Morgunblaðið - 22.07.1984, Blaðsíða 46

46
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 22. JÚLÍ 1984
KOSNINGARNAR í ÍSRAEL Á MORGUN
Á morgun, mánudaginn 23. júlí, ganga ísraelar að
kjörborðinu og velja sér forystumenn til næsta
kjörtímabils. Þetta hefur ekki farið framhjá
neinum. Þegar þetta er skrifað er enn óljóst
hvernig stjórn verður mynduð að kosningum
loknum, þó svo að Verkamannaflokkurinn sé enn
með meira fylgi en Likud. Þetta bil hefur minnkað
allra síðustu daga og var raunar búist við að svo
myndi fara. Fáir draga þó í efa, að
Verkamannaflokkurinn muni þegar upp er staðið,
hafa fleiri þingmenn í Knesset en Likud, þar með
er svo sem ekki sagt að Verkamannaflokkurinn
muni óumdeilanlega stýra næstu ríkisstjórn
landsins.
Navon og Peres — skyldu þeir verða í fyrirsvari í næstu ríkisstjórn?
llpp gæti komið flókin
staða við stjórnarmyndun
— þótt Verkamannaflokkurinn fengi meira fylgi en Likud
texti: Jóhanna
Kristjónsdóttir
Á kjörskrá eru um 2,5
milljónir manna og eins og
fram hefur komið í grein um
síðustu helgi bjóða alls 25
flokkar fram í kosningunum,
þar af þrettán nýir. Því munu
atkvæði vafalaust dreifast
mjög mikið og litlu flokkarn-
ir geta haft verulega mikil
áhrif á hvernig stjórn verður
mynduð. Stjórnmálaskýrend-
um ber saman um, að fari svo
að flokkur Ezers Weizmans
fyrrv. varnarmálaráðherra
nái umtalsverðu fylgi og ef til
vill um tíu þingmönnum, sé
líklegra að Verkamanna-
flokkurinn myndi næstu rík-
isstjórn, þar sem stefna hins
nýja flokks Weizmanns og
Verkamannaflokksins er um
margt skyldari en Likuds.
Fari svo að litlu flokkarnir
bæti við sig og jafnvel að ein-
hverjir af nýju flokkunum
nái mönnum á þing gæti ver-
ið að Likud yrði í fyrirsvari
næstu ríkisstjórnar þó að allt
bendi nú til að Verkamanna-
flokkurinn geti fengið allt að
20 sæta meirihluta fram yfir
Likud.
Dregur Navon
atkvæði sephardim
til Verkamanna-
flokksins
Kosningabaráttan hefur
harðnað nú allra síðustu
daga og er ekki undrunarefni.
Fréttamenn sem fylgjast með
kosningunum hafa í greinum
sínum vakið athygli á því
sem ekki hefur fyrr vegið
jafn þungt á metunum: þar er
barátta sephardim-gyðinga
annars vegar og ashkenaz-
im-gyðinga hins vegar og
hefur sömuleiðis verið drepið
á þetta í fyrri greinum um
pólitík í ísrael. Það er einnig
eftirtektarvert að báðir stóru
flokkarnir, Likud og Verka-
mannaflokkurinn, hafa gert
sér far um að hampa þeim
frambjóðendum, sem teljast
til sephardim-gyðinga, Likud
hefur í síðustu tvennum
kosningum fengið meira fylgi
þessa hóps og bendir nú
sýknt og heilagt á uppruna
Davids Levys aðstoðarfor-
sætisráðherra, sem er frá
Marokkó og af bláfátæku
fólki kominn. Verkamanna-
flokkurinn hefur frá fornu
fari sótt fylgi sitt í raðir
hinna efnameiri ashkenaz-
im-gyðinga og fram á síðustu
ár hafa ashkenazim-gyðingar
verið mun áhrifameiri í Isra-
el en sephardim. Nú er annar
maður á lista Verkamanna-
flokksins Yitzak Navon,
fyrrv. forseti og sephardim-
gyðingur. Það verður mjög
fróðlegt að sjá, hvort fram-
boð Navons mun hafa það í
för með sér að sephardim
snúi sér að Verkamanna-
flokknum, því að Navon er
þar fyrir utan ákaflega vin-
sæll maður og virtur.
Ezer Weizmann ætti
sennilega auðveldara
með að vinna með
Verkamannaflokks-
mönnum í ríkisstjórn en
Likud.
Umslög fjármála-
ráðherranna
En það er fleira en þetta
sem menn deila um í fsrael.
óþarft ætti að vera að fjöl-
yrða um verðbólguna og
efnahagsmál, en það hefur
sömuleiðis þótt í frásögur
færandi hjá erlendum blaða-
mönnum, að Likud hefur
forðast í lengstu lög að fjár-
Yigal Cohen Orgad fjár-
málaráðherra hefur haft
sig lítið í frammi.
Shamir hefur barizt af
ákefð, en óttast greini-
lega fylgistap.
málaráðherra landsins, Coh-
en-Orgad væri um og í
sviðsljósinu. Síðan síðustu
kosningar voru í ísrael hafa
fjórir menn gegnt starfi fjár-
málaráðherra og enginn
þeirra treyst sér til að gera
ráðstafanir, sem myndu duga
til að draga úr verðbólgu og
hinu nöturlega efnahags-
ástandi. Yoram Aridor, sem
var sá þriðji og hefur nú snú-
ið baki við Likud, lét nýlega
hafa eftir sér þetta: „Þegar
nýr fjármálaráðherra tekur
við starfi og kemur í skrif-
stofuna sína finnur hann
þrjú umslög á borðinu sínu.
Á stendur: opnist ef veruleg
kreppa skellur á. I því fyrsta
standa þessi orð: Þú getur
skellt skuldinni á mig. Fyrir-
David Levy aðstoðarfor-
sætisráðherra, sephard-
im-gyðingur frá Norð-
ur-Afríku.
Ariel Sharon er sá eini
Likud-f rambj óðanda
sem hefur haft uppi ver-
uleg stóryrði í kosn-
ingabaráttunni.
rennari þinn. í því næsta: Þú
getur haldið áfram að skella
skuldinni á mig. Og í því
þriðja: Nú er tímabært að út-
búa þrjú umslög með skila-
boðum." Og Aridor bætti við
að Cohen-Orgad væri ber-
sýnilega ekki kominn lengra
en að opna það fyrsta.
Ekki sízt greinir
menn á um trúmál
Trúmáladeilur hafa magn-
azt í ísrael á síðustu árum og
er ein af ástæðunum fyrir öll-
um þessum smáflokkum. Þótt
ísraelar vilji líta á sig sem
eina sameinaða þjóð, er þó
fjarska margt sem skilur og
ekki sízt afstaða manna til
trúarinnar og hvernig túlka
beri innihald Gamla testa-
mentisins. Öfgamenn í þess-
um efnum hafa ekki skirrzt
við að fremja fólskuverk í
nafni trúar og þeir menn eru
sjálfsagt hættulegastir sem
trúa því statt og stöðugt, að
allt sé réttlætanlegt ef það er
gert með guðs nafn á vörum.
Þessar trúmáladeilur hafa
valdið erfiðleikum og ágrein-
ingi sem ekki virðist auðvelt
að brúa. Afstaðan til araba
og afstaðan til landnema-
byggðanna spinnst þarna
inní, vegna þess að í miklum
meirihluta eru íbúar Vestur-
bakkans heittrúargyðingar
og hafa á stundum haft uppi
býsna ógeðfelldar hrellingar í
garð arabískra nágranna —
og það á jafnvel við innan
formlegra landamæra ísra-
els, þar sem ísraelskir arabar
búa.
Menachem Begin hefur enn
ekki látið í sér heyra. Mis-
munandi sögur eru á kreiki
um hvers vegna hann hafi
ekki lýst yfir stuðningi við
Likud, þar sem af öllu megi
sjá, að Yitzak Shamir forsæt-
isráðherra, hefur ekki þau
tök á kjósendum sem Begin
hafði. Varla mun Begin að-
hafast neitt það héðan af sem
skiptir sköpum, og það hefur
valdið forystumönnum
Likuds miklum vonbrigðum.
Sú tillaga Yitzaks Shamirs
forsætisráðherra nú í lok vik-
unnar um að skynsamlegast
væri að þjóðstjórn yrði
mynduð að kosningum lokn-
um sýnir líka, að Shamir ger-
ir sér grein fyrir að Likud
stendur höllum fæti. Samt er
aldrei að vita hvað gerist
þegar menn eru komnir inn í
kjörklefana á morgun. Það
hefur sýnt sig, að ísraelar
eru ekki alltaf útreiknanleg-
ir.