Morgunblaðið - 12.05.1984, Blaðsíða 24

Morgunblaðið - 12.05.1984, Blaðsíða 24
24 MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 12. MAÍ 1984 Útgefandi Framkvæmdastjóri Ritstjórar Aöstoöarritstjóri Fulltrúar ritstjóra Fréttastjórar Auglýsingastjóri hf. Árvakur, Reykjavík. Haraldur Sveinsson. Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson. Björn Bjarnason. Þorbjörn Guömundsson, Björn Jóhannsson, Árni Jörgensen. Freysteinn Jóhannsson, Magnús Finnsson, Sigtryggur Sigtryggsson, Ágúst Ingi Jónsson. Baldvin Jónsson. Ritstjórn og skrifstofur: Aóalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Aö- alstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Skeifunni 19, sími 83033. Áskrift- argjald 250 kr. á mánuói innanlands. í lausasölu 20 kr. eintakió. Fornaldarfyrirbæri Gömul einokun er alls staðar á undanhaldi. í niðurstöð- um nýgerðrar könnunar um af- stöðu fólks til opinbers reksturs og einkareksturs kemur jafnvel fram, að meirihluti þátttak- enda telur, að starfsemi Pósts og síma sé betur komin í hönd- um einkaaðila en hins opinbera. Samkeppnin blómstrar í bankakerfinu, þar sem allt hafði verið í föstum skorðum áratugum saman með þeim af- leiðingum, að bankar og spari- sjóðir fullnægðu ekki lengur eð- lilegum óskum viðskiptavina um þjónustu. Nú keppast þeir um að bjóða beztu innlánskjör. Sparisjóður Reykjavíkur og nágrennis býður viðskipta- mönnum sínum yfirdrætti á hlaupareikningum, sem hingað til hafa ekki tíðkazt í banka- viðskiptum einstaklinga svo nokkru nemi og Sparisjóður vélstjóra hefur farið inn á nýj- ar brautir í afgreiðslutíma, sem hingað til hefur verið einn og hinn sami hjá öllum bönkum og sparisjóðum. Þessi þróun er hvarvetna i þjóðfélaginu og hún verður ekki stöðvuð. Almenningur hefur reynslu fyrir því, að samkeppni ieiðir til bættrar þjónustu og lægra verðlags og vill fá þessa samkeppni á fleiri sviðum þjóð- lífsins, eins og glögglega kemur fram í skoðanakönnun Hag- vangs og Stjórnunarfélagsins. Þrátt fyrir þetta eru enn til menn, sem halda því fram, að eðlilegt sé, að einokun ríki í verzlun með kartöflur á íslandi. Þannig segir Ingi Tryggvason, stjórnarformaður Grænmetis- verzlunar landbúnaðarins, á fundi með blaðamönnum í fyrradag: „Við höfum engan áhuga á því að fá öðrum inn- flytjendum innflutninginn í hendur þar sem við teljum, að þeir geti ekki annazt þessa þjónustu betur en við gerum." Á Alþingi Islendinga verður fyrirspurn í þingnefnd um af- greiðslu á tillögu um afnám einokunar á kartöfluinnflutn- ingi og öðrum grænmetisinn- flutningi til þess, að einn af þingmönnum Sjálfstæðis- flokksins, Egill Jónsson, telur annan þingmann Sjálfstæðis- flokksins, Eyjólf Konráð Jóns- son, „hlaupasnata fyrir Alþýðu- flokkinn" og hefur þá óneitan- lega margt breytzt ef það er orðið hlutverk þingmanna Sjálfstæðisflokksins á Alþingi að beita sérstökum þingtækni- legum aðferðum til þess að tefja framgang mála sem stuðla að afnámi einokunar, og ásökunarefni á þingmann flokksins að berjast fyrir grundvallarhugsjónum hans. Sjálfstæðismenn eiga að skera sig úr framsóknarmönnum þegar nýjar hugmyndir um landbún- aðarmái eru á dagskrá, enda hafa menn eins og Egill á Selja- völlum oftast haft þrek til þess. Einokun á kartöfluinnflutn- ingi er fáránlegt fornaldarfyr- irbæri, sem á sér enga stoð i þeim veruleika, sem við búum við í dag. Það er hneyksli, að ekki skuli fást ætar kartöflur á íslandi hluta úr ári og óviðunandi með öllu, að það endurtaki sig ár eftir ár, þegar líður á veturinn, að reiði grípi um sig meðal neytenda vegna þeirrar mat- vöru, sem þeim er gert að kaupa. Sambærilegt ástand er einungis að finna í Austur- Evrópu. Neytendur í landinu eiga kröfu á því, að meirihluti Alþingis láti ekki bjóða sér upp á það vegna misskilinna póli- tískra hagsmuna, að þröngur hagsmunahópur haldi þessari einokunarstarfsemi uppi öllu lengur. Það er orðið mjög brýnt, að sú fámennisstjórn sem ræður ríkjum í landbúnaðarmálum þjóðarinnar með yfirráðum yfir samtökum landbúnaðarins og stuðningi allmargra þing- manna úr Sjálfstæðisflokknum, Framsóknarflokknum og Al- þýðubandalaginu, aðlagi sig breyttum aðstæðum og geri sér grein fyrir því, að fólkið í land- inu sættir sig ekki lengur við þá þröngu einokunarstefnu í mál- efnum landbúnaðarins, sem ríkt hefur áratugum saman. Þjóðin á kröfu til þess, að vilji þingsins komi í ljós í þeim málum, sem þar eru lögð fram. Síðustu daga hefur komið fram í fréttum, að formenn einstakra nefnda beita öllum hugsanleg- um ráðum til þess að koma í veg fyrir, að mál komi til at- kvæðagreiðslu í þinginu svo sem kartöflumálið og annað sem Mbl. hefur minnst á áður. Þingforsetar verða að gera þingheimi ljóst, að þetta eru óviðunandi vinnubrögð á Al- þingi íslendinga. Þeir, sem standa gegn því að vilji þings- ins komi I ljós eru að vinna gegn þingræði og lýðræði í landinu. Það er mikið alvöru- mál svo að vægt sé til orða tek- ið, að þingmenn, sem hlotið hafa trúnað þjóðarinnar til þingsetu sjáist ekki fyrir í bar- áttu gegn einstökum málum, eins og nú hefur komið í ljós. Það þýðir ekki fyrir þá þing- menn, sem hér eiga hlut að máli að bera fyrir sig tíma- skort. Það er engin ástæða til þess að slíta þinginu í maímán- uði, ef óafgreidd mál liggja fyrir. Þingmenn eru á launum allt árið um kring og það er alveg ástæðulaust að þeir taki sér frí frá þingstörfum í fimm mánuði ársins, ef hinn hefð- bundni þingtími nægir ekki lengur til þess að afgreiða má!. Þjóðin mun fylgjast með því á næstu dögum hvort vilji þjóð- þingsins fær að koma fram í málum, sem varða almanna- hag. Gunnar Eyjólfsson og Tinna Gunnlaugsdóttir Aðalleikarar Atómstöðvarinnar til Cannes í morgun: Þurfum ekki að óttast að vera algerlega óþekkt — segir Gunnar Eyjólfsson, sem fór út ásamt Tinnu Gunnlaugsdóttur AÐALLEIKARARNIR í kvikmynd inni Atómstöóin, þau Gunnar Eyj- ólfsson og Tinna Gunnlaugsdóttir, héldu snemma ( morgun áleiðis til Cannes í Frakklandi, þar sem þau verða viðstödd frumsýningu á Atóm- stöðinni á hinni árlegu kvikmyndahá- tíð í borginni, sem hefst í dag. Atóm- stöðin verður sýnd þrisvar á sjálfri hátíðinni en síðan tvisvar á sameigin- legri kynningu á kvikmyndum frá Norðurlöndum síðar í næstu viku. At- ómstöðin er fyrsta íslenska kvik- myndin, sem hlotnast sá heiður að vera tekin til sýninga á hátíðinni í Cannes. „Ég held við þurfum ekki að óttast, að við komum fram sem al- gerlega óþekktir aðilar þarna á sýn- ingunni," sagði Gunnar er blm. Mbl. ræddi við hann í Þjóðleikhúsinu í gærkvöld. „Nóbelsskáldið okkar, Halldór Laxness, hefur verið mjög til umræðu í Frakklandi að undan- förnu eftir að franska útvarpið flutti íslandsklukkuna fyrir skemmstu og sú umræða hefur að vissu leyti tengst væntanlegri sýn- ingu Atómstöðvarinnar. Það er vissulega fjöður í hatt íslenskrar kvikmyndagerðar að eiga verk Nób- elsverðlaunahafa á filmu, þar sem Atómstöðin er. Ég efast um að margar aðrar þjóðir geti státað af slíku. Fyrir mig er það vissulega heiður að leika í kvikmynd, sem nær þeim merka áfanga að verða sýnd á hinni heimskunnu hátíð í Cannes." Um hiutverk sitt og Tinnu í Cannes sagði Gunnar, að það fælist einkum í því að vera viðstödd sem aðalleikarar f myndinni, einkum með tilliti til viðtala f fjölmiðlum. „Ég er þeirrar skoðunar, að nauð- synlegt sé að geta selt íslenskar kvikmyndir erlendis ef við eigum að geta haldið uppi þeim gæðastaðli, sem náðst hefur," sagði Gunnar. „Hins vegar sakar ekki að það komi fram, að mér finnst út f hött að ekkert skuli reynt til þess að vernda þessa ungu listgrein hérlendis eins og gert er vfða annars staðar. Land- búnaðurinn nýtur verndar, sem reyndar gengur út í öfgar, en hér er ekkert gert til að stemma stigu við taumlausum innflutningi á erlend- um myndbandaspólum. Efni margra þeirra er að auki fyrir neð- an allar hellur. Ég er ekki að biðja um nein höft, en tel eðlilegt, að á þessar spólur yrðu lögð gjöld, sem síðan rynnu í sjóð til styrktar ís- lenskri kvikmyndagerð." Ef allt gengur að óskum koma þau Tinna og Gunnar til Cannes um kl. 19 að staðartíma í kvöld og ná því í tæka tíð til þess að vera við- stödd fyrstu sýningu á myndinni kl. 22.45. Gunnar kemur síðan heim á þriðjudag, en Tinna eitthvað síðar. Þess má geta f lokin, að um 50.000 manns hafa séð Atómstöðina hér- lendis. Lífmyndir, Leikfélag Leikrit i leikið af UNGUR maður hittir unga konu, þau verða ástfangin, giftast og eiga von á barni. En eftirvæntingin og tilhlökkun- in breytist í kvíða og efa þegar litli drengurinn kemur í heiminn. Barnið er þroskaheft og á svipstundu breytist allt, jafnvel vinir ungu hjónanna. Fram líða stundir, sonurinn getur ekki leikið sér með öðrum börnum og að lokum láta foreldrarnir hann frá sér inn á stofnun. Þar er allt í föstum skorðum, en fyrir tilstuðlan drengsins verða breytingar þar á. Hann hittir stúlku og þau fella hugi saman, en þá ákveður vistunarsér- fræðingur að drengurinn eigi betur heima á lítilli stofnun. Þangað er hann fluttur en finnur ekki félagsskap við sitt hæfi og flýr. Hittir vinkonu sína aftur og kynnir hana fyrir foreldrum sínum. Lífmyndir nefnast einu nafni 14 leikatriði sem lýsa ofangreindri sögu. Sðgu um þroskaheftan dreng, sem samin er með þroskahefta í huga, að- standendur þeirra og aðra sem láta sig málefnið varða. Og það sem meira er, leikin af þroskaheftum. Leikfélag Sólheima í Grímsnesi sýndi Lífmynd- ir um síðustu helgi á ísafirði og á morgun, sunnudag, verður leikritið sýnt i Félagsheimilinu á Seltjarnar- nesi, kl. 15.00 og 17.00. í lok þessa mánaðar heldur síðan hópurinn sem að því stendur utan með sýninguna og sýnir hana í Danmörku, Noregi og Svíþjóð. ^ Blm. Mbl. fór nýlega á Sólheima og fylgdist þar með æfingu á leiknum, en hann er saminn af þeim Halldóri Kr. Júlíussyni, forstöðumanni, og Magnúsi Magnússyni, starfsmanni, og fluttur við tónlist eftir Mist Þor- kelsdóttur. Leikurinn byggir á lát- bragði og eru búningar Elsu Jóns- dóttur og förðun þannig úr garði gerð að þeir sem leika þroskahefta eru ófarðaðir, en aðrir með hvíta maska. „Lífmyndir hafa smám saman orð- ið til frá því í febrúar í vetur," sagði Magnús Magnússon, annar höfunda, sem einnig er leikstjóri. „Hér í Sól- heimum hefur alltaf verið mikil leik- listarhefð og helgileikir fluttir ár- lega. Sá galli hefur hins vegar verið á að leiknum hefur oftast fylgt mikill texti og þannig kannski ekki orðið mikið meira en textaflutningur. Með því að nota látbragðið og leikhljóðin er auðveldara að fá þennan hóp til að lifa sig inn í leikinn og tjá sig. Á meðan æfingar stóðu yfir og við vor- „Ég lít á míg sen konar varðhund Rætt við norska skáldið Rolf Jacobsen — Ég get skilið heilshugar undir orð Henriks Ibsens um hlutverk skálds „ég spyr spurninga, en það er ekki á mínu verksviði að svara þeim.“ Ég býst við að þetta viðhorf sé einkenni Ijóða minna frá fyrri tíð. Ég ber upp spurningar — um ýmislegt, sem við skiljum ekki, eða komum ekki auga á. Ég reyni að vekja athygli á ýmsu smálegu í lífi okkar, í umhverfi okkar og mér flnnst skipta máli. En okkur hættir til að sjást yfir eða leiða hjá sér. Eiginlega lít ég á mig sem eins konar varðhund.“ Þetta sagði norska ljóðskáldið Rolf Jacobsen er við spjölluðum saman í Norræna húsinu í gær, föstudag. Hann er gestur hússins þessa daga og Ijóðadagskrá með honum verður á mánudagskvöldið í Norræna húsinu. Knut Ödegaard mun kynna skáldskap hans og Rolf Jacobsen les úr ljóðum sfnum. Inn á milli atriða leikur Pétur Jónatansson á gítar. Rolf Jacobsen má óhikað telja virt- asta ljóðskáld Norðmanna. Hann sendi frá sér fyrstu ljóðabókina árið 1933, þá tuttugu og sex ára að aldri. Síðan hafa komið ellefu ljóðabækur frá honum og verk hans hafa verið þýdd á yfir tuttugu tungur. Þegar í fyrstu bók hans þótti kveða við nýjan tón — rímið var í brottu og efnistök hans önnur en þekkzt hafði áratugina á undan. Bókin hét „Jord og jern“ og þar var kveðið um borgarlífið, um malbik og maskínur. Sjálfur segir hann: — Bókin hlaut ákaflega góðar við- tökur — eiginlega var henni tekið opnum örmum. En það var eins og fyrri hlutinn þar sem kveðið var um jörðina og náttúruna félli í skuggann fyrir seinni hlutanum. Sjálfsagt sakir þess að þar var orkt um efni, sem ekki hafði verið gefinn'gaumur að. Fyrir mér hafði þó vakað að stilla þessu upp sem andstæðum, en ýmsir túlkuðu ljóðin sem óð til tækninnar og vélvæð- ingarinnar. Hvað sem því leið vöktu ljóðin athygli, þar var brotið up hefðbundið form ljóðsins, ekki notað rím né hefðbundin hrynjandi. Ég rek þetta ekki sízt til þeirra áhrifa sem ég varð fyrir ungur maður, þegar ég las hinn forna norræna kveðskap og heillaðist af honum. Ég var í reynd ekki að fara nýjar leiðir, nema ef til vill í efnisvali, en þó var ég kallaður fyrsti módernistinn i norskri ljóða- gerð. Ung skáld höfðu átt erfitt upp- dráttar, það stóðu allir f skugga Björnsons, överlands og fleiri af þeirra kynslóðum og norsk skáld voru lengi að öðlast sjálfstæði, ef ég má orða það svo. Næsta bók mín „Vrimmel" kom út

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.