Morgunblaðið - 09.11.1984, Side 45
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 9. NÓVEMBER 1984
45
' ' ■ ■ ■. j |r ,; íM i
NORDIA 84
Frímerki
Jón Aðalsteinn Jónsson
Því miður hefur dregizt allt of
lengi að segja frá mestu frímerkja-
sýningu, sem haldin hefur verið
hérlendis, NORDIU 84. Raunar
var reynt að minna lesendur blaðs-
ins á hana bér í þessum þáttum,
áður en henni var hleypt af stokk-
unum, og um leið sagt í stuttu
máli, hvað í VKndum væri fyrir frí-
merkjasafnara og aðra áhugamenn
um þau efni. Nú er sýningin löngu
að baki og heyrir þannig sögunni
til. Ég vonast aðeins til, að enginn,
sem hana sá, hafi orðið fyrir
vonbrigðum.
I þessum þætti verður greint
frá ýmsu því, sem fyrir augun
bar, og getið helztu safna og
þeirra verðlauna, sem þau hlutu.
Hins vegar er efnið það viðamik-
ið, að því verður að skipta a.m.k.
í tvo þætti, og ekki sízt fyrir þá
sök, að ég vil gjarnan koma ýms-
um hugleiðingum að í sambandi
við þetta sýningarhald. Sumt af
því gæti orðið til ihugunar síðar
meir.
Engum blöðum er um það að
fletta, að NORDIA 84 var mikil
þolraun fyrir íslenzka frí-
merkjasafnara. óhætt er lfka að
fullyrða nú, að jafnstór sýning
hefði aldrei tekizt eins vel og
raun varð á nema fyrir samstillt
átak allra, sem að henni komu.
Ekki má og gleyma því, að sýn-
ingararkirnar þrjár með yfir-
verði, sem rann til sýningar-
haldsins, urðu eðlilega sá burð-
arás, sem allur fjárhagur hvíldi
á og gerði kleift að koma sýning-
unni á fót. Um gerð þeirra og
útgáfu tókst hin bezta samvinna
milli Landssambands íslenzkra
frímerkjasafnara og Póst- og
símamálastofnunarinnar. Hér
sýndi póststjórnin lofsverða
framsýni og einnig nokkra
dirfsku, því að hvorki allir safn-
arar né póststjórnir eru á sama
máli um útgáfu slíkra arka eða
blokka. Þá þykir mér rétt, að það
komi skýrt fram, að þeir tveir
safnarar, sem sátu í útgáfunefnd
póststjórnarinnar, Hálfdan
Helgason og Sigurður R. Pét-
ursson, áttu drjúgan hlut að
framgangi þessa máls. Óhætt er
að fuliyrða, að arkir þessar eru
þegar orðnar eftirsóttar og
verða hinn bezti safngripur, ekki
sízt þriðja og síðasta örkin, sem
ég leyfði mér einhvern tímann
að kalla kjörgrip.
NORDIA 84 hófst þriðjudag-
inn 3. júlí í Laugardalshöllinni
og stóð til kvölds 8. júlí. Setn-
ingarathöfnin fór fram kl. 14 að
viðstöddum mörgum gestum auk
sýnenda og aðstandenda sýn-
ingarinnar, ef svo má segja.
Formaður sýningarnefndar,
Hálfdan Helgason, flutti ávarp
og bauð gesti velkomna. Auk
þess fluttu ávörp Jón Aðalsteinn
Jónsson, fomaður LÍF., Þorgeir
K. Þorgeirsson, fulltrúi Póst- og
símamálstofunarinnar, og
Matthías Mathiesen, viðskipta-
ráðherra í fjarveru Matthíasar
Bjarnasonar samgönguráðherra,
og opnaði hann jafnframt sýn-
inguna. Forseti Islands, Vigdís
Finnbogadóttir, heiðraði
NORDIU 84 með nærveru sinni,
en hún var verndari sýningar-
innar.
Fyrir opnun sýningarinnar
komu út tvö kynningarrit og svo
sýningarskrá sjálfan opnunar-
daginn. Er sú skrá hin vegleg-
asta og með nokkrum greinum,
sem ættu að geta orðið fri-
merkjasöfnurum til fróðleiks og
einhverrar skemmtunar. Því
miður seldist skráin dræmt
þrátt fyrir mjög hóflegt verð, en
henni fylgir auk þess svonefnt
svartprent, sem viða er sérstak-
ur söfnunargripur.
Á NORDIU 84 urðu sýningar-
rammar alls 779, því að eitt safn,
sem boðað hafði verið, barst
ekki. I bókmenntadeild voru 24
rit af ýmsum gerðum. Alls voru
sýnendur 129, bæði einstakl-
ingar, félög og stofnanir og auk
> ISLANDS 50 ARA 1934 1984 <
5 ÍSLAND 30oo
► <
þess póststjórnir Norðurlanda.
Laugardalshöllin reyndist
hinn ákjósanlegasti sýningar-
staður, og var vel rúmt um
rammana og lýsing mjög góð.
Rómuðu erlendir gestir þetta
hvort tveggja mjög og eins
skipulag allt. Eru þeir þó margir
hverjir góðu vanir í þessum efn-
um og höfðu víða farið og áttu
þess vegna auðvelt með allan
samanburð. Vissulega kostaði
allt þetta mikla fjármuni og
mikla vinnu af hálfu þeirra, sem
að stóðu. En hér unnu allir að
eftir sinni getu og þekkingu, og
það skiptir vitaskuld alltaf sköp-
um.
í þætti hér í Mbl. 15. júní sl.
var vikið að ýmsum söfnum, sem
væntanleg væru á sýninguna.
Ekki held ég nokkur hafi orðið
fyrir vonbrigðum, sem sáu þau
eða annað efni, sem boðið var
upp á.
I sérstakri boðsdeild voru fjór-
ir sýnendur með mjög falleg
sérsöfn frá Danmörku, Noregi og
Finnlandi. Eru þau vel þekkt í
hópi safnara og hafa oft sézt á
frimerkjasýningum erlendis.
Hæstu verðlaun NORDIU 84
fengu þessir sýnendur. Peter
Meyer, Danmörku, fyrir frábært
safn frímerkja og umslaga frá
Dönsku Vestur-Indíum, enda var
það í heiðursdeild. Stærð safns-
ins má marka af því, að það var
hér sýnt í tíu römmum. Hér seg-
ir það sína sögu um fjölbreytni
safnsins, að frímerki frá þessari
gömlu nýlendu Dana f Karabiska
hafinu voru aðeins í notkun frá
1855 til 1917, er Danir seldu ný-
lenduna til Bandaríkjamanna.
Þetta safn fékk Stórverðlaun
NORDIU 84. Ebbe Eldrup, Dan-
mörku, fékk Stóru þjóðlegu
NORDIA 84 verðlaunin fyrir
mjög skemmtilegt íslenzkt sér-
safn f tíu römmum. Enn fremur
fékk það gyllt silfur. Að auki
fékk Eldrup heiðursverðlaun,
sem Steinunn Guðlaugsdóttir og
Magni R. Magnússon höfðu gefið
og fara áttu til bezta islenzka
safnsins. Var það Kortasaga ís-
lands í tveimur bindum. — Stóru
norrænu NORDIU 84 verðlaunin
fékk sérsafn frá Svíþjóð
1855—1872 í tíu römmum. Eig-
andi safnsins sýndi undir dul-
nefni, en hann er annars kunnur
sænskur stórsafnari. Þá fékk
safnið gullverðlaun. Stóru aljóð-
legu NORDIU 84 verðlaunin
líSLAND 1200 :
1 á •
É • •
i fv ► » »
Z w » / ;
\í f E 1 USTASAFN (SLANDS 1
t™ HUNWtAOARA t9M ^
ÍSLAND4000
féllu í hlut norsks safnara, Kr.
Wilhelmsen, fyrir sérsafn frá
fyrstu útgáfum japanskra frí-
merkja 1871—1905 í sjö römm-.
um. í heiðursdeild var enn frem-
ur einstætt safn frá Slésvík,
Holstein og Lauenburg, sem vfð-
kunnur danskur safnari, Chr.
Andersen, á. Hlaut þetta safn
gullverðlaun.
Önnur gullverðlaun á
NORDIU 84 fengu eftirtaldir
menn. Knud Mohr, Danmörku,
fyrir safn frá Danmörku og
hertogadæmunum, Áke Lind-
holm, Finniandi, fyrir Finnland
1790—1889, Juha E. Anttila,
einnig frá Finnlandi, fyrir
Finnland 1856-1917; F.C. Mold-
enhauer, Noregi, fyrir norskt
skipsstimplasafn 1850—1880 og
Rune Almqvist, Svíþjð, fyrir
Sænskt póstsögusafn
1542-1872.
Af þessari stuttorðu lýsingu
safnanna má ljóst vera, að þau
eru öll sérhæfð og nánast það,
sem kallað er rannsóknarsöfn.
Vissulega verður gildi slíkra
safna ekki dregið í efa fyrir frí-
merkjafræði (filateli) almennt,
en hins vegar er ég engan veginn
sannfærður um, að þetta efni
höfði mjög til venjulegra safn-
ara, hvað þá almennings, sem
kemur á frímerkjasýningar til
þess að fá I svipleiftri einhverja
hugmynd um frímerkjasöfnun
og gildi hennar. Hætt er við, að
þeim finnist mörgum sérsviðin
stundum næsta torskilin.
Hér felli ég niður umræðu um
NORDIU 84 til næsta þáttar,
sem verður e.t.v. að viku liðinni.
Ný frímerki
ídag
Ekki veit ég til þess, að Póst-
og símamálastofnunin hafi orðið
að fresta frímerkjaútgáfu þar til
í síðasta mánuði. Ætlunin var að
gefa út þrjú frímerki 12. okt. sl.,
en verkfall BSRB kom í veg
fyrir, að svo gæti orðið. Þau
koma því fyrst út í dag, 9. nóv-
ember. Hér er um tvær útgáfur
að ræða.
Vinnuveitendasamband Is-
lands er 50 ára á þessu ári og fær
afmælisfrímerki af því tilefni.
Er það ekki verr komið að þess-
ari útgáfu en mörg önnur félög,
sem áður hafa hlotið náð póstyf-
irvalda í þessum efnum. Ég hef
áður látið þá skoðun uppi, að ég
tel vafasamt, að póststjórnin sé
að minnast afmæla hagsmunafé-
laga á þennan hátt. Steinninn,
sem hleypti skriðunni af stað,
var Eimskipafélagsfrímerkið
1964, er óskabarn þjóðarinnar
varð fimmtugt. Svo kom Verzl-
unarráð Islands 1967, Alþýðu-
samband íslands 1976 og Sam-
band ísl. samvinnufélaga árið
eftir með frámunalega ósmekk-
legt merki. Samvinnumenn
fengu svo enn afmælismerki
1982, er Kaupfélag Þingeyinga
varð 100 ára, og nú koma vinnu-
veitendur. Ég játa, að erfitt er að
stöðva skriðuna, þegar hún er
komin af stað. Ég held samt, að
póststjórnin ætti að freista þess
að setja hér skorður við. Verð-
gildi þessa frímerkis er 3000 aur-
ar eða 30 kr. í tilkynningu póst-
stjórnarinnar segir orðrétt:
„Stuðlabergið í frímerkinu á að
tákna máttarstólpa þjóðfélags-
ins, þ.e. atvinnuvegi lands-
manna.“
Á þessu ári er Listasafn ís-
lands 100 ára. Fer vel á að minn-
ast þess, enda um að ræða sam-
eiginlegt listasafn allra lands-
manna, og svo er það orðið ald-
argamalt. Póststjórnin hefur
einnig oft heiðrað menningar-
stofnanir með frímerkjum, svo
sem safnarar vita. Tvö frímerki
koma í tengslum við Listasafnið,
12 kr. og 40 kr. Á lægra verðgild-
inu er mynd af stofnanda safns-
ins, Birni Bjarnarsyni, síðar
sýslumanni Dalamanna, eftir
málverki dansks listamanns.
Hitt frímerkið á víst að sýna
hluta af væntanlegu húsi Lista-
safnsins, en er að mínum dómi
ósmekklega valið. Hvers vegna
var t.d. ekki hægt að velja mynd-
efni úr þeim 45 verkum, sem
voru stofngjöf safnsins fyrir
hundrað árum?
Þröstur Magnússon hefur
teiknað þessi frímerki, og þau
eru „sólprentuð" í Sviss.
Égá von á, að þeim söfnurum,
sem láta stimpla frímerki á út-
gáfudegi, þyki meir en nóg að
þurfa að borga 82 kr. fyrir þess-
ar útgáfur. En seinast í þessum
mánuði verða þeir enn að gripa
til pyngju sinnar, því að fjögur
ný frímerki munu koma út 29.
nóvember. Ekki verða þetta
samt tilfinnanleg fjárútlát, því
að nafnverð þeirra allra verður
aðeins 26.50. Tvö frímerkjanna
eru til að minnast útgáfu Guð-
brandsbibiíu fyrir 400 árum og
tvö eru jólafrímerki þessa árs.
Þar sem opinber tilkynning um
þessi frímerki hefur ekki verið
send út, þegar þetta er skrifað,
verður geymt til annars þáttar
að lýsa þeim.
FLÓAMARKAÐUR
Safnaöarfélags Áskirkju veröur laugardaginn 10. nóvember kl. 13.00
í safnaðarheimilinu viö Vesturbrún.
Húsgögn, ísskápar, þvottavélar, búsáhöld, skrautmunir, fatnaöur o.fl.