Morgunblaðið - 17.11.1984, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 17. NÓVEMBER 1984

Útgefandi
Framkvæmdastjórí
Ritstjórar
Aöstoöarritstjóri
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Aö-
alstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Kringlan 1, sími 83033. Áskrift-
argjald 300 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 25 kr. eintakiö.
Stærsti
útgjaldaþátturinn
Matthías Bjarnason, heil-
brigðisráðherra, skýrði frá
því á Alþingi í fyrradag að út-
gjöld ríkisins til heilbrigðis- og
tryggingamála hefðu hækkað úr
24,9% af heildargjöldum í fjár-
lögum 1965 í 38% nú.
Þessi mikla aukning sýnir hve
brýnt er að halda vel utan um þá
fjármuni, sem fara til þessara
þarfa. Talsmenn Sjálfstæðis-
flokksins lögðu áherzlu á það
fyrir kosningarnar 1983, að þeir
mundu beita sér fyrir samdrætti
í ríkisumsvifum. Er þess að
vænta að aðgerðir Sjálfstæðis-
flokksins beri árangur á þessu ári
og næstu árum.
Stjórnarandstæðingar tala
gjarnan um, hve hlutur einstakl-
inga hafi hækkað í sjúkrakostn-
aði. Matthías Bjarnason, heil-
brigðisráðherra, fjallaði um
þessa gagnrýni í nýlegri þing-
ræðu. Hann sagði m.a. að nauð-
synlegt væri að horfa um öxl til
að fá réttlátan samanburð.
Hann benti á að fram til 1971
hafi fólk greitt, til viðbótar
venjulegum sköttum, sérgjöld til
sjúkrasamlaga og almannatrygg-
inga, sem að verðgildi ársins i ár
svari til átta þúsund króna á
hvern fulltíða mann. Á þessum
árum námu sérstök trygginga-
iðgjöld, sem fólk þurfti að inna af
hendi, ásamt greiðslum fyrir lyf
og til lækna, 35% af heildarút-
gjöldum heilbrigðis- og trygg-
ingarmála. í dag greiða menn
engin slik sérstök iðgjöld vegna
heilbrigðisþjónustu né almanna-
trygginga.
Þá benti ráðherra á, að vinstri
stjórn, sem hér sat 1978, hafi ein-
faldlega skellt á afturvirkum
tekju- og eignaskatti á haust-
mánuðum það ár, tviskattað tekj-
ur fólks eða gjaldstofna liðins
árs, sem svaraði 13,5% hækkun,
og fullheimt fyrir áramót. Þannig
fjáröflun, sem er lagalega vafa-
söm og siðferðilega röng, sé ekki
á dagskrá núverandi rikisstjórn-
ar. Þvert á móti hafi hún lækkað
skatta, enda óhjákvæmilegt, að
ríkisbúskapurinn axli einhvern
hlut í skertri þjóðarframleiðslu
og rýrðum þjóðartekjum þrjú ár í
röð.
Þegar þrengdi að í þjóðar- og
rikisbúskap kom til athugunar,
hvort rétt væri að einstaklingar
taki meiri þátt i greiðslu sjúkra-
kostnaðar. Matthías Bjarnason
sagði að á það hefði verið bent, að
ekki væri ósanngjarnt að fólk,
sem fer úr fullri vinnu og á full-
um launum til skammdvalar á
sjúkrahúsi, greiði einhvern litinn
hluta kostnaðar. Frá þessu hefði
verið horfið, m.a. vegna inn-
heimtukostnaðar. Hinsvegar var
samkomulag um að almenningur
tæki meiri þátt í lyfjakostnaði og
sjúkrakostnaði utan sjúkrahúsa.
Tilgangur þessa var að stuðla
að aðhaldi í lyfjanotkun og lækn-
isþjónustu og beina lyfjaneyzlu
að ódýrari innlendum lyfjum.
Sjúkrasamlög greiða hinsvegar
að fullu lyf sem er nauðsynlegt að
nota við ákveðnum langvinnum
sjúkdómum. Ráðherra sagði að
flestir slíkir sjúklingar fái lyf sín
ókeypis og engir þeirra ættu að
þurfa að greiða oftar en þrisvar,
fjórum sinnum á ári fyrir lyfja-
úttekt.
Ráðherra taldi engu að síður
rétt að endurskoða gildandi regl-
ur um þetta efni og sníða af
agnúa. Nauðsynlegt sé, ekki sízt á
þrengingartímum, að beita að-
haldi í útgjaldaþáttum, sem
þyngst vega í almennri skatt-
heimtu, en tryggja þó öllum það
öryggi, sem unnt væri, að því er
varðar heilbrigðisþjónustu hvers
konar. Almenningur verði hins-
vegar að gera sér grein fyrir því,
að heilbrigðisþjónusta kosti stór-
fé, sem til hans er sótt með einum
eða öðrum hætti. Beinar greiðsl-
ur fyrir þjónustu, þó í litlu sé,
skapi útgjaldaaðhald.
Heilbrigðis- og Tryggingarmál
taka til sín svo stóran hluta ríkis-
útgjalda að baráttan fyrir sparn-
aði í ríkisrekstri getur unnizt þar
eða tapazt. Þess vegna ríður á
miklu að vel takist til.
Verðjöfnunar-
gjald fellt
niöurí
áföngum
Sverrir Hermannsson iðnað-
arráðherra leggur til að verð-
jöfnunargjald á raforku, sem ver-
ið hefur 19%, lækki í 10% frá og
með næsta ári, í 5% tveimur ár-
um síðar og falli niður eftir fjög-
ur ár.
Verðjöfnunargjald á raforku er
einn þáttur í háu orkuverði hér á
landi og bitnar verst á þeim, sem
búa við hæst orkuverð, því það er
prósentu- en ekki krónuskattur.
Gjald þetta hefur m.a. gengið til
að tryggja rekstur Rafmagns-
veitna ríkisins og Orkubús Vest-
fjarða. Nú er í ráði að snúast með
öðrum hætti við rekstrarvanda
þessara fyrirtækja.
Verðjöfnunargjaldið hefur ver-
ið umtalsverður kostnaðarliður
bæði hjá rafveitum og hitaveit-
um, sem sumar borga háar fjár-
hæðir í þetta gjald vegna raforku,
sem notuð er til dælingar á heitu
vatni.
Niðurfelling gjaldsins ætti að
hamla gegn miklu verðrisi raf-
orku vegna kostnaðarauka orku-
kerfisins í kjölfar gerðra kjara-
samninga og hugsanlegra áhrifa
þeirra á skuldastöðu raforkukerf-
isins erlendis.
Iðnaðarbankinn opnar tölvubanka:
Þjónusta við viðskij
vini allan sólarhrin^
IÐNAÐARBANKINN hefur tekið í
notkun tölvubanka, sem er nýjung
í bankaþjónustu hér á landi. Tölvu-
bankinn býður upp á þjónustu við
viðskiptavini bankans allan sól-
arhringinn, alla daga ársins, en til
að byrja með miðast þjónustan við
möguleika viðskiptavina til að taka
út peninga úr þar til gerðri vél i
anddyri bankans.
„Tölvubankinn er svar okkar
við kröfum nútímans", sagði Val-
ur Valsson bankastjóri, er hin
nýja þjónusta var kynnt á fundi
með fréttamönnum í gær, og í
máli hans kom ennfremur fram,
að markmið bankans með þessari
nýjung væri að mæta þörfum
fólks í nútíma þjóðfélagi, þar
sem langur vinnudagur kallar á
sveigjanlegri opnunartíma þjón-
ustufyrirtækja. í skoðanakönn-
un, sem unnin var af Hagvangi
meðal viðskiptavina bankans ár-
ið 1983, komu fram eindregnar
óskir um sveigjanlegri opnunar-
tíma. Þá var málið kannað mjög
ítarlega frá öllum hliðum og leit-
að upplýsinga sem víðast erlend-
is. Niðurstaðan varð sú, að í
febrúar 1984 voru pantaðir tölvu-
bankar hjá IBM, sem nú eru
teknir í notkun eftir sautján
mánaða rækilegan undirbúning,
eins og m.a. kom fram í máli
bankastjóranna Ragnars Önund-
arsonar og Braga Hannessonar,
þegar tölvubankinn var kynntur.
Tölvubankar hafa nú þegar verið
settir upp í anddyri aðalbankans
i Lækjargötu og í útibúi bankans
í Hafnarfirði. Fyrir áramót
verða settir upp tölvubankar í
Grensásútibúi og á Akureyri, og
eftir áramót í fjórum útibúum til
viðbótar.
Lykilkort er lykilinn að tölvu-
bönkunum. Með kortinu er hægt
að opna útidyrnar og komast inn
í anddyrið, þar sem tölvubankinn
er og taka út reiðufé, ef viðkom-
andi á innistæðu á tékkareikn-
ingi eða sparireikningi. Lykil-
kortinu er stungið i merkta rauf
Mig dreymdi
um að verða
píanóleikari
segir Stephanie Brown, píanóleikari, sem leik-
ur einleik með íslensku hljómsveitinni um helgina
STEPHANIE Brown er ungur
bandarískur píanóleikari, sem verð-
ur sérstakur gestur fslensku
hljómsveitarinnar á tónleikum
bennar nú um helgina.
Til að forvitnast um lif hennar
og starf tók blm. Mbl. Stephanie
Brown tali, þar sem hún var að
æfa sig í Bústaðakirkju. Hún var
fyrst spurð hvar hún hafi alist
upp.
„Eg fæddist í Denver, Colorado
i Bandaríkjunum og bjó þar,
þangað til ég var 14 ára gömul. Þá
fluttist ég, ásamt fjölskyldu
minni, til New York og þar hefur
verið mitt fasta aðsetur síðan.“
Hvenær fékkst þú ahuga á pí-
anóleik?
„Sjö ára gömul fór ég að læra á
píanó í einkatímum og var áhug-
inn mjög mikill strax í upphafi. Á
fyrsta árinu æfði ég mig t.d. f þrjá
tíma á dag. Þegar ég var 8 ára
kom ég fyrst fram á tónleikum.
Ég man ennþá vel eftir þeim tón-
leikum," segir Stephanie og bros-
ir. „Mig dreymdi strax í upphafi
um að verða píanóleikari að at-
vinnu."
En hvernig hófst ferill þinn
sem píanóleikara?
„Hann byrjaði eiginlega með
því að ég vann keppni fyrir pían-
óleikara, þegar ég var 19 ára göm-
ul. Eftir það hélt ég minn fyrsta
konsert. Þegar hér var komið sögu
réð ég mér umboðsmann til að sjá
um mín mál. Mér bauðst að fara
til náms við Marlborough School
of Music eftir keppnina, en síðan
lauk ég meistaraprófi frá Juilli-
ard-tónlistarskólanum árið 1976.
En það opnaði mér ýmsar leiðir
þegar ég vann keppnina, því þá
komst ég í samband við fólk, sem
kom mér í samband við fleira fólk
í tónlistarheiminum. Þar með
vissi fólk af mér og þá fóru að
bjóðast ýmis verkefni. Samkeppn-
in á þessu sviði er mjög hörð. Það
eru svo margir, sem eru að berjast
fyrir því að komast áfram á sama
tíma.“
Fylgja þessu starfi ekki mikil
ferðalög?
„Jú, ég er búin að ferðast mjög
víða. T.d. um þver og endilöng
Bandaríkin, Evrópu, og vfðar. Það
getur verið þreytandi að ferðast