Morgunblaðið - 02.12.1984, Blaðsíða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 2. DESEMBER 1984
SVEINN GUÐMUNDSSON Á SAUÐÁRKRÓKI í VIÐTALI VIÐ MORGUNBLAÐIÐ
,JVHKILL VILJI, GANG-
LÆGNIOG GOTT GEÐSLAG
AÐALL MINNA HROSSA
U
Þegar flett er í gegnum annála frá lands- og fjórdungsmótum og
öðrum þeim mótum þar sem kynbótahross koma við sögu er eitt
mannsnafn sem kemur fyrir öðrum oftar, Sveinn Guðmundsson.
Sveinn sem jafnan er kenndur við Sauðárkrók hefur verið
virkur í ræktunarstarfinu í rúmlega þrjá áratugi og hefur jafnan
verið með hross í sýningum á landsmótum og ávallt í eða við
efstu sætin. Er ósennilegt að aðrir menn eigi slíkan feril að baki
sem Sveinn á sviði hrossaræktarinnar. Ekki hefur þetta alltaf
verið dans á rósum enda vitað mál að í heimi hrossaræktarinnar
ólgar undir niðri mikill hiti og þegar vegið er að stóðhestum
virkar það sem sár í hjartarætur eigandans. Að standa í eldlín-
unni árum saman er ekki fyrir neina aukvisa og þótti því
fýsilegt að fræðast nánar um manninn og ræktandann Svein
Guðmundsson.
Mormnblaðid/Friibjófar Þorkelsson.
Síða 2749 er undan Ragnars-Brúnku og Sokka 332 frá Ytra-Vallholti. Undan
Síðu bafa komið mörg góð kynbótahross og má þar nefna Sörla 653, Hrafn-
kötlu 3256, Hrafnhettu 3791 og Hervöru 4647. Er ósennilegt að nokkur
hryssa hérlendis bafi baft jafn mikil ábrif í hrossaræktinni og Síða befur gert
í gegnum afkomendur sína.
Iættbók og sögu lýsir Gunn-
ar Bjarnason Sveini á þenn-
an hátt: „Sveinn er karl-
menni og mætur maður.
Ötulli samstarfsmann er
vart hægt að kjósa sér. Hann er
skoðanafastur og skapharður, og
er ekki á færi neinna veifiskata að
etja kappi við hann.
Sveinn Guðmundsson á sér
þann metnað og þær kröfur til
sjálfs sín og hrossa sinna að hann
sættir sig alls ekki við minna en
fyrsta sætið. Annað hvort er hann
í því sæti á hestasýningum eða al-
veg við það. Slíkir menn eru
ómetanlegir í framfarabaráttu og
menningarmálum."
Á fögrum sumardegi mælti ég
mér mót við Svein á hótelinu í
Varmahlíð til að fræðast um
hann, hrossin og ræktun þeirra. Á
þessum sama tíma og sama stað
voru stóðbændur úr sunnanverð-
um Skagafirði að glíma við land-
græðslustjóra og ráðuneytismenn
um hvort leyfa skyldi hrossa-
beit á heiðum uppi. Fylgdist
Sveinn náið með þótt ekki ætti
hann sjálfur hlut að máli enda má
segja að fátt komi mönnum eins
og Sveini ekki við þegar hagsmun-
ir hrossaræktar eru annarsvegar
og var hann sjálfsagt tilbúinn að
veita liðsinni ef á þurfti að halda.
En áður en lengra var haldið
var Sveinn beðinn að gera grein
fyrir uppruna sínum.
„Ég er fæddur á Sauðárkróki og
foreldrar mínir voru Guðmundur
Sveinsson frá Hóli í Sæmundar-
hlíð og móðir mín var Dýrleif
Árnadóttir frá Utanverðunesi á
Hegranesi. Ég er alinn upp á
Sauðárkróki og hef ég verið innan
um hross frá því ég man eftir mér.
Maður byrjaði sem strákur að
sækja og flytja hross í haga.“
— Hver eru upphafshrossin í
þinni hrossarækt?
„Afi minn Árni Magnússon frá
Utanverðunesi kaupir hryssu frá
Heiði í Gönguskörðum rétt um
aldamótin. Út af henni er rauð
hryssa sem var uppi um og eftir
1940 og undan þeirri hryssu eru
Árna-BIesi sem svo var kallaður
og var alltaf í eigu Árna bróður
míns og rauðblesótt hryssa. Þessi
hross sam bæði voru undan Blakk
169 frá Hofsstöðum komust í mín-
ar hendur. Móðurfaðir þessara
systkina var Blesi nokkur sem var
síðasti reiðhestur séra Hallgríms
Thorlacius, Glaumbæ. Með þessari
blesóttu hryssu hefst mitt rækt-
unarstarf en hana á ég til dauða-
dags, það er að segja hennar
dauðadags." segir Sveinn og kímir.
Yfírráð yfír Ragnars-
Brúnku skiptu sköpum
í minni hrossarækt
— Hvenær kemur Ragnars-
Brúnka inn í spilið?
„Hún kemur seinna, en það er
nú kannski rétt að geta aðeins
einnar hryssu fyrst. Undan Blesu
systur Árna-Blesa er Fjöður sem
ég átti Goðadóttir en hún er fallin
fyrir nokkrum árum, svo á ég aft-
ur hryssu undan henni sem
Drottning heitir og er hún undan
Sörla 653.
Tildrögin að því að Ragnars-
Brúnka komst í mínar hendur
voru þau að Ragnar Pálsson sem
átti Brúnku giftist systur minni.
Ragnars-Brúnka var ákaflega
léttbyggð, sérstaklega hafði hún
góðan háls og herðar og svo mynd-
arlegt höfuð. En sjáðu til, það sem
skilur á milli mín og annarra er að
það sem ýmsir telja grófan haus
kalla ég myndarlegt höfuð. Lltið
höfuð getur aldrei verið myndar-
legt þó að frítt sé.
Það lýsir kannski eðliskostum
Ragnars-Brúnku best að þegar ég
fór á landsmótið 1954 hafði hún
ekki verið hreyfð I mörg ár og
lagði ég tvisvar á hana hnakk áður
en ég rak hana norður og þar lenti
hún í öðru sæti á eftir Kengálu
Björns frá Mýrarlóni. Ég tel
það að hafa komist í þessi tengsl
við eiganda Ragnars-Brúnku og
yfirráð yfir hryssunni hafa skipt
sköpum í viðleitni minni til
hrossaræktar.
í dag eru öll mín hross meira og
minna út af Ragnars-Brúnku. Hún
var mjög rúm á öllum gangi,
fjörhá og eðlisganglæg. Það sem
helst mátti að finna var að henni
var ósýnt um að nota brokkið.
Geðslag vgr einstætt bæði í reið
og eins í allri umgengni. En fyrst
við erum að ræða um Ragnars-
Brúnku finnst mér rétt að geta
þess að hún var tamin af Jóni á
Hofi á Höfðaströnd, föður Pálma í
Hagkaup. Jón var talinn einn al-
snjallasti reiðmaður þessa tíma
sem og allir Nautabúsbræður syn-
ir Jóns Péturssonar frá Valadal.
Hef þurft að horfa
í gegnum ýmsa galla
— Þú varst einn af aðdáendum
Sokka 332 frá Vallholti?
„Já, það gerðist nú þannig að
Sokki var í tamningu hjá Stein-
grími óskarssyni á Páfastöðum en
við vorum góðir kunningjar og
vorum oft saman á hestbaki og
það skeður að ég hrífst mjög af
Sokka og verður það til þess að ég
held Ragnars-Brúnku undir hann
og þar kemur Síða sem seinna
fékk ættbókarnúmerið 2794.
Sokki var með hvíta hófa og var
óspart að því fundið en það er mín
skoðun að sjái maður afburða fal-
legan hest þótt einhverjar veilur
kunni að finnast megi ekki af-
skrifa hann heldur frekar þá að
reyna að rækta út það sem miður
er og halda eftir því besta í fari
hestsins. Það má lengi fyrirgefa
fallegri konu þótt eitthvað megi
að henni finna. En svo ég víki aft-
ur að þessum hvítu hófum þá voru
þeir taldir versta tegund hófgerð-
ar en ég dreg það mjög í efa að svo
sé og þá skoðun mína hafa járn-
ingamenn staðfest.
Nú, Sokki var einn af þeim
mörgu sem fengu dauðadóm á
Þveráreyrum 1954 á þeirri um-
deildu kynbótasýningu og hann
bar aldrei sitt barr eftir þessa
sýningu og var felldur skömmu
síðar.“
— Heyrst hafa ýmsar sögur frá
fyrri tíma sýningum og kemur
fram I þeim að mikill hiti hefur
verið í mönnum og jafnvel hendur
látnar skipta, voru þetta við-
kvæmari mál þá en nú er?
„Ég held það sé kannski óhætt
að segja að það hafi verið meiri
hiti í kringum þetta áður.“
Við Gunnar erum
nú góðir vinir
- Hvaðolli?
„Ég held að þetta hafi nú
kannski eitthvað verið það, annars
er nú betra að fara varlega í það,
að vitað var að okkar ágæti ráðu-
nautur Gunnar Bjarnason sem er
reyndar alls góðs maklegur var
ekki í eðli sínu það sem við köllum
mikill hestamaður. Hann var
fljótráður og um of áhrifagjarn
sem kannski stafaði af því að
hann vantaði þessa innsýn sem ég
held að sé nauðsynleg hverjum
manni sem vegur og metur gildi
kynbótagripa. En það er líka rétt
að það komi fram að við eigum
Gunnari mikið að þakka fyrir
eldmóð hans og áhuga á ræktun
íslenska reiðhestsins, því á þess-
um tíma gat brugðið til beggja
átta með framtíð hans. Við stönd-
um í ævarandi þakkarskuld við
hann, ég held að það sé ekkert
spursmál. Svo þar fyrir utan hefur
Gunnar til að bera sérstæðan og
skemmtilegan persónuleika.
Við deildum mjög hart á þessum
tíma ég og Gunnar bæði í fjölmiðl-
um og á fundum út af dómnum á
Goða 401 frá Axlarhaga en það er
allt fyrnt fyrir löngu enda rann
blóðið örar I æðum okkar á þess-
MorKunblaðið/Eðvald Sigurgeirsaon.
Goði 401 frá Axlarhaga, en um bann stóð mikill styr á sínum tíma og endaði með þrí að hann rar dæmdur frá
rerðlaunum á Landsmótinu á Þreráreyrum 1954 ogskömmu síðar rar hann seldur til Reykjaríkur oggeltur þar. Goði
rar með létta og þurra byggingu með skörpum línum. Lundin rar riðkræm og riljinn mikill.