Morgunblaðið - 05.04.1984, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 5. APRÍL 1984

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guömundsson,
Björn Jóhannsson.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Bald"in Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Aö-
alstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Skeifunni 19, sími 83033. Áskrift-
argjald 250 kr. á mánuöi innanlands. I lausasölu 20 kr. eintakið.
Dilkakjöt — geymslu-
gjald og söluþóknun
Tvö atriði stungu í augu er
útflutningur dilkakjöts
kom til umræðu í fyrirspurna-
tíma á Alþingi sl. þriðjudag:
annarsvegar hlutur milliliða,
sem tekinn er í slátur- og
geymslukostnaði; hinsvegar
fyrirkomulag söluþóknunar.
Fyrirkomulag sölunnar, sem er
nær eingöngu í höndum Bú-
vörudeildar SÍS, felur ekki í sér
nauðsynlegan hvata til að ná
hagstæðara söluverði. Það er
því neikvætt, bæði fyrir bænd-
ur sem framleiðendur og
skattgreiðendur, sem útflutn-
ingsbætur eru sóttar til.
Bændur hafa fækkað fé, um-
talsvert, á liðnum árum, til að
draga úr kjötframleiðslu, um-
fram innanlandsmarkað.
Hinsvegar er óhjákvæmilegt,
m.a. vegna mismunandi árferð-
is, að til falli einhver um-
framframleiðsla í góðæri, ef
fullnægja á eftirspurn í lélegri
árum. Sauðfjárbúskapur er og
undirstaða ullar- og skinnaiðn-
aðar, sem er veigamikill þáttur
í útflutningsframleiðslu okkar.
Samkvæmt verzlunarskýrslum
vóru flutt úr landi 2.600 tonn af
frystu kindakjöti á sl. ári og
áætlaður útflutningur 1984 er
liðlega 3.000 tonn.
Söluverð umframframleiðslu
dilkakjöts á sl. ári var mjög
mismunandi eftir löndum, enda
varan mismikið unnin á sölu-
markað. Verðið var frá kr. 28,00
til kr. 73,00 pr. kíló. Hinsvegar
fékk söluaðilinn, SÍS, 2% sölu-
þóknun, ekki af raunverði,
heldur reiknuðu heildsöluverði,
sem verið hefur tæpar kr.
130,00 frá 1. október 1983. Sölu-
þóknunin sýnist því koma ofan
á útflutningsbæturnar, sem
vóru kr. 58,62 á hvert kíló dilka-
kjöts og kr. 38,00 á hvert kíló
ærkjöts á sl. ári. Hvatinn til að
ná háu söluverði er hreinlega
slævður með slíku sölukerfi.
Birgir ísleifur Gunnarsson,
alþingismaður, sem bar fram
fyrirspurnir til Matthíasar Á.
Mathiesen, viðskiptaráðherra,
um útflutning dilkakjöts, sagði
einkaaðila á stundum hafa
reynt að hasla sér völl í þessari
grein útflutnings. Það beri
gjarnan við, þegar einstakl-
ingar hafi í höndum samninga
um sölu dilkakjöts, að „allt kjöt
gufi upp og aðalsöluaðilinn, Bú-
vörudeild SÍS, telji sig búinn að
ráðstafa öllu sem til ráðstöfun-
ar er,“ þó í annan tíma sé talað
um kjötfjall. Það sé hinsvegar
bæði í þágu bænda og skatt-
greiðenda að efla sölutækni á
þessu sviði.
Kjartan Jóhannsson, alþing-
ismaður, taldi geymslugjald
kjöts svo ríflegt, „að menn hafi
af því sérstakan hag að vera
með kjöt í geymslum sínum,
eða kannski stundum að þykj-
ast vera með kjöt í geymslum
sínum, öllu lengur en það í
rauninni er“. „Það er orðinn
meiri gróðavegur að geyma kjöt
heldur en selja það,“ sagði
þingmaðurinn.
Hefðbundnir atvinnuvegir,
landbúnaður og sjávarútvegur,
skarast hvarvetna. Sjávar-
plássin, sem liggja næst mið-
um, byggja mörg hver helft
efnahagslegrar og atvinnulegr-
ar tilvistar á nærliggjandi
sveitum, úrvinnslu búvöru og
iðnaðar- og verzlunarþjónustu.
Landbúnaður er ekki einungis
lifibrauð nokkurra þúsunda
bændaheimila, heldur hráefna-
gjafi mikilvægs iðnaðar, kjöt og
mjólkuriðnaðar, ullar- og
skinnaiðnaðar, að ógleymdum
þjónustustörfum, sem tengjast
allri frumframleiðslu. Það
sýndi sig og í tveimur heims-
styrjöldum, skammt að baki í
þjóðarsögunni, þegar samgöng-
ur við umheiminn vóru nær
engar, að það er grundvallar-
atriði fyrir þjóðina að vera
sjálfri sér næg í matvælafram-
leiðslu.
Það veikir hinsvegar land-
búnaðinn og skapar óþarfa tor-
tryggni í hans garð, hve SÍS
hefur einokað ýmsa fram-
leiðslu- og söluþætti. Vinnslu-
og sölutækni hefur ekki þróazt
með eðlilegum hætti í mislukk-
uðu sölukerfi á umframfram-
ieiðslu kindakjöts í landinu.
Rýmri gjald-
eyrisreglur
Matthías Á. Mathiesen,
viðskiptaráðherra,
kynnti rýmri gjaldeyrisreglur á
fundi Verzlunarráðs íslands í
fyrradag. Gjaldeyrisskammtur
ferðamanna hefur verið aukinn.
Yfirfærsla eigin fjár þeirra,
sem flytjast úr landi, hefur
einnig verið rýmkuð og færð í
svipað form og tíðkast annars
staðar í hinum frjálsa heimi.
Yfirfærsla tekur nú aldrei
meira en tvö ár, en skemmri
tíma ef yfirfærslufjárhæð er
undir einni milljón króna.
Fagna ber þessum frjálsræð-
isákvörðunum.
Amnesty International, átak gegn pyntingum:
Alþjóöleg viðbrögð
þarf gegn pyntingum
— segir í nýútkominni skýrslu um pyntingar á 9. áratugnum
„TORTURE in the eighties", pynt-
ingar á níunda áratugnum, nefnist
skýrsla Amnesty International, sem
gefin var út í gær, miðvikudaginn 4.
apríl. Útkoma skýrslunnar markar
einnig upphaf átaks gegn pynting-
um, sem Amnesty-samtökin standa
fyrir um heim allan fram til desem-
ber nk. Er þaö viðamesta átak þeirra
til þessa, og í annað sinn sem sam-
tökin hefja átak gegn pyntingum,
sem verkfæri stjórnvalda til aö fram-
kvæma stjórnarstefnu sína.
Hjá íslandsdeild Amnesty hefur
verið skipaður samstarfshópur til
að vinna að átakinu og eiga í hon-
um sæti þau Jóhanna Jóhanns-
dóttir, Ævar Kjartansson og
Helgi Kristinsson. Á blaðamanna-
fundi sem haldinn var til að kynna
átakið og útkomu skýrslunnar
sagði Jóhanna að markmið átaks-
ins væri þríþætt. Að skora á
stjórnir í löndum þar sem pynt-
ingar eru stundaðar að bundinn
verði endir á þær. Að koma skrið á
almenning með því að upplýsa fólk
um staðreyndir og leitast við að
sannfæra það um að pyntingar sé
hægt að stöðva. Og í þriðja lagi að
koma á framfæri tólf atriða skrá
Amnesty-samtakanna til að fyrir-
byggja pyntingar og alþjóðlegum
stöðlum sem skráin byggir á.
Amnesty-samtökin hafa fjallað
um 2.687 mál í 45 löndum, og
Merki átaks Amnesty International
gegn pyntingum, en samskonar
mynd prýðir bókarkápu skýrslunnar.
fjöldahandtökur oft verið taldar
eitt mál. í skýrslunni er staðhæft
að pyntingar og ómannúðleg með-
ferð fanga tíðkist í nær 100 lönd-
um, en yfirhylming og ritskoðun
er samtökunum víða þrándur í
götu við að færa sönnur á illa
meðferð fanga. Heimildum hefur
verið safnað með aðstoð hinna
pyntuðu, vitna, úr réttarskýrslum,
við læknisskoðanir og frá fyrrver-
andi öryggisvörðum, sem einnig
hafa tekið þátt í pyntingum. Þar
segir m.a. um pyntingar: „Oftast
er pyntað til að hræða fólk til und-
irgefni, refsa því eða knýja fram
játningar hjá pólitískum föngum.
Aragrúi aðferða er til, bæði högg,
hýðingar og sérhæfð tækni, eins
og svonefndur „svartur þræll“ í
Sýrlandi, raftæki þar sem hituð-
um málmteini er stungið inn í
endaþarm fórnarlambsins. Sárs-
aukavaldandi lyf, sem notuð hafa
verið við ýmsa pólitíska fanga í
Sovétríkjunum, eða þá sú aðferð
sem er tíðkuð í mörgum löndum
að setja virk rafskaut á viðkvæma
hluta líkamans, þessar aðferðir
skilja ekki eftir sig spor og er því
sérlega erfitt að færa sönnur á
pyntingar eða illa meðferð."
Amnesty-samtökin skora á
sendinefndir að samþykkja al-
þjóðlegan sáttmála gegn pynting-
um, sem nú er verið að leggja drög
að hjá Sameinuðu þjóðunum.
Sáttmála sem yrði bindandi fyrir
þær þjóðir sem undir hann skrif-
uðu og eftirliti í einhverri mynd
yrði komið á til að framfylgja
honum. „Viðbjóður manna á út-
rýmingarbúðum síðari heims-
styrjaldarinnar leiddi til sam-
þykktar gegn þjóðarmorði um ald-
ur og ævi, því að það sé glæpur
gegn mannkyninu," segir í skýrsl-
unni. „Við pyntingarklefum sam-
tímans þarf samskonar alþjóðleg
viðbrögð."
Þingsályktunartillaga þriggja sjálfstæðismanna:
Hraðað verði ráðstöfunum til að
taka á móti erlendu sjónvarpsefni
ÞRIR þingmenn Sjálfstæðisflokks-
ins lögðu fram á Alþingi í gær
þingsályktunartillögu þar sem þeir
leggja til að Alþingi skori á ríkis-
stjórn að gera sem fyrst ráðstafan-
ir til þess að unnt verði að hefja
móttöku sjónvarpsefnis frá fjar-
skiptahnöttum Evrópuþjóða hér á
landi, og kemur fram í tillögunni
að slíkar sendingar séu þegat
hafnar og nái til íslands.
Þingmennirnir eru Gunnar G.
Schram, Birgir ísl. Gunnarsson
og Friðjón Þórðarson. í greinar-
gerð með tillögunni segir m.a. að
þegar séu hafnar sendingar
sjónvarpsefnis frá fjarskipta-
hnöttum í Evrópu sem unnt sé
að taka á móti hérlendis með
litlum tilkostnaði og muni slíkar
sendingar aukast mjög á næstu
árum. Þegar séu hafnar sending-
ar á sjónvarpsefni frá fjar-
skiptahnetti Póst- og símamála-
samtaka Evrópu, Eutelsat, sem
unnt sé að ná með litlum til-
kostnaði. Sé þar um að ræða
sjónvarpsdagskrár frá Bret-
landi, Vestur-Þýzkalandi,
Frakklandi, Sviss, Hollandi,
Belgíu og Ítalíu.
Þá segir að Norðmenn, Finnar,
Frakkar, Svisslendingar og
V-Þjóðverjar hafi þegar gerst
áskrifendur að sendingum sjón-
varpsefnis frá fjarskiptahnetti
þessum og sýnist hér um væn-
legan kost að ræða fyrir okkur
íslendinga.
í öðru lagi er bent á sjón-
varpshnetti, sem senda muni
beint til notenda, án þess að
nokkrar greiðslur þurfi fyrir að
koma. Sendingar sjónvarpsefnis
frá þremur slíkum hnöttum
muni hefjast á næstu misserum
og náist þær sendingar allar
hérlendis. Til móttöku þeirra
þurfi menn þó allstór móttöku-
Íoftnet, allt frá 4 til 8 metra.
Fyrstu sendingar munu sam-
kvæmt greinargerðinni hefjast í
september 1985. Sé þar um að
ræða gervihnöttinn TV-Sat sem
er eign vestur-þýska ríkisins. Er
ráðgert að tveimur dagskrám
verði sjónvarpað frá honum.
Þá er fjallað um þau áform
sem verið hafa uppi innan Norð-
urlandaráðs um sameiginlegar
sjónvarpssendingar milíi Norð-
urlanda frá sjónvarpshnetti
þeim sem nefndur hefur verið
NORDSAT. Niðurlagsorð grein-
argerðarinnar eru: „Með þings-
ályktunartillögu þessari er verið
að undirstrika hvílík bylting er
að eiga sér stað í Evrópu í þess-
um efnum og benda á þá kosti
sem okkur íslendingum standa
opnir á þessu sviði fjölmiðlun-
ar.“
Tveimur veiðisvæðum út af Reykjanesi lokað til 15. maí:
Lokað til að afstýra árekstrum
ALLAR VEIÐAR með botn- og flot-
vörpu hafa verið bannaðar á tveimur
veiðisvæðum út af Reykjanesskaga
frá og með deginum í dag, 5. aprfl,
og þangað til 15. maí. Veiðisvæðin
voru áður þrjú. Þá eru netaveiðar
bannaðar á sömu svæðum dagana
17.—24. aprfl. Þurfa net að hafa ver-
ið dregin úr sjó eigi síðar en kl. 22
þann sautjánda. Togveiðiskip fá hins
vegar leyfi til veiða þessa viku.
Að sögn Þórðar Eyþórssonar,
deildarstjóra í sjávarútvegsráðu-
neytinu, hefur anr.að umræddra
svæða, vestur af Garðskaga, verið
í gildi frá síðasta hausti. í raun
sagði Þórður að verið væri að
minna á það að nýju með þeirri
breytingu, að lína sem áður var
dregin frá Sandgerðisvita væri nú
dregin frá Stafnesvita.
Hitt svæðið, sem gengið hefur
undir nafninu Tómasarhagi, hefur
verið í gildi undanfarin ár. Er
bannið á því svæði, rétt eins og
fyrrnefnda svæðinu, sett á til þess
að koma í veg fyrir árekstra á
VÍSINDARÁI) Sambands norrænna
hundaræktarfélaga heldur ráóstefnu
dagana 13. og 14. apríl að Hótel Loft-
leiðum í Reykjavík. _ Aðalefni ráð-
stefnunnar verða „Ábyrgt hunda-
hald“ og „Smitsjúkdómar sem borist
geta frá hundum í menn“.
Að sögn Guðrúnar Guðjohnsen,
formanns Hundaræktarfélags ís-
lands, koma fulltrúar frá öllum
milli línubáta annars vegar og
tog- og netabáta hins vegar. Sagði
Þórður það mikil ágreiningsefni
hafa komið upp á því svæði, að
ráðuneytið hefði neyðst til að taka
afstöðu til þess.
Norðurlöndunum til þessa fundar.
Fulltrúar hvers lands um sig munu
gera grein fyrir ástandi mála hvað
varðar hundahald í þeirra heima-
landi, bæði hvað varðar boð og
bönn. Þá verður fjallað um smit-
sjúkdóma og reiknað er með sér-
fróðum mönnum frá Norðurlönd-
unum til umfjöllunar um það mál-
efni.
Vísindaráð Norrænna hunda-
ræktenda fundar í Reykjavík