Morgunblaðið - 02.12.1984, Blaðsíða 65

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 2. DESEMBER 1984
65
koma á framfæri innilegu þakk-
læti til allra víðsvegar um landið
sem ég hef unnið með og fyrir um
ævina.
Rom og room
W kannt margar skondnar sögur
Marteinn. Viltu láta eina flakka?
Já, ég get ekki neitað því.
Tungumál hafa nú aldrei verið
mín sérgrein þar sem skólaganga
mín var ekki upp á marga fiska.
Það var eitt sinn að ég var að
koma til London þar sem ég var að
fara á sýningu. Þetta var fyrir
stríð. Ég tölti á milli hótela, en
fékk hvergi herbergi. Þegar ég
kem að Pétursstræti þá spyr ég
þar á einu hótelinu hvort ég geti
fengið “room“. Sá sem var í mót-
tökunni spyr hvaðan ég sé og ég
segi að ég sé nú heldur betur „Ice-
lander“. Hann jánkar þessu og
segist ekki hafa getað fengið betra
romm en þetta. Hann hafði þá
eitthvað misheyrt í framburðinum
hjá mér og room orðið að rommi í
huga hans, nema hvað ekkert fékk
ég húsaskjólið þar en ylgjafann
keypti ég þó dýr væri.
Skaut mörnum bak við
dragkistuna
Kanntu ekki einhverja sögu að
segja mér úr uppvextinum?
Eg minnist þess að í sveitinni
var neyddur í mann blóðmör, sem
var frá árinu áður. Það var nú
ekki til of mikið af mat i þá daga.
Ég varð að neyða ofan í mig
skammt og ef það tókst fékk ég
flatköku með kæfu. Inni og upp
við vegg stóð forláta dragkista, en
þannig var því háttað að á mold-
arveggnum voru þiljurnar brotnar
og holrúm dálítið fyrir aftan kist-
Þær gátu ekki látið sér detta til
hugar hvað þetta var og voru al-
veg forviða.
Hann hélt að ég
hefði sokkið
Það var einu sinni að menn á
bænum, sem ég var á þegar ég var
drengur, tóku upp á því að kaf-
færa mig. Þeir voru vatnshræddir
og ætluðu líklega að koma í veg
fyrir slíkt hjá mér með því að
venja mig við sífelldar kaffær-
ingar. Mér var meinilla við þetta
og var hálf hræddur. í einrúmi fór
ég að æfa mig að halda hausnum
niðri í vatni eins lengi og ég mögu-
lega gat. Það vissi enginn af þessu,
en ég taldi mig þurfa þjálfunar við
svo þeir gætu ekki gengið alveg
frá mér. Endirinn varð sá að mér
þótti ekkert til þess koma þegar
þeir voru að reyna að kaffæra mig
Eitt af fallegri verkum Marteins í Garðabæ. Morgunbl»8ið/Á.S*berg
Áður en þú gerir
verkið skaltu vera bú-
inn að því í huganum
Hvað er fallegasta verkið þitt?
Það er nú erfitt að segja. Einu
sinni var ég hjá Einari Jónssyni
myndhöggvara. Hann fékk dansk-
an mann í vinnu til sín, Rasmus-
sen, til að gera myndir í gifs. Mér
fannst gaman að sniglast í kring-
um hann og eitt sinn sagði hann
við mig setningu sem ég mann enn
þann dag í dag; „Já, Marteinn
minn, ef þú ætlar að gera eitthvað
er eitt sem þú verður að muna.
Áður en þú gerir verkið verðurðu
að vera búinn að því í huganum."
Þetta hefur staðist nokkuð vel hjá
honum. Mér hefur stundum þótt
skrítið að það er oft fyrsta verkið
sem heppnast á hverju sviði best,
en þegar ég fer að reyna að endur-
taka það tekst það ekki eins vel, en
maður er þó alltaf að læra og
reyna að gera hlutina betur. Það
er stórt veganesti að hafa gaman
að öllu sem maður gerir og það hef
ég. Það er nú samt hægt að finna
eitthvað að öllum verkunum mín-
um en í heild er ég ekki óánægður
með dagsverkið. Sjaldan hef ég þó
gert góða hluti hjálparlaust,
oftast haft einhverja góða við hlið
mér. Það væri gaman að fá að
Morgunblaðið/Júlíus
Það eru jafnvel til heilu húsin sem
Marteinn hefur hlaðið.
Þeir eru ekki ófáir arineldarnir sem
Marteinn hefur lagt hönd á.
líbaríti, flegröbergi úr Berufirði
og nokkrum öðrum tegundum sem
ég kann ekki skil á. Fæturnir eru
aðallega úr stuðlabergi úr Svína-
felli.
Hef viðskipti við
grjótbændur
Sækirðu þér sjálfur grjót um fjöll
og firnindi?
Ég fer stundum sjálfur um
landið og safna. Grjótið er víða
um landið bæði í fjöru og á fjöll-
um. Síðan eru margir sem senda
mér steina og gefa. Megnið af
mínum steinum eru íslenskir og ég
hef þá gjarnan viðskipti við
grjótbændur eins og ég kalla þá og
einstaka sinnum koma steinar er-
lendis frá.
Ég sníkji líka grjót af konum út
um land sem hafa safnað í óra-
tíma. Annars eru þær nískar á það
og ekki eru þær mér alltaf hlið-
hollar. Maður þarf að narra þær
stundum og til að þær losni við
mig láta þær mig fá nokkra steina
og ég þarf cft að lofa að koma
aldrei aftur.
Morgunblaðift/Júllus
Sveppur gerður úr grjóti. Morgunbiaðið/Július
lætur mig setjast með ferðatösk-
urnar báðar úttroðnar sína hvor-
um megin við mig. Ég bíð dágóða
stund en sé svo að maðurinn fer út
og ég hélt að hann hefði gleymt
mér. En um leið og hann fer út
glottir hann og vinkar mér svo ég
hélt að hann þyrfti að skreppa að-
eins út og lét líða úr mér þreytuna
í stólnum. Þegar hann kemur inn
aftur vindur hann sér að mér og
segir mér að fylgja sér upp. Ég
ætla að taka töskurnar með mér,
en hann segir mér að láta þær
bara vera eftir. Við göngum inn í
lyftuna og hann stoppar síðan
milli hæða og dregur upp úr
brjóstvasanum rommflösku og
una. Ég tók upp á því um veturinn
að skjóta mörnum smám saman á
bak við dragkistuna. Húsmóðirin
varð himinlifandi yfir því hve
duglegur ég var að láta þetta ofan
í mig og ég fékk mína köku. Svona
gekk þetta allan veturinn, en ég
varð að vera lúmskur svo að þetta
sæist ekki. Seinna hagaði því
þannig til að með vorinu fékk hús-
móðirin einhvern til að hjálpa sér
til að gera hreint og meðal annars
var nú dragkistan góða dregin
fram. Ég man alltaf eftir svipnum
á dömunum þegar þær sáu ba kvið
þessa fínheitakistu. Blóðmörinn
alfiðraður og tolldi við vegginn og
litirnir voru orðnir skrautlegir.
og enginn tími sem þeir héldu mér
niðri. Svo eitt sinn eftir að ég kem
til Reykjavíkur, þá mundi ég eftir
þessu og tók upp á því að stunda
þetta þegar ég á annað borð fór að
synda. Sem ég er einu sinni í laug-
unum að leika þessa list að vera í
kafi veit ég ekki fyrr en að Erling-
ur Pálsson er fyrir aftan mig í
öllum fötunum. Hann hélt að ég
hefði sokkið og hafði stokkið út í
til að bjarga mér. En ég er og verð
ævinlega þakklátur mönnunum á
bænum fyrir kaffæringarnar.
Við endum þetta spjall á stökum
sem Marteini voru sendar. Sú
fyrri er frá Hafsteini Stefánssyni:
Steinsins ljúfa leyndarmál,
er létt að skilja,
því Marteinn gefur grjóti sál,
með góðum vilja.
Seinni vísan er frá sr. Jóni Einars-
syni presti á Hvalfjarðarströnd,
en vísuna þá fékk Marteinn eftir
að hann hafði verið þar og hlaðið
garðvegg:
Marteinn vinna verk sitt kann,
vermdur túni og konum,
garðinn fagra gerði hann,
og gat sér frægð af honum.
t'iðtal GRG.