. 1984,
Aukin almenn þátttaka í atvinnurekstri:
Hvetjandi skattlagaákvæði
Stjórnarandstaðan klofin í afstöðu til stjórnarfrumvarps
Stjórnarfrumvarp um frá-
drátt frá skattskyldum tekj-
um vegna fjárfestingar í at-
vinnurekstri hefur valdiö
miklu fjaðrafoki hjá stjórnar-
andstöðu á Alþingi, einkum í
þingliði Alþýðubandalags.
Undantekning frá þeirri
reglu er þó afstaöa Banda-
lags jafnaðarmanna, sem
fram kemur í ræðu Guð-
mundar Einarssonar sl.
mánudag.
Hann vekur athygli á því að
vaxtarbroddar nýs atvinnulífs,
víðast á Vesturlöndum, sé ekki
sízt í smáum og meðalstórum
fyrirtækjum, fyrirtækjum sem
byrji oft smátt og hvíli á fram-
taki venjulegs fólks er að þeim
stendur. Skattastefnan eigi að
hlúa að slíkri þróun, ekki kæfa.
Það eigi að leyfa þúsundum
blóma að dafna í atvinnulífinu.
Hann vitnaði til OECD-skýrslu,
sem nær til fjölmargra ríkja, m.a.
Sviss, Danmerkur og Belgíu, sem
sýni, að einmitt slík fyrirtæki
skapi um 70% starfa í iðnaði og
séu veigamikill hluti af heildar-
framleiðslu hvers lands.
Um þetta stjórnarfrumvarp
sagði Guðmundur Einarsson, efn-
islega eftir haft:
Þessar tillögur, sem hafa það
markmið að auka fjárfestingu i
atvinnurekstri með því að mynda
frádráttarbær fjárfestingarform,
Guðmundur Einarsson
eru hvetjandi; og ég er þvi fylgj-
andi að vekja fólk til umhugsun-
ar um þátttöku í stofnun og
rekstri fyrirtækja. Það er mjög
mikilvægt. Það má líka segja að
þessar tillögur séu að hluta mót-
leikur gegn miðstýrðu pólitísku
úthlutunarvaldi á sparifé hins al-
menna manns; að hann geti kom-
ið sínu sparifé milliliðalaust i at-
vinnurekstur, sem hann hefur trú
á.
Þingmaðurinn vék síðan að
ákvæðum frumvarps um stærð
fyrirtækja og taldi að jafnvel í
litlum bæjarfélögum væri hægt
að ná saman fólki og fjármunum
til fyrirtækjamyndunar af þessu
tagi. Hinsvegar þurfi að fylgjast
vel með framkvæmd laganna og
ef í Ijós kæmi, að stærðarákvæði
takmörkuðu gildi frumvarpsins, “
þurfi að endurskoða ákvæðin.
Mörg fyrirtæki myndu og sjá hag
sinn í því að auka hlutafjármagn
og stækka hluthafahóp sinn, til
að fullnægja ákvæðum frum-
varpsins. Þetta yki fjölbreytni á
þessum markaði og styrkti eig-
infjárstöðu fyrirtækja.
Þetta frumvarp kemur jafn-
framt til móts við einstaklinga,
sem hafa áform uppi um heUa
rekstur, þó í smáu sé í fyrstu. Eg
legg mikla áherslu á þessi
ákvæði, sagði þingmaðurinn. En
fleira þarf að fylgja á eftir. Hann
vísaði til áforma, sem ríkisstjórn-
ir erlendis hefðu, um þróun
smærri atvinnurekstrar, þ.á m.
með lánsfjárstýringu, s.s. „small
business“-kerfið í Englandi. Sam-
hliða þessum skattaaðgerðum
þurfi, einnig eftir öðrum leiðum,
að erja akur fyrir slíkan rekstur.
Þingmaðurinn kvaðst hafa
þann fyrirvara á orðum sínum, að
hér væri stefnt inn á nýjar braut-
ir, sem við þekkjum ekki til enda.
Þess vegna væri þörf á því að
fylgjast gjörla með framkvæmd-
inni og læra af reynslunni. Lög af
þessu tagi, sem hér væri að
stefnt, þyrftu endurskoðunar við,
með ákveðnu millibili.
Nokkrir þingfulltrúar fylgjast áhugasamir með umræðum.
Ársþing Ungmennasambands Borgarfjarðar:
Stefnt að myndarlegri þátt-
töku í landsmóti UMFI
Borgarneai, 22. márs.
Ungmennasamband Borgarfjarðar
hélt 62. ársþing sitt fyrir nokkru að
Heiðarskóla í Leirársveit. Þingið
sóttu fjölmargir fulltrúar frá hinum
13 ungmenna- og íþróttafélögum
UMSB.
Að sögn Þóris Jónssonar í
Reykholti, formanns UMSB, var
þingið með rólegu yfirbragði og
engar stórályktanir gerðar.
Stærsta mál þingsins var undir-
búningur landsmóts UMFÍ sem
haldið verður á Suðurnesjum
næsta sumar en nefnd undir for-
mennsku Birgis Karlssonar hefur
unnið að undirbúningi þátttöku
UMSB. Sagði Þórir að stefnt væri
að því að taka þátt i landsmótinu
með sem myndarlegustum hætti
og væri ýmislegt í bígerð í því efni.
Þá sagði Þórir að nokkuð hefði
verið rætt um umhverfismál og á
þinginu hefði verið samþykkt að
gera átak í þeim málum í hérað-
inu. Kosin var sérstök umhverf-
ismálanefnd til að vinna að þeim
málum. Þá sagði Þórir að á þessu
þingi hefði í fyrsta skipti verið
gert ráð fyrir launum fram-
kvæmdastjóra á fjárhagsáætlun
UMSB og væri hugur í mönnum að
láta nú verða að þeim langþráða
draumi að ráða framkvæmda-
stjóra, a.m.k. hluta úr árinu.
Vegleg ársskýrsla var að venju
lögð fyrir þingið þar sem greint er
frá starfi UMSB og sambandsfé-
laganna á liðnu ári auk þess sem
ítarlegur íþróttaviðauki fylgir
skýrslunni þar sem greint er frá
úrslitum móta og héraðsmetum. í
reikningum gjaldkera, Þorkels
Fjeldsted, sem lagðir voru fram í
þinginu kemur fram að fjárhagur
sambandsins er góður og var
reksturinn réttu megin við núllið
á síðasta ári. t stjórn UMSB ru:
Þórir Jónsson, sambandsstjórn,
Þuríður Jóhannsdóttir, varasam-
bandsstjóri, Þorkell Fjeldsted,
gjaldkeri, Þórólfur Sveinsson, rit-
ari og Finnbogi Leifson, með-
stjórnandi en sá síðastnefndi er
nýr í stjórninni, kom inn í stað
Birgis Guðmundssonar, sem ekki
gaf kost á sér til endurkjörs. Full-
trúar á þinginu voru á öllum aldri
en áberandi margir af yngri kyn-
slóðinni eins og sést á meðfylgj-
andi myndum Birgis Karlssonar.
- HBj.